Կարևոր է, որ մարդիկ իմանան՝ նրանք միայնակ չեն այդ սպառնալիքների մեջ. լատվիացի պատգամավորը՝ Արցախի ուղևորությունից

Լատվիացի պատգամավոր Սերգեյ Պոտապկինն օրեր առաջ է վերադարձել Լեռնային Ղարաբաղ ուղևորությունից: Լատվիայի Սաեյմայի պատգամավորը, հիշեցնենք, 4-օրյա պատերազմի ընթացքում է որոշում կայացրել գալ Հայաստան, ծանոթանալ իրավիճակին՝ համոզված լինելով, որ միջազգային հանրությունը պետք է տեսնի իրական պատկերը, ոչ թե ծանոթանա դրան մամուլից: Սերգեյ Պոտապկինը Hraparak.am-ին պատմել է իր տպավորությունները:

Նախ ուզում ենք տեղեկանալ, թե որտե՞ղ եք եղել, ի՞նչ եք տեսել և ի՞նչ տպավորություններ ունեք 4-օրյա պատերազմից:

Մեր ծրագրերը կազմվել են Երևանում: Եղել ենք կոնֆլիկտի հետևանքով զոհվածների գերեզմաններում, ծաղիկներ ենք դրել, նաև տեսել եմ իմ աչքերով մայրերին, որոնք լացում էին և աղոթում էին: Գլխավոր մաղթանքը եղել է, որ նոր գերեզմաններ չհայտնվեն: Այն ժամանակ, երբ ես եկել եմ, ըստ էության պատերազմի թեժ փուլն արդեն մի քանի օր էր, ինչ ավարտվել էր: Եղել էին իհարկե առանձին բախումներ, բայց մեծ հաշվով այդ ժամանակ ռազմական գործողություններ չէին ընթանում, և կոնֆլիկտի երկու կողմերը հայտարարել էին պատերազմական գործողությունների դադարեցման մասին, այնպես որ եղել ենք միայն Ստեփանակերտում՝ նպատակով հանդիպել և խորհրդարանին և նախագահին: Հիմնական նպատակն այն էր, որ ցույց տայինք այն մարդկանց, որոնք մի քանի օր սարսափելի ապրումներ են ունեցել, նրանք նաև չգիտեին, թե ինչ կունենա վաղը, հրթիռները քաղաք կթռնեի՞ն, թե ոչ: Ցանկանում էինք ցույց տալ, որ նրանք թողնված չեն, միայնակ չեն, որ այդ ամենը նկատվել է: Եվ այն փաստը, որ Եվրոպայում բազմաթիվ խնդիրներ կան, և այդ բախումները տեղի են ունեցել հանգստյան օրերին, կարող էր ուղղակի մոռացվել, ուզում էինք ցույց տալ, որ դա չի մոռացվել: Կարծում եմ, որ մարդիկ, ովքեր ապրում են այդ իրավիճակում, կարևոր է իմանան, որ նրանք միայնակ չեն այդ սպառնալիքների մեջ:

Պարոն Պոտապկին, ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահնեը հրաժարվում են մեկնաբանել, ով սկսեց առաջինը, ով էր ագրեսորը, ինքներդ գոնե Ձեզ համար պարզեցի՞ք այդ հանգամանքը:

Նույնիսկ Ստեփանակերտում բոլոր պաշտոնական դեմքերը շատ սուր հայտարարություններ չէին անում, նրանք ապավինում էին նրան, որ գոյություն ունեն փաստեր, լուսանկարներ, կան դիտորդներ, և այդ ամենը հասանելի ինֆորմացիա է: Ես շնորհակալ եմ, որ ուղղակի ինֆորմացիներ էին տալիս, լուսանկարներ և ես իհարկե տրամաբանություն չեմ տեսնում, որ հայկական կողմը ագրեսիա ցուցաբերի ընդդեմ Ադրբեջանի: Ինձ համար դա աբսուրդ է: Մյուս կողմից, այո, հարկավոր է ուսումնասիրել բացառապես այն ինչ ֆիքված է:

Մարդիկ, ովքեր լինում են Լեռնային Ղարաբաղում, սովորաբար հայտնվում են Ադրբեջանի «սև ցուցակում», չե՞ք վախենում այնտեղ հայտնվել:

Ես արդեն այդ «սև ցուցակում» եմ: Բացի այդ, երբ ես գնում էի, գիտեի այդ մասին, գիտակցելով եմ որոշում ընդունել, դա փորձ չէր գաղտնի գնալու և գաղտնի վերադառնալու: Մենք գաղտնի ոչինչ չենք արել: Անգամ մինչ տուն հասնելը, ինձ սկսեցին զանգահարել խնդրանքով մեկնաբանել, թե ինչ պատճառով է Ադրբեջանն ինձ ներառում «սև ցուցակում»:

Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում Ռուսաստանի դիրքորոշումն այս օրերին:

