Մարիա Կալլաս

Ես հին հայկական մի հեքիաթ եմ հիշում, Մարիա. բարի աղջկան լողացրած ջուրը ոսկի էր դառնում: Աղքատի աղջիկ էր: Ու թագավորը նրան կնության առավ, թե իր տղային, կարևոր չի դա... անվերջ լողացնում էին, անվերջ լողացնում էին, անվերջ լողացնում էին, ու գանձարանը ծփում էր ոսկով: Հեքիաթի վերջում բարի կախարդը խղճաց աղջկան ու ետ վերցրեց շնորհը, ու աղքատ հերը լալով եկավ ու կաշի-ոսկոր իր աղջկան տարավ տուն:



Այ էդ աղջկա նման տաշեցին ձայնդ, Մարիա: Մայրդ քերում էր այն ու թափում զինվորների առաջ, որոնց առաջ կանգնած երգում էիր ու փող վաստակում: Մայրդ աղջիկ էր ծնել ու սպասում էր քո փոխարեն տղայի: Դու էիր չար կատակ, թե մայրդ էր դաժան կին: Չսիրեցիք իրար:



Երբ դեռ նոր էիք տեղափոխվել Նյու-Յորք, հայրդ ջազի ու դասական երաժշտության ձայնապնակներ գնած` ուրախ-ուրախ մտավ տուն, և, օ, սարսափ, կատաղած տիկինը դուրս շպրտեց ջազին վերաբերող ամեն ինչ. նա պաշտում էր միայն ու միայն դասականը: Եվ դու, Մարիա, պարտավոր էիր լսել: Ամբողջը: Որովհետև մայրդ գտել էր քո ձայնը, իսկ քո ձայնը թանկ արժեր:



Ձայնդ   ցուրտ փողոցում կանգնող ծախու աղջիկ էր, ով տաք տուն էր երազում ու սեր: Մայրդ պինդ կավատ էր: Քո մահվանից հետո քո փողերն անգամ մայրդ կստանա` Եվանգելիա Կալոգերոպուլոսը, և առաջին ամուսինդ` Բատիստո Մենեջինին, որից կարծեմ չէիր էլ բաժանվել ըստ օրենքի...



Անսահման բարի մարդ Բատիստոն, ում քնքշանքով ասում էիր Տիտո: Նա գտավ քեզ, փայփայեց, հանուն քեզ հարուստ ու հաջողակ գործարարից վերածվեց Կալլասի սովորական մենեջերի, որովհետև առաջին կինը խլեց ամեն ինչ, իսկ նա տվեց հոժար, նա սիրում էր քեզ, ավելի շուտ քո ձայնը, որ անչափ շքեղ էր:



Չսիրեցիր: Սիրեցիր:Վիժեցիր: Կորցրեցիր երեխայիդ, ձայնդ, Օնասիսին...



Արիստոտել Օնասիս. հույն տղեկ, ով կորցրել էր ամեն ինչ ու սպառնացել աշխարհին թաց աչքերով ու զայրույթից սեղմած բռունցքով, որ դեռ հետ է գալու ու եկել էր:



Օ... Ն... Ա... Ս... Ի... Ս... ամեն տառը ջրհեղեղ էր,  քշեց-տարավ Տիտոյի տաքուկ անկողինը, ընտանեկան խաղաղ կյանքը, բեմերը, ինչ բերեց, բերեց վարար, շռայլ: Մարիային էլ ինչ էր պետք: Ավելի շուտ միայն սեր էր պետք: Իսկ Օնասիսն ամուսնացած էր: Չբաժանվեց: Ավելի ուշ, երբ բաժանվեց ու կրկին ամուսնացավ, կինը Մարիան չէր, այլ Ժակլին Քենեդին:



Գեշ աղջիկ, հաստլիկ աղջիկ, ով միշտ իրեն տգեղ էր համարում, անսահման մենակ ու նյարդային և սարսափելի աշխատասեր: Անգամ փոքրիկ ելույթներից առաջ դու կարող էիր ժամերով պարապել:



Քո ամբողջ կյանքում քեզ հավատարիմ մի կին եղավ` սպասուհիդ: Պաշտում էիր ուտելիքը: Ուտելիքը քեզ հանգստացնում էր և կարող էիր ռեստորանը փակել տալ, որովհետև դու որոշել էիր սնվել տրաքվելու չափ: Շատ չաղլիկն էիր դու, հարյուր կիլոգրամանոց հաստլիկ երգչուհի, ով կնիհարի ուղիղ կիսով չափ և այլևս չի չաղանա` ճարպերի փոխարեն վաստակելով մի կույտ դեպրեսիաներ, մի քանի դեղահաբ և արցունքներ` իր առանձնատան բազմաթիվ սենյակներից միայն մեկում անխղճորեն դես ու դեն թափված...



Շնիկով տիկին, մադամ Կալլաս, որ հարցազրույցներում կխնդրի իրեն դիմել միսիս Օնասիս, որովհետև այն բարեհունչ է այնքան... միսիս Օնասիս... կյանքի վերջին տարիներին քեզ կտեսնեն փողոցում երկու փոքրիկ շնիկի ուղեկցությամբ: Դու ավելի հաճախ կմտածես երեխայիդ մասին, որին չունեցար: Կհավաստիացնես շատ անգամ, որ բազմաթիվ ընկերներ ունես, որոնք քո կարիքն ունեն ավելի, քան դու իրենցը: Չէիր խաբում, նրանցից մեկը ծեր տարիքում կհասկանա հանկարծ, որ դու էիր իր միակ սերը: Օնասիսը, ում ջահել կինը, լսելով ամուսնու մահացու հիվանդության մասին, կգնա տաք օվկիանոսի ափին սիրունիկ հետույքը արևկող տալու ու շաբաթը մեկ հեռախոսով տեղեկանալու ամուսնու որպիսությամբ...



Պազոլինիի Մեդեան կլինես, ֆիլմը հաջողություն չի ունենա, կնայեն շատ ու քչերը: Կնայի և Արիստոտել Օնասիսը: Փոքրիկ կինոդահլիճում, թաքուն, ընկերոջ ուղեկցությամբ: Կեսից դուրս կգա, կծխի նյարդայնացած, հետո կկանգնի երկար անձրևի տակ ու նորից կմտնի դահլիճ: Նույն երեկո կուղարկի մի շքեղ ծաղկեփունջ` բացիկով: Երկու ժամ անց ծաղկեփունջը հետ կստանա, իսկ ծրարը անգամ բացված չի էլ լինի: <<Ես կորցրեցի կնոջը, ում առաջ պետք էր աղոթել>>, - կասի ընկերոջը...



Մի անգամ քեզ հարցրեցին. <<Երանելի է, չէ, լինել Մարիա Կալլաս>>: <<Ոչ,- պատասխանեցիր դու, - սարսափելի է լինել Մարիա Կալլաս, որովհետև դա նշանակում է հասկանալ մի բան, որն իրականում անհնար է երբեք հասկանալ>>:



1977թվականին 54տարեկան հասակում Փարիզի քո առանձնատանը սեպտեմբերյան մի տգեղ օր սրտի կաթվածից մահացար: Քեզ թաղեցին Պեր Լաշեզի գերեզմանատանը, և միայն երկու տարի հետո քրքրեցին կտակդ ու քո ցանկության համաձայն` վառեցին քեզ ու մոխիրդ շաղ տվեցին Էգեյան ծովի վրա...



Երևանում հիմա ժամը հինգն է, կամացուկ, որ տնեցիները չզարթնեն, միացնում եմ Շուբերտի Ավե Մարիան: Ձայնդ կիսատաք օվկիանոսի պես ծփում է հյուրասենյակում, ես մատներով օդում գրում եմ քո անունը, որ կարծրանում է իսկույն լաստի նման ու մոտենում ինձ: Ես պառկում եմ թաց փայտին` թեթևակի կծկվելով սառնությունից ու սլանում դեպի քեզ, դեպի Փարիզ: Արդեն ժամը 05:05 է: Ուղիղ հինգ րոպե առաջ դու արդեն զարթնել ես, մի քիչ հետո կհագնվես, կսանրես շնիկներիդ, մի երկու համով բան կտաս, նրանք ուրախ կկլանչեն, կամրացնես վարդագույն վզկապը ու դուրս կգաք քայլելու Փարիզի առավոտյան փողոցներով:



Ես քամու պես անցնում եմ թարթիչներիդ միջով: Ինչ հրաշալի կլիներ անսահման փոքրանալ և պառկել քո փափուկ ձեռքի կնճիռներից մեկի մեջ ու քնել մի քանի դար. քո մարմնի ներսից հավանաբար հրաշալի երաժշտություն է լսվում... Շնիկներդ հաչում են ու վազում առաջ, դու էլ նրանց ետևից... ցտեսություն, Մարիա, իմ լավագույն երազ...



սիրով ու արցունքներով`



քո Հասմիկ Սիմոնյան