Իրանը բավականաչափ ուժեղ է իր քաղաքական կշիռը բարձրացնելու համար. Սաման Նիյազի

2020-ին Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմից հետո տարածաշրջանային պետությունների համար ստեղծվեցին նոր իրողություններ:

Թեմայի շուրջ «Հրապարակ» թերթը զրուցել է Սաման Նիյազիի հետ, միջազգային հարցերով փորձագետ և մարդու իրավունքներով գործիչ, Իրանի Իսլամական Հանրապետություն։ 

- Պարոն Նիյազի, ինչպիսի՞ իրավիճակ է տարածաշրջանում Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարից հետո: Ի՞նչ նախադրյալներ եք տեսնում տարածաշրջանի պետությունների միջև համագործակցության ոլորտում:

- Տարածաշրջանում հարաբերությունների պայմանների և ոգու մասին որոշակին տևական խաղաղությունն է և մարդկանց հոգու մեջ ընդհանուր անվտանգության զգացումը: Այսօրվա աշխարհում տևական խաղաղություն և անվտանգություն նշանակում է տնտեսական աճ և ներդրումներ, որոնք հանգեցնում են աճի, բարգավաճման և առաջընթացի: Սա պետք է լինի կառավարությունների գլխավոր հավակնությունը: Այս ռազմավարականի հասկացումը պահանջում է մերձեցում և ընդհանրությունների համաձայնեցում և փոխադարձ իրավունքների հարգում: Սահմանների նկատմամբ տարածքային հարգանք և վստահություն իրական ընկերների հանդեպ, որոնց շահերը նաև խաղաղության և անվտանգության ձգտումի մեջ են, ոչ թե վստահության նրանց նկատմամբ, ովքեր հեռու են տարածաշրջանից, ովքեր իրենց անվտանգությունը փնտրում են անապահովության և հրդեհի մեջ: Իրանը և Հայաստանը ունեն պատմական, քաղաքակրթական և մշակութային նախադրյալներ: Որպես կանոն, այս նախադրյալը պոտենցիալ կապիտալ է նախագծման ու խթանման և դեպի այլ ոլորտներ ընդլայնման համար: Այսօրվա աշխարհը միադաշտ հաղորդակցության և փոխազդեցության աշխարհ չէ, ուստի Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը և Հայաստանը պետք է քննարկեն ներդրումային հնարավորությունները՝ ելնելով տարածաշրջանային ինտեգրման անհրաժեշտությունից, որն ունի երկուստեք ավելի բարձր արժեք ու հնարավոր օգուտներ և այդ տնտեսական համընկնումի, խթանման արդյունքը: Տարածաշրջանային ազդեցություն ստեղծող և ապակառուցողական նպատակներ հետապնդող ուժերը նրանք են, որոնք իրենց ազդեցությունն ու եսասիրական բարեկեցությունը տեսնում են կործանման և ազգերի միջև պատերազմի մեջ:

- Ադրբեջանի և Թուրքիայի արտգործնախարարներն Իսլամաբադում հանդիպել են Պակիստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ` տարածաշրջանային անվտանգության խնդիրները քննարկելու համար: Ի՞նչ դիրքորոշում ունի Իրանը այս համածիրում, ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս խնդրի վերաբերյալ: Տեղեկություններ կան, որ Թուրքիան և Պակիստանը բարձր մակարդակով միջուկային ծրագիր են քննարկում: Ի՞նչ եք կարող ասել սրա մասին:

- Պակիստանի դիրքավորումը որպես միջուկային զենք ունեցող միակ իսլամական երկրի է: Ակնհայտ է, որ եթե տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն և անվտանգություն տիրի, Ադրբեջանը համապատասխանաբար կփոխի հարաբերությունների և փոխգործակցության նկատմամբ իր մոտեցումը: 
Միևնույն ժամանակ Թուրքիայի ազդեցությունը Կենտրոնական Ասիայում՝ որպես նոր շուկաներում, հատկապես Աֆղանստանում, ինչպես նաև այն ռազմականացված ուժերը, որոնք Թուրքիան օգտագործում էր Լիբիայում, Քաշմիրում և Լեռնային Ղարաբաղում, բոլորը կարող են համարվել որպես այդ փոխագործակցության վրա ազդող:

