Ինչպես կարելի է ծեծի ենթարկել այն մարդուն, որը պաշտպանել է հայրենիքը․ Կոմանդոս

Գեներալ-լեյտենանտ Արկադի Տեր-Թադևոսյանը, թեպետ վերջերս վիրահատվել է, բայց արդեն անցել է իր բնականոն կյանքին, նրան հանդիպեցինք Հայաստանի ԴՕՍԱԱՖ համահայկական հայրենասիրական ՀԿ-ում, որտեղ, ինչպես պարզվեց, այսօր համաժողով էր։ Կոմանդոսը վերընտրվեց խորհրդի նախագահ։

-Պարոն Տեր-Թադևոսյան, օրեր առաջ սահմանին տեղի ունեցած միջադեպերն ինչպե՞ս եք գնահատում, հնարավոր լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների վտանգ տեսնո՞ւմ եք։ (Մինչ պատասխանելն Արկադի Տեր-Թադևոսյանը նոթատետրիս մեջ սպիրալ նկարեց)։

-Սա կոչվում է սպիրալ, սա ֆունկցիոնալ օրինաչափություն է, սա անցյալ տարին է (գրիչով կետեր է ցույց տալիս), սա նախանցյալ տարին է, և այս սահմանային լարվածությունն այսպես ամբողջ ժամանակ մեծանալու է։ Եվ ամեն անգամ այս լարվածությունն իրենց մոտ երկակի նպատակ ունի՝ նախ ներքին պահանջարկի համար, ադրբեջանական հասարակությունը բազմազգ է։ (Կոմանդոսը դուրս եկավ սենյակից, վերադառնալիս ձեռքին «Ադրբեջանի էթնոպոլիտիկան» գիրքն էր): Այս ազգերի ինքնագիտակցության պրոցեսն է գնում այժմ, որը թշնամական հակասություն է հանգեցնում երկրի ներսում։ Այնտեղ լեզգիներն են, թալիշները և այլոք։ Սա նաև նրանց համար է։ Միջազգային հետազոտական ինստիտուտները մի քանի տարվա կանխատեսումներ են տալիս պետությունների ապագայի մասին։ Գոյություն ունի կենտրոնական ուսումնասիրական ղեկավարություն ԱՄՆ-ում, որը նույնպես հետազատություններ է իրականացնում, և կանխատեսումներ անելով Կովկասյան հանրապետությունների մասին, նրանք ասում են՝ Հայաստանը կմնա ամբողջական, Վրաստանն արդեն մի փոքր կորուստներ ունեցել է, Ադրբեջանը կքայքայվի։ Այնպես չէ, որ ես կամ հայ ազգն է այդպես ցանկանում, բայց երբ գոյություն ունի թշնամական հարաբերություններ մարդկային խմբերի միջև, իսկ այստեղ ազգեր են, որոնք ունեն և կրոնական, և լեզվական, և մշակութային տարբերություններ։ Եվ երկրորդը, պահել լարվածությունը, ոչ պակաս կարևոր մի բան՝ այնպիսի տպավորություն ստեղծել, թե իրենք պատրաստվում են, զենքեր են գնում, թե ապագայում իրենք խնդիր են դրել գրավել Արցախը և նույնիսկ մի մասնիկ Հայաստանից։

-Ի դեպ, կապված ռազմամթերիքի հետ, վերջերս կարծիք հնչեց, որ մեր ներքին պոտենցիալը չենք օգտագործում, մոտ 40 հայկական ընկերություններ կան, որոնք աշխատում են այլ երկրների ռազմարդյունաբերության համար:

-Ռազմարդյունաբերական համալիրի մասին է խոսքը և այն մարդկանց մասին, ովքեր աշխատում են այդ ոլորտում։ Մենք ունենք մարդկանց մի խումբ, որոնք ֆինանսավորվում են օրենսդրական հիմունքներով։ Մենք սովետական միությունից ժառանգություն ունենք, ամենուժեղներից մեկն ենք եղել այդ ոլորտում և շատ մասնագետներ, չնայած որ նրանք հիմա տարիքով մեծ են, բայց նրանք կարող են սերունդներին ինչ-որ բաներ տալ։ Հայ գիտնականներն ունեցել են առաջադեմ հայացքներ, և այն, որ ռամզարդյունաբերությունը մեզ մոտ այս մակարդակում է գտնվում այժմ, այն իրավիճակում չէ, որ կարող էր լինել, դա մեր պետության ֆինանսական վիճակից է։ Մենք այդ մարդկանց հետ ծառայել ենք, մեզ մոտ հրաշալի զենքեր արտադրվել են և ցուցադրվել են նույնիսկ ցուցահանդեսում, ես եղել եմ Հունաստանում, տեսել եմ։ Այսինքն՝ այն, որ մենք կարող ենք արտադրել և այն ինչ արտադրում ենք, իրականությանը չի համապատասխանում։ Եվ այդ խնդրի վրա այժմ հատուկ ուշադրություն է դարձնում պաշտպանության նախարարը և նրա մտածողությունն ավելի հեռուն է գնում։

