Վերահրատարակվել է «Օվկիանոս» ժողովածուն

Համառոտ լինեմ՝ վերահրատարակվել է «Օվկիանոս» անվանումով գիրքս (Երեւան, «Անտարես» հրատարակչություն, 2018թ., էջ 200)՝ նոր շապիկով, առանց լրացումների եւ փոփոխությունների: «Օվկիանոսը» նվիրված է հայ արձակագիր Ռուբեն Ֆիլյանին (1952-1983), գրքում ներառված են պատմվածքներ, էսսեներ: Ստորեւ ներկայացնում եմ հատված գրքից.



«Ես կարդացողից վերածվել եմ էջողի: Վերցնում եմ գիրքը, բացում պատահական որեւէ էջ, կարդում տաղանդավոր կամ տկար տողեր, բառեր, որոնք նման են ծածանվող խոտի, եւ բառեր, որոնք ունեն բետոնե սալից ցցված պղնձալարերի սառնություն: Իմ գտածը լոկ բեկորն է մեծ խնդրի: Ափսոս` ոչ ոք չի վիրավորվելու: Գրողները, ում վեպերը միշտ ինձ հետ են, արդեն վաղուց չկան ու չեն կարող տեսնել՝ ինչպես եմ մեկը մյուսի ետեւից ապականում իրենց ամբողջությունը, ինչպես եմ ակնթարթում ավարտին հասցնում տասնյակ տարիներն ու ժամերը: Նրանք անզոր են պաշտպանելու իրենց կյանքի հետքը, ինչպես Միքելանջելոն իր ճիչով չկարողացավ կասեցնել Դավթի ուղղությամբ նետված աթոռի ընթացքը: Ես կարդում եմ Մարսել Պրուստի վիպաշարի առաջին գրքի առաջին գլուխը` «Կոմբրեն»: Անքնության մեջ փոքրիկ Մարսելի հույզերն ու մտածմունքները երկարում են մահճակալին գամված հիվանդի օրվա պես, որ հանկարծ մահանում է քնի մեջ` չգիտակցելով օրվա շարունակությունը: Կոկտոն իր «Դիմանկարներ-հիշողություններ» գրքում Պրուստի հետ կապված մի դրվագ է հիշում: Երբ այցելության են գնում արձակագրին, հանկարծ զրույցն ու ընթերցանությունն ընդհատելով` նա դուրս է գալիս սենյակից ու երկար ժամանակ չի վերադառնում: Կոկտոն գնում է նրա ետեւից եւ գտնում Պրուստին լոգարանում` հապճեպորեն լապշա ուտելիս:



Մարսելն իր գործն ավարտին էր հասցնում:



Օրերն անցնում են:



Ես ապրում եմ` հիշելով ինձ:



Ամեն գիշեր հայրիկն իր սիրած հեղինակների ստեղծագործություններից հատվածներ էր կարդում եւ ավարտելուն պես նորից վերադառնում ինչ-որ մեկին: Մենք ընդմիջում էինք անում թեյի սեղանի շուրջ` հոնի մուրաբա, ընկույզով կեքս վայելում: Թեյի բաժակի պռնկից հայրիկի ժպիտը սահում էր երեսիս, եւ ես նույնպես ժպտում էի նրան, ու հոնի կուտը բերանիս մեջ ավելի արագ էր պտտվում: Հանկարծ նա ելնում էր տեղից ու վազում իր սենյակ, վերադառնում էր գրքով ու նորից կարդում սիրելի հատվածը: Որեւէ ամբողջական գործ երբեք բարձրաձայն չի կարդացել: Նրա համար գրքում բերկրանք ու հիացմունք պարգեւող հատվածը չէր ավարտվում, բայց ավարտվում էր գիրքը: Հատվածից կառչելով՝ նա ճիգ էր անում պահպանել երջանկության հպանցիկ ակնթարթը, իսկ վերադառնալով՝ փորձում էր կրկնել երջանկությունը: Չգիտեմ, գուցե հենց հայրիկից է փոխանցվել կիսատությունս: Ես նույնպես գրքերում անընդհատ վերադառնում եմ իմ սիրելի հատվածներին` անհետանալով կյանքի ամբողջական պատկերի մեջ: Երեւի ուզում եմ կրկնվել հայրիկի երջանկության մեջ ու հպվել ինձ` իրականությունը վերածելով հրաշապատումի: Ես ո՛չ գրքերում եմ, ո՛չ կյանքում: Ինձ համար «միջեւ» գոյություն չունի, այժմ կա միայն ճիչ եւ հոգեվարք: Վեպ, որ սկսվում է նախադասությամբ, եւ վեպ, որն ավարտվում է նախադասությամբ: Իսկ նախադասությունների միջեւ ձգվող բացվածքում ամեն բան նույնն է՝ անփոփոխ: Ու քանի դեռ անհայտը սկիզբն ու վերջն է, ես առանց պատասխանատվության ու ամոթի վերցնում եմ իմ սիրելի վեպերից մեկն ու բարձրաձայն կարդում առաջին եւ վերջին նախադասությունը…»:





**Արամ ՊԱՉՅԱՆ**