- Ի՞նչ քաղաքականություն է վարելու Իրանը՝ հաշվի առնելով Միացյալ Նահանգներում Բայդենի վարչակազմի ձևավորումը, տարածաշրջանում Թուրքիայի և Ռուսաստանի ուժեղացումը: Իրանի արտաքին գործերի նախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը վերջերս դժգոհության նոտա էր հղել Թուրքիային Բաքվում անցկացված զորահանդեսում Էրդողանի ելույթի կապակցությամբ, որում Թուրքիայի նախագահը կարդում էր իրանական Ատրպատականի տարածքներին «վերաբերող» բանաստեղծություն: Հիմա ինչպե՞ս են թուրք-իրանական հարաբերությունները:

- Իրանի և Թուրքիայի պարագայում Էրդողանի կարդացած բանաստեղծությունը պայմանավորված էր նրանով, որ չնայած արտաքին քաղաքական ձախողումներին, նա իրեն հաղթող էր համարում երկու տարածաշրջանում՝ Լիբիայում ու Լեռնային Ղարաբաղում: Սա լավ է թվում Էրդողանի համար, ով այս իմաստով կարողացավ հաճոյանալ «Ազգային շարժում» կուսակցությանը, իր դաշնակցին՝ Ազգայնական կուսակցությանը, և դրանով ամրապնդեց իր լեգիտիմությունը: 
Էրդողանի կառավարության վախերից մեկն այն է, որ Իրանը բավականաչափ ուժեղ է Իրանի քաղաքական կշիռը մեծացնելու համար տարածաշրջանում տնտեսական աճի և թիրախային շուկաների գերակայության պայմաններում, ուստի նա Իրանին տեսնում է այս կատեգորիայի մրցակից: Էրդողանի կառավարության երկրորդ վախը Բայդենի աջակցությունն է Եվրամիությանը: Էրդողանի կառավարության երրորդ վախը Բայդենի և նրա թիմի աջակցությունն է քրդերին և քրդերին, ովքեր ակտիվ էին ԻԼԻՊ-ի դեմ պայքարում, և Թուրքիայի ներգրավվածությունը, և իր սեփական տարածքների և սահմանների ներսում հակամարտությունը:

- Ի՞նչ հնարավորություններ կան Հայաստանի և Իրանի միջև տնտեսական և քաղաքական հարաբերությունները փոխելու համար: Ի՞նչ իրավիճակ է ներկայումս:

- Ի վերջո, պետք է ասել, որ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը միշտ ամուր հարաբերություններ է ունեցել հարևանների հետ`հիմնված պատմական, կրոնական և մշակութային ընդհանրությունների վրա, և երբեմն կարող են լինել կարծիքի տարբերություններ, որոնք միանգամայն բնական են քաղաքական աշխարհի բարդություններում:

جمهوری اسلامی ایران آنقدر قدرت دارد که وزن سیاسی خود را افزایش دهد. سامان نیازى 

در سال 2020 ، پس از جنگ در قره باغ ، واقعیت های جدیدی برای کشورهای منطقه ایجاد شد.

در مورد این موضوع ، گفتگوی روزنامه "هراپاراک" با سامان نیازى ، کارشناس مسائل بین الملل و فعال حقوق بشر ، جمهوری اسلامی ایران.
 