Գիտեք, Վրաստանում, Թուրքիայում, Ադրբեջանում, Նախիջևանում զորավարժություններ են եղել։ Այս բոլոր զորավարժություններով փորձում են ներքին և արտաքին ճնշումներ գործադրել։ Իրականում, Ադրբեջանում ավելի շատ ներքին խնդիրներ են։ Հետո նրանց նավթային պահուսները շատ մեծ են, թեպետ մի մասը նրանցը չէ՝ թուրքական, անգլիական և ամերիկյան կապիտալներ են։ Այդ գումարային ներդրումները, որոնք կատարել են այդ ընկերությունները, դեռ հետ չեն ստացել։ Նրանք թույլ չեն տա, որ Ադրբեջանը պատերազմական գործողություններ սկսի։ Ապրիլյան պատերազմը Թուրքիան է սադրել, բայց ես չեմ կարծում, որ այն առաջխաղացում էր Ադրբեջանի համար, և Ալիևն ինչպես սկսեց, այնպես էլ խաղաղություն խնդրեց։ Այնպես որ նրանք ամբողջ ժամանակ փորձելու են լարվածության մեջ պահել մեզ։ Առաջ ավտոմատով էին խփում, այժմ՝ ականանետերով և այլն։

-Պարոն Տեր-Թադևոսյան, սա ենթադրում է, որ ապագայում ավելի մե՞ծ լարվածություն է լինելու սահմանին:

-Այո, դա օրինաչափություն է։ Այդ անհանգստությունը մեր ժողովրդի մոտ․․․ նրանք նույնպես նայում են, լսում են, զենքեր են գնում և այլն, բայց մենք պետք է հասկանանք, որ այն զենքը, որ մենք ունենք, նրանք չունեն՝ մենք միասնական ազգ ենք։

-Վերջերս հանրության լայն շրջանակները սկսեցին քննարկել պատգամավորների և այլ պաշտոնյաների որդիների բանակում չծառայելը, Դուք ի՞նչ վերաբերմունք ունեք։ Եվ եթե ընդհանրացնենք, ըստ Ձեզ՝ բանակում ծառայելը պարտադի՞ր է բոլորի համար, թե՞ կան մարդիկ, որոնք պետությանն ավելի օգտակար կլինեն այստեղ, ոչ սահմանին։

-Բնականաբար, կան տաղանդավոր երեխաներ, բայց դա չի նշանակում, որ բոլոր տաղանդավոր երեխաների հայրերը պատգամավորներ են։ Եթե հայրը պատագամավոր է, չի նշանակում, որ նրա երեխաները տաղանդավոր են։ Ես կարծում եմ, որ պետք է բոլորը ծառայեն, բայց պետք է լինեն բացառություններ, կան շատ տաղանդավոր երեխաներ, բայց դա իրենց հայրերը չպետք է որոշեն իրենց ֆինանսական հնարավորություններով։ Դա պետք է որոշվի ոչ թե ներընտանեկան ձևով, այլ՝ պետության շահերից ելնելով։

-Այսինքն դատապարտելի՞ է Ձեր կողմից, որ այդ մարդիկ չեն ծառայել։

-Այո։

-Պարոն Տեր-Թադևոսյան, երևի հետևում եք «Սասնա ծռեր» խմբավորման անդամների դատավարությանը, ինչպե՞ս եք գնահատում նրանց նկատմամբ բռնությունները։ Վերջերս էլ Ժիրայր Սեֆիլյանն էր դատարանում Ձեզ հիշել։

-Իհարկե ինձ համար անընդունելի է անօրինականությունը, ոչ-ոք իրավունք չունի վիրավորելու, յուրաքանչյուրն ունի իր կարծիքը, Սեֆիլյանն էլ ունի իր կարծիքը և նա իր կարծիքը պաշտպանում է։ Բռնարարքներն ինձ համար անթույլատրելի են։ Ես իհարկե քննադատում եմ դա, ինչպես կարելի է ծեծի ենթարկել այն մարդուն, որը պաշտպանել է հայրենիքը։ Ինձ համար անընդունելի է։ Բայց այն, որ Սեֆիլյանը հանդես էր գալիս այսպիսի դժվար ժամանակներում, թեպետ նա իմ մարտական ընկերն է, ես նրան չեմ հասկանում։ Ես կարծում եմ՝ հիմա պառակտում չի կարելի։ Մենք խոսում ենք թշնամու պառակտման մասին, այս դեպքում մեր հասարակության մեջ էլ է պառակտում տեղի ունենում, ես դրան դեմ եմ։ Ես ոչ թե Սեֆիլյանի դեմ եմ, այլ՝ իր գործողությունների։

Սիրան Հունանյան