Իսկ Լացի պատի հետեւից Թրամփին ժպտում էր Պուտինը. ամփոփում Դոնալդ Թրամփի առաջին արտասահմանյան այցի

Մաս երկրորդ

Արաբական հակա-շիական ՆԱՏՕ Թրամփի դիրիժորությամբ

Իրանի թեման, որը բարձրացվեց Թրամփի կողմից Սաուդյան Արաբիայում, առհասարակ քննարկման առանձին թեմա է: Կարծես թե որեւէ ողջամիտ մարդու հասմար պարզ է, որ ներկայիս մարդկային քաղաքակրթության հիմնական սպառնալիքը համաշխարհային ահաբեկչությունն է, որի տարածումը թույլ չտալն էլ բոլոր պետությունների առաջնային գործն է հանդիսանում: Իսկ այն, որ իրոք մեր քաղաքակրթությանն սպառնում է գլոբալ ահաբեկչությանը, կարելի է համոզվել ամենաթարմ օրինակ Մանչեսթերի պայթյունով: Սա աչքի առաջ ունենալով կարելի է ասել, որ Իրանի եւ Սիրիայի իշխանությունների վարած քաղաքականությունն այստեղ առնվազն երկրորդական-երրորդական դերակատարություն ունեցող հարց է: Սակայն չնայած այս ամենին, Թրամփը Սաուդյան Արաբիայում հենց շեշտադրումներ կատարեց Իրանից եկող սպառնալիքին` Միջուկային գործարքը, որը կնքվել է իր նախորդի` Բարաք Օբամայի եւ Թեհրանի միջեւ, որակելով որպես «սարսափելի»: Եվ չնայած իսկ գուցե նաեւ ի հեճուկս այն իրողության, որ միջազգային հանրությունն էականորեն թուլացրել է հակաիրանական տնտեսական եւ ֆինանսական սանկցիաները եւ ԻԻՀ-ում էլ օրեր առաջ տեղի ունեցած նախագահական ընտրություններում հաղթել է բարեփոխիչ Հասան Ռոուհանին, ով հակված չէ առճակատման, ի գարբերություն իր նախորդների, եւ փորձում է կառուցողական հարաբերություններ մշակել Արեւմուտքի հետ, Թրամփը սպառնում է Իրանին եւ այդ պետությանը դնում նույն հարթակի վրա ԻՊ խմբավորման հետ:

Ինքնին հասկանալի է, որ այս քայլը Թրամփի կողմից միտումնավոր է արվում, քանի որ մեջտեղ է բերվում համաժամանակյա կերպով նաեւ այսպես կոչված «արաբական ՆԱՏՕ-ի» գաղափարը, որն այս դեպքում դեռ չափազանց խակ է ու չմշակված: Նախ, ռեգիոնի պետությունները չափազանց հակասություններ ունեն իրար մեջ, որպեսզի կարողանան նման դաշինքի մեջ մտնել: Նրանք չեն ունեցել, չունեն եւ չեն էլ ունենա միասնական թշնամի եւ այդ միասնական թշնամուն դիմադարձելու անհրաժեշտություն, մի բան որ առանցքային գաղափար է Հյուսիս-Ատլանտյան դաշինքի համար: Եթե օրինակ Էր-Ռիյհադի համար դա Իրանն է, ապա Եգիպտոսի համար` Լիբիան իր ներկայիս վիճակով: Այն ռազմարշավը, որը ներկայումս իրականացնումէ Սաուդյան Արաբիան Եմենում, շատ արագ կերպով ցույց տվեց, որ անկարելի է ռազմական ճանապարհով լուծել հարցեր եւ հիշեցրեց այն, թե ինչպես ժամանակին արաբները չկարողացան միասնական ճակատ կազմել Իսրայելի դեմ: Իհարեկ մի կողմից Միացյալ Նահանգները կարող է ռեգիոնի պետությունների ռազմական պոտենցիալը բարձրացնելով այն ուղղորդել ընդդեմ ծայրահեղականության պայքարի, ինչի ապացույցը ամերիկա-սաուդյան 110 միլիարդ դոլարանոց ռազմական մատակարարման պայմանագիրն է, սակայն նույնիսկ սա հաշվի առնելով, այցն ընդհանուր առմամբ ոչ այնքան մշակվածշ էսպրոմտի տպավորություն թողեց: Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ Սպիտակ տունը փորձում է ռեգիոնին նայել սաուդցիների աչքերով եւ փորձում է ստեղծել միասնական սուննիտական ճակատ ընդդեմ շիականություն: Կարճաժամկետ ապագայի համար սա գուցե թե Թրամփի համար բերի քաղաքական օգուտներ, սակայն ավելի հեռուն նայելիս այն կարող է Ամերիկայի համար նույնիսկ վնասակար լինել: Օրինակ այս ամենից կարող են տուժել ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները, քանի որ ակնհայտորեն օժանդակելով Դամասկոսին եւ Թեհրանին` Մոսկվան հասկացնում է, որ աջակցում է շիականության ճամբարին, որի հետ ուզում է առճակատել Թրամփը: Սակայն այստեղ կա նաեւ այլ կարծիք, որը կապված է Թրամփի` Ռուսաստանի հետ ունեցած միստիկ կապվածությամբ:

«Մարտական այն ձեռնոցը, որը նետեց Թրամփն ի պատասխան իրանական շիա-իսլամիական էսպանսիոնիստական քաղաքականության, ցույց տվեց, որ Սպիտակ տունը խզում է իր կապը նախորդ վարչակազմի քաղաքականության հետ,- գրում է գերմանական Die Welt-ը:Սակայն եթե Թրամփը արդարացիորեն մատնանշում է այն, որ Իրանը Սիրիայում նվաճողական եւ ապակառուցողական դերակատարություն ունի, ապա ինչու նա չի հասցեավորում նույն մեղադրանքները նաեւ Ռուսաստանին: Սա բերում է այն մտքին, որ գուցե թե Թրամփը որոշ միստիկ կապեր ունի Կրեմլի հետ»: Պարզ է, որ նույնիսկ այստեղ, իսկ գուցե նաեւ ամենուր, Թրամփի գործողությունները գնահատելիս առաջ կմղվեն նրա եւ Պուտինի ունեցած առանձնահատուկ հարաբերությունների մասին հարցը:

Եվգենի Բայ
Թարգմանությունը` Արման Գրիգորյանի

Առաջին մասը՝ այստեղ։