Այսքան էլ անհաջող տարի, այսքան էլ անհաջող գարուն

Օրերս Արցախի քաղաքական գործիչներից մեկն իր հարցազրույցում վստահեցրել էր, որ Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելու շուրջ Արցախում քննարկումներ չկան: Չգիտեի՝ ոգեւորվե՞մ, թե՞ տխրեմ: Բանն այն է, որ Արցախում այսօր ոչ մի քննարկում չկա: Նկատի ունեմ Արցախի ապագայի հետ կապված քննարկումները: Այս թեմայով իմ ունեցած վերջին նորությունն Արցախի Հանրապետության ԱԺ հայտարարությունն է՝ ուղղված ՀՀ հաստագլուխ իշխանություններին, դանդաղկոտ ընդդիմությանը, Հայաստանի ժողովրդին եւ համայն հայությանը:

Այդ հայտարարության մեջ հստակ ասված էր, որ մենք կորցնում ենք Արցախը, իսկ առանց Արցախի՝ նաեւ Հայաստանը: Իսկ ինչ վերաբերում է ՌԴ կազմ մտնելու համար հանրաքվե անցկացնելուն կամ դիմում գրելուն, ապա այդ մասին մենք գիտենք միայն թափառող զրույցներից, որոնք կարող էին եւ միտումնավոր գեներացվել՝ արցախցու, ինչպես նաեւ ՀՀ քաղաքացիների տրամադրությունները շոշափելու համար: Հետեւաբար՝ եկեք արցախցի քաղաքական գործչի հայտարարությունն ընդունենք հիմք եւ փորձենք հասկանալ, թե իր ապագայի ուրիշ ինչ ընտրություն ունի Արցախը:

Ճիշտն ասած՝ այս թեմայով քննարկումների բացակայությունն ինձ վախեցնում է: Հայաստանի ընդդիմությունը միանշանակ պնդում է, որ կորցնում ենք Արցախը, իշխանությունն ամենաբարձր մակարդակով հայտարարում է, որ Բրյուսելում պատեհ չի համարել Արցախի կարգավիճակի հարցը բարձրացնելը եւ միտումնավոր շրջանցել է Փառուխի դեպքերը (չի կամեցել Ալիեւին ծանրաբեռնել), Արցախից էլ ասում են՝ ՌԴ կազմի մեջ մտնելը չի քննարկվում: Եվ այս խիստ էկզոտիկ քաղաքական իրավիճակում «Ազատություն» TV-ն մի քարտեզ է ցուցադրում, որտեղ Արցախի հետքն անգամ չկա: Դե արի ու այս իրավիճակում ելք գտիր Արցախի համար: Թերեւս երկու բան է մնում Արցախին անելու՝ զինված պայքար՝ հանուն իր ժողովրդի իրավունքների, եւ կամ մտնել Ադրբեջանի կազմի մեջ: ԵՄ-ն չի ընդունի, ՆԱՏՕ-ն՝ նույնպես… Հայաստանն էլ չի ընդունում ու չի ընդունում: Նույնիսկ Արցախի դրոշը չի ուզում տեսնել՝ քաղաքների հրապարակներից գողանում են այն, Երեւանում՝ պղծում: Մեկ էլ Ադրբեջանում ու Բաքվում նման բան կանեին: Ի դեպ, Արցախի ներկայացուցչության շենքի դեմ դեռ ցույց չենք արել: Դա էլ ու պըրծ:

Մի պահ մեզ դնենք արցախցիների տեղը՝ ի՞նչ կանեինք մենք: Մենակ չասեք՝ զենք կվերցնեինք թուրքի դեմ: 2021թ. հունիսի 20-ի ընտրություններ տեսած մարդուն, այսինքն՝ ինձ, չեք կարող խաբել: Հայաստանում քչերը միայն կարող են զենք վերցնել: Մյուսները կողքից կմեղադրեն՝ էս ի՞նչ բան է, թողեք խաղաղ ապրենք: Թողել ենք, դե ապրեք: Ոնց որ չի ստացվում, հը՞: ՀՀ առաջին նախագահ Տեր-Պետրոսյանի չարագուշակ լռությունը երկու բանի մասին է խոսում: Մեկ՝ որ Արցախի հարցի կարգավորումը, ով կսպասեր, արգելակվել է հողերը տալու պատճառով, եւ երկու՝ նա արդեն մտորում է Հայաստանը փրկելու մասին:

- Շատ ներողություն, մեծարգո առաջին նախագահ, իսկ ո՞վ է մեղավոր:

- Նիկոլը: Միանշանակ՝ Նիկոլը, այդ ազգակործան պատուհասը: Այդ նա հասցրեց այս վիճակին, այլապես իմ ծրագրով…

