ՄԻՊ-ն ուրիշ է

Խորհրդարանում մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանի տարեկան զեկույցը 2013-ի վերաբերյալ այն նույն տրամաբանությամբ քննարկվեց, ինչպես նախորդ տարիներին: Կարեն Անդրեասյանը երեկ էլ խնդրեց, հորդորեց հայրենի օրենսդիրներին, որ աջակցեն իրեն եւ պահանջեն այս կամ այն կառույցներին՝ վերանայել իրենց սխալ գործողությունները, բայց, ի տարբերություն ոչ իշխանականների, Հանրապետականը կատակեց ՄԻՊ-ին՝ պրովոկացիա անելու եւ մեղքն իրենց վրա գցելու համար, Գագիկ Ջհանգիրյանի սիրտն էլ չդիմացավ. «Դուք որ էսքան անպաշտպան եք ու խեղճացել եք, ո՞նց պետք է քաղաքացիներին պաշտպանեք»:

Նշենք, որ, ըստ ՄԻՊ զեկույցի, անցած տարին մարդու իրավունքների պաշտպանվածության տեսանկյունից բարվոք չես համարի, որպես օրինակ՝ ոստիկանությունում գրանցված 210 դիմում-բողոքից միայն 12-ի պարագայում է գործ հարուցվել: Մեր զրույցը Կարեն Անդրեասյանի հետ:

- Պարոն Անդրեասյան, ամեն տարի գալիս եք ԱԺ եւ պատգամավորներից օգնություն խնդրում, ինչքանո՞վ են օրենսդիրներն այս տարիների ընթացքում օգնել Ձեզ, եւ արդյոք սահմանադրորեն այլ լիազորություն չպիտի՞ տրվի Ձեզ՝ նման հարցերը կարգավորելու համար:

- Այո, իմ միակ լծակը, որ ես կարող եմ դիմել, եւ որն ինձ չի կարող դարձնել կախյալ կոնկրետ ուժից կամ մարմնից, դա ԱԺ-ն է: Դա ոչ թե իմ ընտրությունն է, այլ համաշխարհային պրակտիկայի: Իսկ օգնում են քիչ ավելին, քան կարող են կամ ուզում են, բայց ես կարող եմ ասել, որ օգնության որոշակի չափաբաժին ես ինձ հետ տանում եմ՝ անկախ նրանից, թե այստեղ ինչ բանավեճեր են լինում: Որովհետեւ ինչքան էլ չհամաձայնեն, որ նրանք ինձ օգնելու պարտականություն կամ առաքելություն ունեն, իրենց առանձին միավորներով՝ պատգամավորներ կլինեն, խմբակցություն, իրենք կարողանում են ստիպել, որ գործն առաջ գնա:

- Եվ քանի որ ՄԻՊ-ն ավելի շատ խորհրդատվական կառույցի գործառույթներ ունի, կասե՞ք, թե որ մարմիններն ու կառույցներն են ավելի շատ հաշվի նստում Ձեզ հետ, լսում Ձեր խորհուրդները:

- Նույն ոստիկանությունում ավելի շատ են քննադատում, բայց ավելի շատ լսում, ՊՆ-ն, սոցապնախարարությունը, տարբեր ժամանակներում իրականում տարբեր մարմիններ շատ էլ լավ լսում են, օգնում են, առաջնորդվում մեր խորհուրդներով, ուղղակի, ժամանակ առ ժամանակ առաջնորդվելով իրենց ղեկավարի որոշումներով կամ իրենց քաղաքական իրադարձությունով, իրենք սկսում են զլանալ ականջը մեզ համար բացել եւ դրա համար սկսում են բարձրաձայն քննադատել:

- Գաղտնիք չէ, որ խնդրահարույց է ցմահ դատապարտվածների վերաբերյալ օրենսդրությունը, եւ արդարադատության նախարարությունը փոփոխություններ է նախատեսում, ՄԻՊ-ը կարծես առաջարկների փաթեթ է ներկայացրել, կթվարկե՞ք մի քանիսը, եւ արդյոք դրանք բոլորը տե՞ղ են գտնելու նոր օրենսդրությունում:

- Դեռ չենք հասել այդտեղ, չենք տվել վերջնական կարծիք, երբ տանք մեր վերջնական եզրակացությունը, գուցե այն ժամանակ խոսենք, բայց գիտենք, որ ինչ-ինչ կարծիքներ հաշվի են առել, բայց այս պահին չասեմ, որովհետեւ գործընթացն այս պահին ուսումնասիրման փուլում է:

- Վաղաժամկետ ազատման հանձնաժողովի գործունեության, դատապարտյալների տարիքային ցենզի հետ կապված փոփոխությունների անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:

- Մեր զեկույցում կա, եւ հենց հիմա էլ շատ մեծ ուսումնասիրություն է կատարվում վաղաժամկետ ազատման թեմայով, եւ այնտեղ իսկապես բազմաթիվ են խնդիրները: Ժամանակին՝ մինչեւ իմ պաշտոնավարումը, մենք վաղաժամկետ ազատման հանձնաժողովի անդամ ենք եղել, բայց քանի որ փոքրամասնություն էինք այդ հանձնաժողովում, ցավոք սրտի, տեսանք, որ խնդիրները շատանում են, իսկ մեր ազդեցությունը՝ գնալով նվազում: Դրա համար որոշեցինք դուրս գալ այդ հանձնաժողովից եւ փորձել կողքից օգնել, հիմա լուրջ աշխատում ենք այդ ուղղությամբ եւ առաջիկա մեկ-երկու ամիսներին կներկայացնենք նախ պետական մարմնին, էլի այնպես ենք անելու, որ հեղինակային իրավունքների խնդիր չառաջանա, եթե մի լավ բան կտեսնեն, թող իրենք վերցնեն, իսկ ինչի հետ չեն համաձայնի, կսկսենք խոսել:

- Ոսկու շուկայի սեփականատիրոջ՝ Վաղարշ Աբրահամյանի եւ առեւտրականների միջեւ տեղի ունեցածին արձագանքն իրավապահ մարմինների կողմից ինչպե՞ս կբնութագրեք, եւ արդյոք այս խնդիրը Ձեր ուշադրության կենտրոնո՞ւմ է:

- Մի քանի անգամ ես, անձամբ հետեւելով ինֆորմացիայի աղբյուրին, որը Ձեր գործընկերներից մեկն էր, ասել եմ, որ մենք իրավասություն չունենք այստեղ միջամտելու, որովհետեւ խնդիրը մասնավոր անձի հետ է, բայց մենք տեսնում ենք, որ այստեղ պասիվ են իրավապահ մարմինները, ընդամենը մեկ օր առաջ իմացա, որ իրավապահ համակարգն արդեն շարժվել է, եւ գործի ուսումնասիրության որոշակի գործողություններ են սկսել, հիմա պետք է սպասենք եւ տեսնենք, թե ինչպես են գործերն ուսումնասիրում, գործ հարուցվում է, թե ոչ, ու եթե ավարտվի ու անարդար ավարտվի, եւ մենք էլ ունենանք համապատասխան դիմում, ըստ այդմ կարձագանքենք:

- Իսկ Սուրիկ Խաչատրյանի նշանակման մասին, որպես ՄԻՊ, ի՞նչ գնահատական կտաք:

- Գիտեք, որեւէ անձի վերաբերյալ իմ որեւէ գնահատական կլիներ մարդու իրավունքի խախտում, որովհետեւ Սուրեն Խաչատրյանն էլ է մարդ, որը կարող է ինչ-որ պահի կարիք ունենա իմ պաշտպանության: Եվ ես կանխակալ տրամադրել իրեն, որ մենք ունենք այսպիսի կամ այնպիսի վերաբերմունք, օրինակ, եթե ես ասեմ՝ դրական, ապա ովքեր բացասական են տրամադրված, կհեռանան մեր ինստիտուտից, եւ ճիշտ հակառակը:

- Ի դեպ, վերջերս առճակատման էիք դուրս եկել Գլխավոր դատախազության հետ, Գեւորգ Կոստանյանը Ձեր կուրսեցին է, գուցե խանդո՞ւմ եք, որ նա էլ ավելի բարձունքների է հասել:

- Այնպես չի, որ մենք ունենք անձնական խնդիր որեւէ մեկի հետ, ուղղակի միգուցե տարակուսելի է, որ, ունենալով անձնական դրական հարաբերություններ, եւ նախկինում, եւ ներկայում որեւէ տարաձայնություններ չկան, իհարկե, տարակուսելի է, որոնց կարելի է համալսարանական ընկերոջը կամ կուրսեցուն նեղացնել, բայց եթե մարդու իրավունք ես պաշտպանում, մի կողմում հարյուրներ են, մյուս կողմում՝ մի ընկեր, համակուրսեցի, եթե սկսես անձնավորել, ապա ինքդ քեզ չես հարգի, եւ ճիշտ հակառակը, եթե մի բան էլ անձնավորել եմ, դրական եմ անձնավորել:

- Գուցե հավակնություններ ունեք նրա պաշտոնին եւ այդկե՞րպ եք ուզում Ձեր տեղը հարթել:

- Երբ որ հրապարակեցինք այն ձայնագրությունը, որ արդարադատության նախարարությունում մարդ էին ծեծել, շրջանառեցին, թե ես նախարարի հավակնություններ ունեմ, լավ է չեն ասում՝ առողջապահության նախարարի հավակնություններ ունեմ: Իրականում նման խոսակցություններով փորձում են զրոյացնել քո արածը:

- Պարոն Անդրեասյան, վերջին օրերին շուկայի առեւտրականների եւ այլ վաճառական ցուցարարների են բերման ենթարկում, այս մարդկանց խնդրով հետաքրքրվա՞ծ եք:

-Դիմում չենք ստանում։

- Մի ժամանակ, երբդեռ նոր էիք նշանակվել, մամուլի հրապարակումներին էլ էիք արձագանքում:

- Մենք էլի արձագանքում ենք, օրինակ, լրագրողի դեպք է լինում, մարդ է լինում, որին կարելի է արձագանքել, մերոնք զանգում են, ասում՝ կարո՞ղ է օգնության կարիք ունեք, բայց մենք հո չե՞նք կարող զոռով պաշտպանել մարդու իրավունքները, մարդն էլ պիտի ուզենա, որ իր իրավունքները պաշտպանեն: Հաճախ մեզ հենց դրա համար են քննադատում, իբր մենք վերացական ենք պաշտպանում, ամբողջ պրոբլեմը մեր դա է, որ պետք է մարդ լինի, դիմող լինի, որ դրա վրա կառուցենք մեր գործընթացը: Սա պետական գործընթաց է, մենք չենք կարող հեռախոսով խոսել եւ վարույթ սկսել, կամ մամուլում մի բան կարդամ եւ ասեմ՝ վարույթ եմ սկսում: Ուղղակի համատարած, զանգվածային դեպքերում կարող եմ սեփական նախաձեռնություն դրսեւորել, դա էլ ճիշտ գործիք է եւ պետք է օգտագործվի:

- Իսկ ինչո՞ւ Ձեզ չեն դիմում, ինստիտուտի նկատմամբ վստահության պակասի խնդի՞ր է, թե՞…

- Նայած, դիմումների քանակը հիմա այնքան է ավելացել, որ կարող եմ ասել՝ վստահության խնդիր չկա, միգուցե առեւտրականներ տասը հոգով չեն վստահում, բայց հարյուրներով շատացել են մեր դիմումները: Մյուս կողմից՝ կարող է լինի անտեղյակության, վախի… ասենք՝ դեպքեր ենք ունենում, որ վախենում են, պետական մարմինը միշտ իրենց համար վախենալու մի տեղ է, եւ մինչեւ մենք հասնենք նրան, որ մերն ուրիշ պետական մարմին է, դա շատ ժամանակ է տանելու: