Շտապում էին դիսերտացիա գրել, որ չզինակոչվեն․ Ռադիկ Մարտիրոսյանը՝ զինապարտության օրինագծի մասին

Գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանի համար պարզ է մի բան՝ մենք պետք է ուժեղ բանակ ունենանք, ընդգծում է նաև, թե ծառայելուց խուսափելու նպատակով շատ երիտասարդներ շտապում են դիսերտացիաներ գրել, որն էլ բողոքների առիթ էր դառնում գիտական հանրույթի համար։ Ուժեղ գիտությո՞ւն, թե՞ ուժեղ բանակ, այս թեմայով զրուցել ենք ԳԱԱ նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանի հետ։

«Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի նոր նախագիծը բողոքի ալիք է բարձրացրել ուսանողության շրջանում։ Օրերս «տարկետման» պահանջով նրանք բողոքի ցույց էին իրականացնում ԿԳՆ-ի դիմաց։ Հիշեցնենք, որ նոր նախագծով տարկետման իրավունքը խիստ սահմանափակվում է, իսկ ՊՆ-ի հետ պայմանագիր կնքած պարտադիր զինծառայողների համար ժամկետը երկարելու է՝ 3 տարի։

-Պարոն Մարտիրոսյան ի՞նչ տեսակետ ունեք «Զինապարտության օրենքի» մասին, կարծիք կա, որ օրենքը ծանր հարված կհասցնի գիտությանը, երիտասարդները դուրս կմղվեն այդ ոլորտից, համամի՞տ եք։
-Ոչ, ես ասեմ, որ պարզ է մի բան, մենք պետք է ունենանք ուժեղ բանակ, մյուս կողմից էլ պարզ է, որ մենք պետք է ունենանք նաև լավ մասնագետներ բարձրագույն կրթությամբ, ընդհանրապես՝ կրթությամբ մարդիկ, որ մեր կյանքի տարբեր բնագավառներում աշխատեն։ Հիմա այնպես պետք է անել, որ այս երկու հանգամանքներն իրար չխանգարեն, այսինքն՝ բանակի զինակոչման երևույթը և կադրերի պատրաստման։ Օրենքը, ես կարծում եմ, որ նախատեսված է այդ բալանսը պահպանելու համար։ Մենք դժվարություն կունենանք առաջին մի քանի տարիների ընթացքում, երբ առաջին անգամ պետք է զորակոչեն։ Հետո դա կրկնվելու է, այնպես որ դրանից հետո դժվարություն քիչ կլինի, չհաշված այն նաև դրական կողմերը, երբ զինակոչման, տարկետման իրավունքները կային, միշտ չէր, որ մենք ունեինք դրական էֆեկտ։ Ասենք, գիտության մեջ շատ երիտասարդներ զինակոչման պատճառով շտապում էին դիսերտացիաների կատարման համար, անպայման, որպեսզի հասցնեին այն ժամկետում կատարեն, որ չզինակոչվեն, բանակ չգնան։ Եվ կային բավականին դժգոհություններ գիտական աշխատողների կողմից, որ այս երևույթը բացասական կողմ ունի։ Հետևաբար, այսօր ասել, որ դա միայն բացասական է, ես համաձայն չեմ, ամենից կարևորն այն է, որ այնպիսի մեխանիզմներ մշակվեն, որ այդ դրույթները ճիշտ կատարվեն, ինչպես գրված է, որ շեղումներ չլինեն, և դրանից մենք չտուժենք, ասենք ասպիրանտների մագիստրոսների հարցում և այլն, տարբեր հարցեր կան։ Այնպես որ, ընդհանուր առմամբ ես կարծում եմ, որ այն բալանսը, որը պիտի լինի երկու երևույթների միջև ինչ-որ չափով նախատեսված է, ամբողջ խնդիրը կայանում է նրանում, որ իրագործվի։

-Այնուամենայնիվ, իրատեսական համարո՞ւմ եք, որ երիտասարդները կհամատեղեն սպայական ծառայությունն ու գիտական աշխատանքը, ինչպես օրենքն է նախատեսում։
-Պետք էլ չէ համատեղել, սպայական ծառայությունն էապես թեթև է, իմ կարծիքով, լավ չգիտեմ, քան՝ շարքայինը։ Նախ նա հնարավորություն ունի երեկոյան վերադառնալու, ասենք, իր կացարանը, այնտեղ հանգիստ և՛ պարապելու, և՛ քնելու և այլն։ Եվ հետո նախատեսված է որոշ չափով տարկետման հանգամանքներ այդ օրենքում։ Դուք նկատե՞լ եք, որ, ճիշտ է՝ մեծ թիվ չի լինելու, բայց որոշ թվով երիտասարդների տրվելու է տարկետման իրավունք բուհն ավարտելուց հետո, որ աշխատեն ռազմարդյունաբերական համալիրի համար։ Իսկ քանի որ դա հիմնականում Երևանում է, այդ երիտասարդները, որոնք ամենալավ շրջանավարտներն են, նրանք արդեն հնարավորություն կունենան այն գիտական կենտրոնների հետ կապվել։ Եթե սա համատեղենք նաև վերադարձողների հետ, որոնք ձգտում ունեն իրոք գիտությամբ զբաղվելու, այդ դեպքում, ես կարծում եմ, որ մեծ կորուստ չենք ունենա։

Սիրան Հունանյան