- Բայց ոնց որ Նիկոլին մեղավոր եք նշանակում, մեծարգո առաջին նախագահ, հը՞:
Ինձնից ավելի խելացի մարդիկ ասում են՝ դեռ Արցախի կարգավիճակի հույս կա: Հարցնում եմ՝ ո՞ւմ հետ է կապված այդ հույսը, չլինի՞ Նիկոլի: Չէ, ասում են, ինչ Նիկոլ, ինչ բան… ռուսների: Ռուսները չեն թողնի, որ Արցախի հարցը վերջնականապես կարգավորվի՝ կա՛մ Հայաստանին, կա՛մ Ադրբեջանին սկզբունքով: Ռուսների համար առավել ընդունելի է «ոչ-ոչ» տարբերակը՝ ո՛չ Հայաստանին, ո՛չ Ադրբեջանին: Բա ո՞ւմ՝ հարցնում եմ խելացի մարդկանց: Նրանք իրենց դեմքին ավելի խելացի արտահայտություն են տալիս՝ հավանաբար, մի ինչ-որ կարգավիճակ կլինի: Դա ո՞րն է, մի՞թե Արցախը կարող է վերածվել ռուս խաղաղապահների ամառանոցի: Եվ խելացի մարդիկ զայրանում են իմ հարցից՝ բա էս իրավիճակում ի՞նչ ես ուզում, ռուսների դեմ գնա՞նք, մեր տերն ո՞վ է, մենք այդ ուժն ունե՞նք, որ Ադրբեջանին սանձենք:

Իսկապես չունենք այդ ուժը: Նիկոլն ամեն ինչ ոչնչացրել է՝ բանակ, անվտանգություն, դիվանագիտություն, առաջնագիծ, թիկունք: Որդի պես կերել է Հայաստանը բոլոր կողմերից: Նիկոլին Արցախի մասին նույնիսկ հարց չեն տալիս, էլ ուր մնաց Արցախի կարգավիճակի հարց քննարկեն նրա հետ: Եվ այդ վիճակում, պատկերացրեք, նա ձեռնտու է բոլորին՝ ռուսներին, թուրքերին, Արեւմուտքին: Նա գործում է Հայաստանի շահերի դեմ, բայց Հայաստանում 680 հազար մարդ նրա օգտին է քվեարկում: Այսինքն, նա ունի մի ռեսուրս, որ երբեք չի ընդդիմանա Արցախի հարցով ուրիշների որոշումներին: Ու դա է պատճառը, որ նա դեռ մնում է վարչապետի աթոռի վրա:
Իսկ հիմա գանք ընդդիմությանը: Այս իրավիճակը չի հաղթահարվի, քանի դեռ չի հաղթահարվել Նիկոլը, որին ամեն կողմից պահում են իշխանության ղեկին: Ի՞նչ անել: Ինչ ուզում եք՝ արեք: Ժողովուրդ հանեք փողոց: Գնացեք, ես էլ ձեզ հետ, պաշարեք կառավարության շենքը՝ ո՛չ ներս, ո՛չ դուրս: Եթե նա շենքում չէ, ուրեմն չի էլ մտնելու, իսկ եթե ներսում է, ապա այնտեղից պետք է դուրս գա վեր բարձրացրած ձեռքերով: Թե չէ միայն երգում ենք.
Այսքան էլ անհաջող տարի,
Այսքան էլ անհաջող գարուն,
Մենք վայթե եկող տարի,
Աթոռից գցենք էս գյադուն…

Երգելով բան դուրս չի գա: Սա արդեն ամեն ինչ տվել է: Արցախն էլ, Հայաստանն էլ, մեզ էլ: Նիկոլն ուր, խաղաղությունն ուր: Նա նույնիսկ սեփական անձի հետ չի կարող հաշտ ապրել, էլ ուր մնաց հարեւանների: Նույնիսկ չի բացառվում, որ նա իր քրջուփալասին հրահանգել է սատարել բեւեռի հակառուսական հանրահավաքին: Տակը լցրել է Մոսկվա ներկայանալուց առաջ: Պիտի մի ձեւով «կրուտիտ» լինի՞ Պուտինի առաջ, բացատրի՞, թե այդ ինչու Հայաստանը Ղարաբաղը գցեց Ադրբեջանի բերանը: Ու հենց այստեղ էլ, Դմբուզ Արսենի ասած՝ պետք է «դըմփել» նրան՝ անակնկալի բերելով Թուրքիային, Ադրբեջանին, ԵՄ-ին, Արեւմուտքին, ինչու ոչ՝ նաեւ Ռուսաստանին: Իսկ հետո, երբ բոլորն ուշքի գան ու հասկանան, թե ինչ խեղկատակի հետ են գործ ունեցել, կարելի կլինի նրանց հետ խոսել Արցախի կարգավիճակի ու հետագա ճակատագրի մասին: