Գնացել էինք զինվորների կողքը լինելու, ասելու՝ բալիկ ջան, դու մի քիչ հետ կանգնի, ես քո առաջից կգնամ

Երկրապահ կամավորականների միության Չարենցավանի տարածքային կառույցի ղեկավար Ալբերտ Մուսինյանն իր խմբով վերջերս է վերադարձել դիրքերից։ Մեզ հետ զրույցում նա պատմեց, թե ինչպես են գնացել, ինչ են արել այնտեղ, եւ ինչ վիճակ էր դիրքերում, նաեւ խոսեց ղարաբաղյան խնդրի լուծման տարբերակի մասին։

«Ամսի 3-ին ենք մենք գնացել՝ 18 հոգանոց խմբով, նախ գնացել ենք Նուբարաշենի զորամաս, էնտեղ զինվորական հագուստով, զենքով ապահովել են մեզ, հետո ամսի 3-ի առավոտյան եղել ենք Ստեփանակերտի զորամասում՝ Ցորում, բոլոր ջոկատներն սկզբից էնտեղ են եկել, նոր էնտեղից արդեն յուրաքանչյուրն իր դիրքերն է գնացել։ Մեզ էնտեղ ամեն ինչով ապահովել են՝ զինվորական հագուստից մինչեւ գուլպաներ, ներքնաշոր եւ այլն։ Մեր խմբից 10 հոգին եղել է ռեզերվային, այնտեղ 150 հոգանոց արագ արձագանքման գումարտակ էր ստեղծվել»,-ասաց նա՝ նշելով, որ բացի իրենց խմբից, այդ տարածքից այլ կամավորական խմբեր էլ են մեկնել։

Հետո պատմեց, որ իրենք ժամանակ առ ժամանակ մեկնել են դիրքեր, երբ որ ահազանգ է եղել, որ որեւէ ուղղությամբ հակառակորդի զորքի տեղաշարժ կա։ Իրավիճակը հանդարտվելուց հետո վերադարձել են կրկին զորամաս։ Եղել են Մատաղիսում, Հադրութում, Ասկերանում, նաեւ Աղդամի ուղղությամբ, որտեղ որ խնդիր է եղել։ Կամավորների մի մասը, սակայն, մշտական է դիրքերում եղել։ Հիմնականում թեժ մարտերն ընթացել են Թալիշի, Մատաղիսի եւ Ջաբրաիլի ուղղություններով՝ հյուսիսային, հարավային եւ կենտրոնական մասերով։

Ըստ ազատամարտիկի՝ հակառակորդի նպատակն է եղել հյուսիսից ու հարավից շրջանցել, կտրել Ղարաբաղը՝ թողնելով շրջապատման մեջ, որից հետո Աղդամի ուղղությամբ շարժվել դեպի Ստեփանակերտ, որը մեր զինվորները թույլ չեն տվել։ «Հիմնականում Ջաբրաիլի ուղղությամբ ենք շատ զոհեր տվել եւ Մատաղիսի ուղղությամբ։ Թալիշ գյուղն էլ գիտեք՝ ինչ է եղել, ամբողջությամբ ռմբակոծվել է։ Բայց հիմա մեր կամավորականներն արդեն գյուղում են, ամեն ինչ նորմալ է»,-ասաց նա։ Այս ջոկատից բոլորը ողջ-առողջ հետ են վերադարձել, թեեւ Մուսինյանը մեզ ասաց, որ շատերն առողջական խնդիրներ ունեն, թոքաբորբ են ընկել եւ հիմա Աբովյանում բուժզննում են անցնում։ Ասաց, որ դիրքերում են վարակվել, ինչ-որ վիրուս է եղել, չեն կարողացել խուսափել դրանից։

- Պարոն Մուսինյան, դիրքեր կորցնելու, հետո դրանք հետ վերադարձնելու մասին էր խոսվում։ Ի՞նչ կասեք այս մասով։

- Էդպիսի բան չկա, մենք դիրքեր չենք կորցրել։ Երեք գիծ կա դիրքերում, հիմա եթե առաջին գիծը ռմբակոծվում է, քանդուքարափ է լինում, տեղափոխվում են երկրորդ գիծ, դա չի կարելի համարել, թե դիրք ենք կորցրել։ Մենք ոչ մի հետընթաց չենք ունեցել, մենք առաջընթաց ենք ունեցել, մենք հաղթել ենք էդ չորսօրյա պատերազմը։ Ո՞նց կարելի է ասել, թե հետընթաց ենք ունեցել։ Մենք մեր երեխեքի, մեր ժողովրդի, մեր կամավորների արյան գնով հաղթել ենք էդ պատերազմը, մենք կանգնեցրել ենք իրենց։ Նրանց նպատակն էն ա եղել, որ Ստեփանակերտը, Ղարաբաղը վերցնեն, ինչը մենք կանգնեցրել ենք։ Դա հաղթանակ է։ Դիրքերի ինչ-որ մանր փոփոխություն կամ մի քիչ հետ ու առաջ, դա չի նշանակում, որ մենք հետընթաց ունենք։

- Այսօր էլի շարունակվում են հրադադարի խախտումները հակառակորդի կողմից։ Դուք հարցի լուծումն ինչպե՞ս եք տեսնում՝ ռազմակա՞ն ճանապարհով միայն, թե՞ քաղաքական։ Կարծիք կա, որ մենք հիմա պիտի առաջ գնանք, պատժենք հակառակորդին՝ որոշակի տարածքներ վերցնելով, որ նա կանգ առնի, դաս առնի։

- Այո, շարունակվում է։ Դե, մենք գիտենք, որ թուրքին հավատալ երբեք չի կարելի։ Էդ ստորագրել-չստորագրել, խոսել-չխոսել, պայմանավորվել, երրորդ երկրների ասել, հույս դնել նրանց վրա... մենք պիտի էդ ամենը սրտին մոտ չընդունենք։ Մենք պիտի մեր ուժերի վրա հույս դնենք։ Ես՝ որպես ազատամարտիկ, կարծում եմ, որ պետք է մի հատ թուրքի քթին խփել անպայման։ Խփել ա պետք մի տեղ ուժեղ, ցույց տալ, որ մենք մենք ենք։ Իհարկե, ցանկալի է, որ պատերազմ չլինի, որեւէ մեկը պատերազմ չի ուզում, զոհ տալ չի ուզում, բայց տես, որ մենք համարյա ամեն օր զոհ ենք տալիս։ Դրա համար ես կողմնակից եմ նրան, որ դրանց պետք է պատժել։

- Մեր ռազմական ղեկավարությունն ի՞նչ է մտածում այս առումով, կարծիք կա նաեւ, որ այդքան էլ հակված չեն ակտիվ հակահարձակման, շատ դժվար են հրաման տալիս, որ մերոնք պատասխան կրակ բացեն։

- Ես գիտեմ՝ ինչ ես ուզում ասել, ուզում ես ասել, թե էդ չորսօրյա պատերազմի ընթացքում նրանք որ հարձակվել են, հրաման չի եղել խփելու։ Էդպիսի խոսակցություն ես էլ եմ լսել։ Բայց ժողովուրդն ինչ ասես՝ խոսում է, ես անձամբ դեմ եմ, էդպիսի բաներ չի կարելի խոսել, թերագնահատել մեր զինված ուժերին։ Թե չէ մեկն ասում է՝ դիրքեր ենք տվել, մեկն ասում է՝ չեն կրակել, էն մեկն ասում է՝ սալյարկա չի եղել, մնացել են ճամփեքին ավտոները...

- Չկա՞ ճշմարտություն այդ ամենի մեջ, խնդիրներ, թերություններ չե՞ն եղել։

- Եթե նույնիսկ մի տեղ մի բան եղել է, դա չպիտի ամբողջ երկրով կամ ամբողջ Ադրբեջանի տարածքով տարածել։

- Բայց չե՞ք կարծում, որ պետք է նաեւ բարձրաձայնել խնդիրների մասին, որ զենքն սկսի կրակել, սոլյարկա լինի, մեքենաները ճամփին չմնան... Հիմա որ թուրքը կարդում է, չխոսե՞նք մեր խնդիրների մասին, որ լուծեն։

- Պետք է բարձրաձայնվի, բայց նեղ շրջանակներում, այսինքն՝ էն մարդիկ նստեն խոսեն, ովքեր պիտի լուծեն, ոչ թե ամբողջ ժողովրդին պատմեն։

- Խնդիրներից մեկն էլ այն է, որ դիրքերից եկած տարբեր կամավորների պատմելով՝ այստեղից ուղարկված հսկայական օգնությունը շատ դեպքերում իրենց չի հասել, եւ այդ ապրանքների մի մասը վաճառվում է Ստեփանակերտի խանութներում։

- Էլի ժողովրդի զրույցն է։ Օրինակ՝ մենք Չարենցավան քաղաքից ստացել ենք օգնություն, երեխեքի գրած նամակներն էլ կարդացել ենք։ Էդ ամբողջ օգնությունը բարձել ենք էնտեղ՝ տեղի Պաշտպանության բանակի մեքենան եւ ուղարկել դիրքեր՝ զինվորներին։ Հիմա ես չեմ կարող ասել՝ տարել են դիրքե՞ր, թե՞ տարել են խանութներ։ Ես դա հաստատ չգիտեմ, բայց որ դիրքերում ոչ մեկը չի սովածացել, դա 100 տոկոս։

- Մեր սպառազինությունն ի՞նչ վիճակում է։ Շատ խոսվեց, որ մենք հիմա 80-ականների զենքով ենք կռվում, որ այդ զենքերը երբեմն կրակում են, երբեմն՝ ոչ։

- Մենք շարքային զինվորներ ենք, մենք չգիտենք՝ լայնամասշտաբ պատերազմի ժամանակ մեր զինանոցում ինչ զենքեր ունենք։ Մենք լսում ենք մեր ղեկավարության ասածները, որ մենք նենց բաներ ունենք, որ արխային պիտի լինենք։ Իսկ ինչ մնում է էդ փոքր զենքերին՝ ավտոմատներ-բան, հա, իհարկե, կային զենքեր, որ հին էին, որ վաղուցվա վերանորոգված, որոնք էդքան էլ վստահելի չէին ու կարող է մարտի ժամանակ ատկազ անեին։ Հատուկենտ մեջները եղել են նման զենքերը, բայց ոչ մասսայական։ Հեսա մեր ընկերներից մեկը յուղը վրեն, լրիվ նոր ПК է կրակել։

- Լավ, ձեր հիմնական ֆունկցիան ո՞րն է եղել այնտեղ, ի՞նչ առաջադրանք է դրված եղել կամավորական ջոկատների առջեւ։

- Մենք գնացել էինք զինվորների կողքը լինելու, նրանց ասելու՝ բալիկ ջան, դու մի քիչ հետ կանգնի, ես քո առաջից կգնամ։ Հերթափոխ անել եւ մարտ վարել, դրանք իրարից շատ տարբեր են։ Մենք գնացել էինք, որ թուրքերին սատկացնեինք, որովհետեւ մեզ ասել էին՝ պատերազմ ա արդեն, թուրքերը հարձակվել են։ Բայց որ գնացինք, իրենք արդեն կանգնել էին։

Վահե ՄԱԿԱՐՅԱՆ