- آقای نیازی ، وضعیت منطقه پس از آتش بس در قره باغ چگونه است؟ چه پیش نیازهایی را در زمینه همکاری بین کشورهای منطقه می بینید؟․

- قدر مسلم در خصوص شرایط و روح حاکم بر مناسبات در منطقه، صلح پایدار و احساس امنیت همه جانبه در روح و جان مردم است.  در دنیای امروز، صلح و امنیت پایدار یعنی‌ آورد اقتصادی و سرمایه گذاری که نتیجه‌ی آن رشد و رفاه و پیشرفت است. این مهم باید وجهه همت دولتمردان باشد. بایسته درک این فهم استراتژیک، هم گرایی و تمرکز بر اشتراکات و احترام به حقوق متقابل می باشد.  احترام به حدود و مرزهای سرزمینی و اعتماد به دوستان واقعی که منافع آن ها هم در تلاش برای صلح و امنیت است نه اعتماد به کسانی و اراده هایی دور دست از منطقه که امنیت خود را در ناامنی و آتش زدن به آتش‌بس جستجو می کنند. ایران و ارمنستان دارای پیشینه تاریخی، تمدنی و فرهنگی هستند. قاعدتا این پیشینه یک سرمایه بالقوه برای برنامه‌ریزی و ارتقاء و تسری به سایر حوزه ها است. دنیای امروز هم دنیای ارتباط و تعامل تک حوزه ای نیست، فلذا جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان باید فرصت های سرمایه گذاری را ناظر به ضرورت هم گرایی منطقه ای که هم دارای ارزش و سود ممکن الوصول بیشتر بوده و هم نتیجه‌ی این هم پوشانی اقتصادی، ارتقاء قدرت منطقه ای نوظهور و پس راندن اهداف ویرانگرایانه قدرت‌هایی است که قدرت و رفاه خودخواهانه خود را در تخریب و جنگ بین ملت‌ها می‌دانند.

-  وزرای امور خارجه آذربایجان و ترکیه در اسلام آباد با مقامات عالی رتبه پاکستان دیدار و در مورد مسائل امنیتی منطقه گفتگو کردند. موقعیت ایران در این زمینه چیست ، مشاهدات شما در این زمینه چیست؟ اطلاعاتی وجود دارد که ترکیه و پاکستان در سطح بالا در مورد برنامه هسته ای بحث می کنند. در این باره چه می توانید بگویید؟ 

- موقعیت پاکستان به عنوان تنها کشور اسلامی که به سلاح هسته ای دست پیدا کرده است. بدیهی است اگر صلح وامنیت پایدار در منطقه حاکم شود، آذربایجان رویکردش در مناسبات و تعامل منطبق بر آن متفاوت شود. 
 ضمن اینکه نفوذ ترکیه در آسیای مرکزی به عنوان بازارهای جدید مخصوصا در افغانستان و همچنین نیروهای شبه نظامی که ترکیه در لیبی، کشمیر و  قره باغ استفاده کرد، همه می تواند موثر بر این تعامل، قابل تعریف باشد.

-  ایران با در نظر گرفتن تشکیل دولت بایدن در ایالات متحده ، تقویت ترکیه و روسیه در منطقه چه سیاستی را دنبال خواهد کرد؟ محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران اخیراً یادداشت نارضایتی ترکیه را از سخنرانی اردوغان در رژه نظامی در باکو ارسال کرد که در آن رئیس جمهور ترکیه شعر "اشاره" به مناطق آذربایجان ایران را خواند. اکنون روابط ترکیه و ایران چگونه است؟ 

- در مورد  ایران و ترکیه، شعری که توسط اردوغان خوانده شد به این دلیل بود که وی علی رغم شکست هایش در سیاست خارجی، در دو منطقه خودش را پیروز می‌داند / لیبی و قره باغ․ این برای اردوغان که به زعم خود از این لحاظ توانست حزب حرکت ملی، حزب متحد خودش که یک حزب ملی گراست را خوشحال کند و مشروعیت خودش رو به این وسیله تقویت کرد، خوب به نظر می‌رسد.

یکی از هراس هایی که دولت اردوغان دارد، ایران قدرتمند است که با رشد اقتصادی و تسلط بر بازارهای هدف در منطقه وزن سیاسی ایران بالا برود، لذا به عنوان رقیب در این مقوله به ایران نگاه می کند. 

دومین هراسی که دولت اردوغان دارد، حمایت بایدن از اتحادیه اروپاست.

سومین هراس دولت اردوغان، حمایت بایدن و تیمش از کوردها و کوردهایی که در مبارزه با داعش فعال بودند و درگیر شدن ترکیه و منازعات در درون سرزمین های خودش و مرزهایش می باشد.

-  فرصت ها برای تغییر روابط اقتصادی و سیاسی ارمنستان و ایران چیست؟ وضعیت فعلی چیست؟ 

- در آخر باید گفت جمهوری اسلامی ایران همواره با همسایگان خود براساس اشتراکات تاریخی، دینی و فرهنگی روابط مستحکمی دارد و گاهی ممکن است در موردی اختلاف نظری باشد که در پیچیدگی های دنیای سیاست، کاملا طبیعیست.

Iran is strong enough to increase its political weight.  Saman Niyazi 

In 2020, after the war in Nagorno Karabakh, new realities were created for the regional states.
On the topic, ''Hraparak'' newspaper with Saman Niyazi, International Issues Expert and Human Rights Activist, the Islamic Republic of Iran.

- Mr. Niyazi, what is the situation in the region after the ceasefire in Nagorno-Karabakh? What prerequisites do You see in the field of cooperation between the states of the region?

- What is certain about the conditions and spirit of relations in the region is lasting peace and a sense of all-round security in the souls of the people. In today's world, lasting peace and security means economic growth and investment that results in growth, prosperity and progress. This should be head ambition of the the governments. Understanding this strategic requires convergence and a concertration on commonalities and mutual rights respectance. Territorial respectance on boundaries and trust in true friends whose interests are also in the pursuit of peace and security, not trust in those far away from the region who seek their security in insecurity and arson. Iran and Armenia have historical, civilizational and cultural backgrounds. As a rule, this background is a potential capital for planning and promotion and extension to other areas. Today's world is not a world of single-field communication and interaction, so the Islamic Republic of Iran and Armenia should consider investment opportunities due to the need for regional integration that has both higher value and possible benefits and the result of this economic overlap, promotion. Emerging regional power and repelling destructive goals are powers that see their power and selfish prosperity in the destruction and war between nations.

2. The foreign ministers of Azerbaijan and Turkey met in Islamabad with high-ranking officials of Pakistan to discuss regional security issues. What is Iran's position in this context, what are your observations on this matter? There is information that Turkey and Pakistan are discussing the nuclear program at a high level. What can You say about this?

Pakistan's position as the only Islamic country that acquire a nuclear weapon. It is obvious that if lasting peace and security prevails in the region, Azerbaijan will change its approach to relations and interaction accordingly.  While Turkey's influence in Central Asia as new markets, especially in Afghanistan, as well as the paramilitary forces that Turkey used in Libya, Kashmir and Nagorno-Karabakh, can all be defined as influencing this interaction.

- What policy will Iran pursue, taking into account the formation of the Biden administration in the United States, the strengthening of Turkey and Russia in the region? Iranian Foreign Minister Mohammad Javad Zarif had recently sent a note of discontent to Turkey over Erdogan's speech at a military parade in Baku, in which the Turkish president read a poem "referring" to the territories of Iranian Azerbaijan. How are the Turkish-Iranian relations now?

- In the case of Iran and Turkey, the poem read by Erdogan was due to the fact that, despite his foreign policy failures, he considered himself a winner in two regions - Libya and Nagorno-Karabakh. This seems good for Erdogan, who in this sense was able to please the National Movement Party, his ally, the Nationalist Party, and thereby strengthened his legitimacy. 
One of the fears that Erdogan's government has is that Iran is strong enough to increase Iran's political weight with economic growth and dominance of target markets in the region, so it views Iran as a competitor in this category. Erdogan's government's second fear is Biden's support for the European Union. Erdogan's government's third fear is the support of Biden and his team for the Kurds and Kurds who were active in the fight against ISIS, and the involvement of Turkey and the conflict within its own territories and borders.

- What are the opportunities to change the economic and political relations between Armenia and Iran? What is the current situation?

- Finally, it should be said that the Islamic Republic of Iran has always had strong relations with its neighbors based on historical, religious and cultural commonalities, and sometimes there may be differences of opinion that are quite natural in the complexities of the political world.