Ես նմանատիպ հարց տվել եմ Ստեփանակերտում, ինձ համար նույնպես հետաքրքիր էր, թե մարդիկ Ստեփանակերտում ինչպես են գնահատում դա, որովհետև որքանով ես գիտեմ Հայաստանն ընդունել է և ընդունում է Ռուսաստանին որպես անվտանգության երաշխիք տարածաշրջանում: Մեծ հաշվով Հայաստանը չունի, իմ կարծիքով, այլընտրանք, չկա այստեղ այլ ուժ, որը կկարողանա երկրի համար ապահովել անվտանգություն, որը սահմանակից է մի կողմից Թուրքիային, մյուս կողմից Ադրբեջանին:

Իսկ Արևմուտքը՞:

Ես այդքան էլ չեմ հավատում, որ Արևմուտքը կարող է իրական անվտանգություն ապահովել, բացի դեկլարատիվ հայտարարություններից:

Ինչո՞ւ եք այդպես կարծում:

Այսպես ասած պատմական փորձառությունից ելնելով:

Տեղյա՞կ եք, որ այս օրերին Հայաստանում բազմաթիվ բողոքի ակցիաներ են տեղի ունեցել հենց Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ:

Այո, լսել եմ այդ մասին, բայց ինձ համար դժվար է մեկնաբանել, քանի որ ես չեմ պատկերացնում ռուսական կողմին և այսպես ասեմ, գոյություն ունի սուբյետիվ մոտեցում մարրդկանց, որոնք երևի սպասել են Ռուսաստանի կողմից ավելի կոշտ արձագանքի: Մյուս կողմից ես չգիտեմ, թե ինչպես են անցել բանակցային գործընթացները, ինչպիսի ջանքեր է գործադրել Սերգեյ Լավրովը, որպեսզի այդ ամենին վերջ դրվի: Կարծում եմ՝ ոչ բոլոր մարդիկ գիտեն այդ մասին, այնպես որ անկեղծ ասած՝ կողքից շատ դժվար է մեկնաբանել:

Դո՞ւք ինչպե՞ս եք տեսնում, այս խնդրի լուծումը Ղարաբաղի համար:

Ես կարծում եմ, որ կարճաժամկետ լուծումների հեռանկարով խնդիրը չի լուծվի: Կարծում եմ, որ սա սկզբունքային խնդիր է մարդկանց համար, որոնք առաջին հերթին լավ հիշում են, ինչ է տեղի ունեցել 92-94 թվականներին, երկրորդ հերթին դա մարտահրավեր է կառավարող էլիտաների համար: Սա անձնական կարծիք է, միգուցե մի քիչ սուբյեկտիվ եմ, բայց կարծում եմ, որ ամեն դեպքում ադրբեջանական էլիտան պատրաստ չէ ռադիկալ կերպով լուծել հարցը: Խնդրի լուծումը կարող է լինել միայն երկու կողմի բանակցությունների արդյունքում: Եվ երբ մի կողմը բաց հայտարարում է, որ պատրաստ է լուծել վիճելի տարածքային հարցերը ռազմական ճանապարհով...: Ինչ վերաբերում է զենքի վաճառքին. տարածաշրջանի խաղաղության երաշխավորը զենք է վաճառում կողմերին, որոնք կոնֆլիկտի մեջ են, իսկ ուրիշ ինչի՞ համար պետք է օգտագործվեն զենքերը, այո, դա իրավիճակի ցինիզմ է: 

Պատերազմի ընթացքում խաղաղ բնակիչներ սպանվեցին, վիրավորվեցին, սպանվածների մեջ նույնիսկ երեխա կար:

Այլ գնահատական այստեղ լինել չի կարող, դա ամենասարսափելին է: Որքան էլ ցինիկ հնչի, բայց զինվորները գոնե գիտեն ինչի են գնում և ինչու են այնտեղ գտնվում: Բայց երբ գերիները դառնում են խաղաղ բնակիչները, դա այնթույլատրելի է: Ինձ համար սարսափելի է պատկերացնել՝ կա ընտանիք, ծրագրում է իր երեխաների կամ թոռների ապագան, իսկ երեկոյան այդ ամենը կանգ է առնում: Այլ գնահատականներ այստեղ չեն կարող լինել: Կա մի այդպիսի բան, որ ինձ շոկի ենթարկեց, երբ գործուղման մեջ էինք, ինձ ցույց տվեցին տխրահռչակ լուսանկարները սոցիալական ցանցերից՝ կտրված գլուխը: Դա ինձ շոկի ենթարկեց, երբ դա տեսա, մի քանի անգամ հարցրեցի, սա իրակա՞ն է, ադրբեջանցի զինվորականները հրապարակել են սոցիալական ցանցերում, սա կեղծ չէ՞:

Պարոն Պոտապկին, Ձեր տեսածը, ձեռք բերված ինֆորմացիան որևէ կերպ օգտագործելու՞ եք հետագայում:

Այժմ էլ օգտագործվում է այդ ինֆորմացիան, մենք չենք կաշկանդվում դրանք տարածել: Նույնիսկ հարցազրույցներում, որոնք հրապարակվել են: Մեզ մոտ աշխատում են, մշտապես կապի մեջ ենք գտնվում մեր բոլոր ընկերների հետ, Ռիգայի համայնքի հետ, դեսպանի հետ և մեր գործընկերների հետ՝ Հայաստանի Ազգյաին ժողովի: Նրանք գիտեն, որ մեր դիրքորոշումը նրանց կողմն է:

Սիրան Հունանյան