Դրական ազդակներ Թուրքիային, նաեւ Ռուսատանին, եթե…
Գուցե, նման սպաների և գեներալների պակասությունը կամ իսպառ բացակայությունն է, որ ողբերգական զարգացումների է հասցրել ինչպես Ռուսաստանում, այնպես էլ Հայաստանում և, ընդհանրապես, հետխորհրդային տարածաշրջանում:
«Комсомольская правда»-ի 2021 թվականի հոկտեմբերի 7-ի համարում տեղ գտած «Турция строит новую империю под носом у России» հոդվածում (https://www.kp.ru/daily/28340/4485746/) արտացոլված դատողությունները համընկնում են Կրեմլի տեսակետին կամ, որն էլ ավելի սարսափելի է` այդ հոդվածով հրապարակայնացվել է Կրեմլի տեսակետը:
Հոդվածի հեղինակը՝ Էդվարդ Չեսնոկովը պատահական լրագրող կամ փորձագետ չէ, այլ միջազգային քաղաքականության բաժնի խմբագրի տեղակալն է: Ոչ լավատեղյակներին արժե իմանալ, որ խորհրդային տարիներից այս պարբերականը հատուկ դիրք է զբաղեցրել մեդիադաշտում և վայելել է ու, կարելի է ասել, մինչ օրս վայելում է բարձրագույն ղեկավարության, համապատասխան կոմպետենտ կառույցների հովանավորությունը:
Ուրեմն այսպես, առաջ անցնելով, ցիտենք հոդվածի վերնագիրն ու վերջաբանը.
վերնագիր. «Турция строит новую империю под носом у России»:
վերջաբան. «Поэтому туркам волей-неволей придется делать цивилизационный выбор. И будущее их национального проекта зависит от партнерства с Россией. Вопрос лишь — понимают ли это в Анкаре и Стамбуле?»
Ակամայից հենց ռուսերենով արձագանքեցի. «Ну, нужно быть крупным идиотом, чтобы не понять, что для реализации национального проекта, Турции необходима «крыша», а кроме России, видите-ли, больше некому крышовать».
Այլ դեպքում, գուցե, թուրքերը ջարդեին Չեսնոկովի գլուխը՝ իրենց անհասկացողի տեղ դնելու համար: Այ, իբրև թե միջազգային հարցերում մասնագիտացած ընկեր, ձեր հոդվածի բովանդակությունից, ինչպես նաև առնվազն վերջին 100 տարիների պատմությունից բխում է, որ նրանք լավ էլ հասկանում են, բայց, դրանով հանդերձ, չեն պատրաստվում լիզել ռուս զինվորի սապոգը, այլ, հակառակը, մեընդմերթ սպանում են «ռուս զինվորին» (Су-24-ի օդաչու Օլեգ Պեշկովին, դեսպան Անդրեյ Կառլովին…) Ու, չնայած դրան, Ռուսաստանը փրկում է Էրդողանի կյանքը՝ Թուրքիայում հեղաշրջման փորձի ժամանակ: Էլ չասենք, եթե Ռուսաստանի աջակցությունը չլիներ, 100 տարի առաջ Թուրքիան կլիներ մի փոքր պետություն, քրդերը կունենային իրենց պետությունը, գուցեև՝ Արևմտյան Հայաստանը միանար Արևելյան Հայաստանին: Բայց, դա այլևս պատմություն է: Այն ժամանակ հայերը մի բարի պտուղ չեն եղել, այժմ՝ նույնպես…
Խնդիրն այլ է: Ստացվում է, որ եթե Թուրքիան կատարի «цивилизационный выбор», հասկանա, որ Ռուսաստանի հետ գործընկերությունից է կախված նրա «ազգային մեծ գաղափարի»՝ մեծ Թուրանի ձևավորումը, ապա Ռուսաստանը պատրաստ է համակողմանի աջակցել նրան: Այսինքն, խոսքը վերաբերում է Էրդողանի՝ 2016 թվականի հետևյալ հայտարարությանն աջակցելուն. «Բացի մեր երկրի 79 միլիոն բնակիչներից, կան էլի միլիոնավոր եղբայրներ…Մեր հետաքրքրությունների ոլորտում են Իրաքը, Սիրիան, Լիբիան, ուկրաինական Ղրիմը (այդպիսով «թքելով» Ռուսաստանի վրա. Ղրիմն այդ ժամանակ միացել էր Ռուսաստանին-Գ.Վ.), Ղարաբաղը, Ադրբեջանը, Բալկանները…Բազմաթիվ պատմաբաններ համարում են, որ Թուրքիայի սահմաններում պետք է լինեն Կիպրոսը, Հալեպը, Մոսուլը, Էրբիլը, Կիրկուկը, Բաթումին, Սալոնիկը, Վառնան, Արևմտյան Թրակիան և Էգեյան ծովի կղզիները»:
Հիմա, ըստ հայերի, «բազմաթիվ պատմաբաններն» ինչպե՞ս են համարում, արդյոք, պե՞տք է աջակցել Թուրքիայի ազգային մեծ գաղափարի իրագործմանը և սիրաշահել Ռուսաստանին, որպեսզի Թուրքիան հուսախաբ չլինի իր «цивилизационный выбор»-ի մեջ և Սյունիքը նվիրաբերել ռուս-թուրքական գործընկերության զարգացմանը:
Գուցե, անհրաժեշտ է ա՞յլ ազդակներ ուղարկել Թուրքիային և Ադրբեջանին, որպեսզի նրանք ճնշում չգործադրեն մեր միակ դաշնակցի՝ Ռուսաստանի վրա:
Այդպիսի ազդակներից մեկը կարող է լինել ժամերի ընթացքում ազերիների հրոսակախմբերը դուրս շպրտելը ՀՀ տարածքից: Մյուս ռազմավարական ազդակը կարող է լինել այն, որ Հայաստանը երբեք չի հրաժարվի Արևելյան Հայաստանի ամբողջ տարածքի վրա ինքնիշխանություն հաստատելու մտադրությունից (ինչով ինքնաբերաբար կվերանա Նախիջևանի արհեստածին հիմնախնդիրը), ինչպես որ չի հրաժարվելու պահանջատիրությունից, որը հիմնականում ենթադրում է Արևմտյան Հայաստանի նկատմամբ հայերի ինքնիշխանության հաստատմանը և ցեղասպանության զոհերի փոխհատուցումներին:
Գագիկ վարդանյան
Տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր
Կարծիքներ