Ինչու կազմակերպվեց «Համեր» օպերացիան, եւ ինչպես այն օգտագործվեց

«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ նախագահ Դանիել Իոաննիսյանի ֆեյսբուքյան գրառումը՝ պարեկային ծառայության պետ Արթուր Ումրշատյանին աշխատանքից ազատելու վերաբերյալ, հետաքրքիր հետեւությունների տեղիք է տալիս: Իոաննիսյանը Հայաստանի իշխանությանը, ըստ էության, մեղադրում է առնվազն ոստիկանությունում ճորտատիրական համակարգ ստեղծելու մեջ, որտեղ ոստիկանը չի ծառայում օրենքին, այլ ծառայում է վերադասի քմահաճույքներին, ոստիկանությունում մարդկանց ընդունում եւ կոչումներ են շնորհում ոչ թե ըստ արժանիքների, այլ ԽԾԲ-ով, ոստիկաններն աչք են փակում այլ ոստիկանների եւ ուժային կառույցների կողմից իրականացվող ՃՏԽ-ի նկատմամբ, փաստացի՝ օրենքները վերաբերում են միայն շարքային անպաշտպան քաղաքացիներին, ոստիկանությունը եւ ընդհանրապես՝ իրավապահ մարմինները չեն պայքարում հանցավորության դեմ եւ նույնիսկ հանցագործություն նկատելիս աչք են փակում, հանցագործին մեջքով շրջվում: Արդյոք Իոաննիսյանը հասկացել ու զղջո՞ւմ է, որ գրեթե 5 տարի պաշտպանել եւ աջակցել է մի ռեժիմի, որը նման արատների կրող է, թե՞ ուղղակի իր հոգեզավակը համարվող պարեկային ծառայությունից է հրաժարվում, որ սրանից հետո պարեկայինում ինչ կատարվի, «ես դրա տերը չեմ, դրա պատասխանատուն չեմ»: Հակված եմ երկրորդ տարբերակին՝ Իոաննիսյանը չի դադարի գործող ռեժիմի բացահայտ եւ քողարկված աջակիցը լինելուց, անգամ եթե հրաժարվում է պարեկային ոստիկանության նկատմամբ պատասխանատվությունից:

Իոաննիսյանի գրառումը նաեւ այլ շերտ ունի. պարեկային ոստիկանության ղեկավարն ազատվեց աշխատանքից օրեր առաջ Հանրապետության հրապարակում «Համեր» օպերացիայի ժամանակ պարեկների դրսեւորած ոչ ագրեսիվ պահվածքի պատճառով: Պարեկները չպայթեցրին «Համերը», ժանրի կանոններով՝ վարորդին ծեծի չենթարկեցին ու ասֆալտի վրա արյունլվա չարեցին, ինչպես կանեին ոստիկանության հատուկ ջոկատայինները: Իոաննիսյանի ասածն այն է, որ պարեկների կիրթ եւ զուսպ պահվածքն օգտագործվեց ծառայության պետի ազատման համար: Ստացվում է, որ «Համեր» օպերացիան ընդամենը առիթ էր՝ պարեկային ծառայության պետից ազատվելու համար, իսկ պատճառներն ավելի խորքային էին: Իսկ գուցե «Համեր» օպերացիան ինքնաբուխ չէր, կազմակերպվել էր հենց պետին աշխատանքից ազատելու համար: Չէին կարող, չէ՞, հենց այնպես վերցնել ու ազատել Արթուր Ումրշատյանին, ով, ի դեպ, ուներ Իոաննիսյանի նման հենարան: Դրա համար պետք էր ազդեցիկ հիմնավորում՝ պարեկային ոստիկանությունը չի արդարացնում սպասելիքները, չի կատարում իր առջեւ դրված խնդիրները:

Երբ համացանցում նայում էի «Համերի» արկածները Հանրապետության հրապարակում, ապշեցի վարորդի պրոֆեսիոնալիզմով, նա այնպես պրոֆեսիոնալ էր վարում մեքենան, որ հնարավորինս քիչ մեքենաների վնասի, որ որեւէ ոստիկանի կյանքին չսպառնա: Հետո գրեցին, որ նա եղել է թմրանյութի ազդեցության տակ, ինչ-որ կերպ պետք էր բացատրել վարորդի քայլը: Թմրանյութի ազդեցության տակ լինել՝ նշանակում է հաշիվ չտալ սեփական գործողությունների համար:

