Տորքը հեռանում է

Աչքի մեջ հող, թարթիչները, ծառի մեռած արմատի նմանվող թիկունքը՝ հողից եւ ձեռքերը՝ խոշոր ձեռքերը: Հողն ասես կաթկթում է մատներից, նրա մարմինը ձգում, տանում նախատեղ:

- Սեզոնին մենակով հազար մետր բազուկ եմ ցանում: Հետո պիտի փխրեցնես, քաղհան անես, հավաքես բերքը: Մենակ դու ես ու դաշտը: Սյունիքում շատ կան մարդիկ, որ հարյուր հոգու գործ են անում, օգնող չունեն, ձեռք բռնող չունեն:

Սյունիքի գյուղերից մեկում ապրող մորս ազգականին աժդահա մարդ եմ հիշում՝ Տորքի իսկական ժառանգը, որին կռվի ժամանակ խրամատներից հիվանդանոց հասցրին:

Արկի բեկորը դիպել էր աչքին, թափել փիրուզե, սիրուն բիբը:

- Վաղը հիվանդանոց եմ գնալու, լավ չեմ զգում, շատ եմ ծխում:

Նրա շունչն ասես ժայռերի խորափոր մթություններից է պոկվում:

- Քսան կիլո քաշ եմ գցել, միանգամից նիհարեցի:

Նորից ու նորից ծխախոտ է վառում:

Պատմում է, որ Սյունիքի գյուղերում մարդիկ դանդաղորեն են ապրում ու մեռնում են դանդաղորեն:

Պատմում է, որ աշխատում են, աշխատում են, աշխատում են, աշխատում են ու մեռնում՝ իրենց ետեւից ահռելի պարտքեր թողնելով: Անհույս են, սպասելիքներ չունեն:

- Սյունիքում մարդիկ ուրախ չեն: Ապրելու ժամանակ չկա, պիտի աշխատեն՝ հող, հող, հող:

Ամեն օր հողի աշխատանք, մինչեւ բոլորը կմեռնեն:

Ծխում է:

Ծխախոտը նրա կյանքի վերջին սփոփանքն է:

Մի փոքր էլ ենք զրուցում, գնում քնելու:

Հյուրասենյակի դռան արանքից տեսնում եմ մահճակալը, որի վրա պառկած է ժայռի վերջին՝ ճաքճքված, հողի վերածվող կտորը:

Տորքը հեռանում է:

Արամ ՊԱՉՅԱՆ