Իշխանությունն ուզում էր ասել, որ «Համերի» վարորդ ուղղակի անջատված, ինչ-որ գործողություններ է արել, բայց ինչո՞ւ հենց Հանրապետության հրապարակում, ինչո՞ւ է Արարատի մարզից հասել Երեւան, հրապարակ եւ նոր սկսել անկանոն մեքենա վարել: Ինչո՞ւ Արարատից մինչեւ Երեւան որեւէ վթարի կամ պատահարի պատճառ չի դարձել, չլինի՞ թե թմրանյութը միայն Հանրապետության հրապարակում է ազդել, թե՞ նա հենց հրապարակում է թմրանյութ օգտագործել: Իսկ գուցե ոչ մի թմրանյութ էլ չի օգտագործել, եղել է սթափ եւ կառավարել է իր գործողությունները, գործել է նախապես պլանավորված սցենարով: «Համերի»՝ Հանրապետության հրապարակում հայտնվելու եւ նման աժիոտաժ ստեղծելու Դանիել Իոաննիսյանի բացատրությունը կիսատ է: Նա պատկերավոր բացատրել է, թե ինչ է տեղի ունենալու պարեկային ծառայությունում նոր ղեկավարի նշանակումից հետո: Բայց ոչ միայն: 

Ես առնվազն երկու տասնյակ երկրի մայրաքաղաքներում եմ եղել ու տեսել եմ, թե ինչպիսի տեսք ունեն այդ երկրների կենտրոնական հրապարակները: Իմ տեսած երկրներից եւ ոչ մեկի կենտրոնական հրապարակը չի հիշեցնում ոստիկանական զորամաս՝ բաց երկնքի տակ, մասսամբ՝ ոստիկանական մեքենաների սրահ: Հատուկ հաշվել եմ Հանրապետության հրապարակում գտնվող կառավարության շենքի շրջակայքում կայանված ոստիկանական տարբերանշաններով մեքենաների թիվը` երկու տասնյակից ավելի, ընդ որում մի մասը՝ միկրոավտոբուսներ: Կառավարության շենքի պահպանությունն իրականացնում է 200-ին մոտ ոստիկան: Երբեք չի եղել, որ Հանրապետության հրապարակում այսքան թվով ոստիկաններ լինեն, նրանց քանակը գերազանցում է քաղաքացիական բնակչությանը: Կառավարության շենքն իր վանդակաճաղերով ավելի շատ սկսել է նմանվել գաղութի կամ համակենտրոնացված ճամբարի, որովհետեւ ճաղերը դրված են ներսից, իբրեւ թե շենքի ընդհանուր տեսքը չփչացնելու համար, բայց կողքից նայողի մոտ տպավորություն է ստեղծվում, որ դրանք դրված են ոչ թե շենքն արտաքին միջամտությունից պաշտպանելու, այլ ներսում գտնվողների փախուստը կանխելու, ազատ աշխարհ դուրս գալու հնարավորությունից զրկելու համար: Որ շենքում գտնվողները մշտապես գիտակցեն, որ գտնվում են փաշինյանական կալանավայրում:

«Համեր» օպերացիան Փաշինյանին օգնում է արդարացնելու, թե ինչու է Հանրապետության հրապարակում կենտրոնացրել ոստիկանության տարբեր ծառայությունների այդքան մեծ թվով ներկայացուցիչների: Չի կարող նա ասել, որ անվերջ անհանգստանում է իր անվտանգության համար եւ այդ անհանգստությունը մեղմում է պատուհանից դուրս նայելով եւ հրապարակում հարյուրավոր ոստիկաններ տեսնելով: Որքան շատ ոստիկան, այնքան պաշտպանված ու այնքան ավելի ապահով: Փաստացի Հայաստանում ոստիկանությունը գոյություն ունի ոչ թե հասարակական անվտանգության ապահովման, այլ Փաշինյանի ներքին վախերն առժամանակ չեզոքացնելու համար: Այնպես որ, «Համեր» օպերացիան կարելի է գնահատել արդյունավետ՝ այն ծառայեց իր նպատակին:

Ավետիս Բաբաջանյան