Հայաստանում օդի պես փիառի կարիք ունեն արվեստի մարդիկ

Հարցազրույց Փիառի զարգացման հայկական կենտրոնի տնօրեն Հայկ Կիրակոսյանի հետ

- Հայկ, վերջին շրջանում նկատելի է, որ շատ խոշոր ընկերություններ իրենց ընկերության փիառը վստահում են առանձին փիառ կազմակերպությունների, ովքեր իրենք են որոշում, թե ինչ տարբերակով, միջոցներով իրականացնել տվյալ ընկերության փիառը։ Դուք տեսնո՞ւմ եք այսօր այդ տենդենցը։

- Այսօր նկատվում է «աուտ սորս» փիառի տենդենց, երբ հասկանում են, որ մի ամբողջ փիառի, մարքեթինգի, գովազդի բաժին պահելը նախ ֆինանսական առումով ծախսատար է, հետո էլ՝ երբեմն ոչ արդյունավետ։ Դրա համար սկսում են դիմել պրոֆեսիոնալ փիառ ծառայություններ մատուցող ընկերությունների, ովքեր դրսից նայողի հայացքով են կարողանում մոտենալ խնդիրներին եւ գումարային առումով էլ ձեռնտու են։ Ցավոք, Հայաստանում դեռ 20 տարի անց էլ գովազդն ու փիառը խառնում են իրար. ամենակարեւորն այն է, որ փիառի կարիք ունեն անխտիր բոլորը, այդ թվում՝ շտապօգնությունը կամ հրշեջ ծառայությունը, բայց գովազդի կարիք՝ ոչ բոլորը։ Նույն շտապօգնությունը կամ հրշեջ ծառայությունը չի գովազդում, որ մենք լավագույնս կհանգցնենք ձեր հրդեհվող բնակարանը, բայց նրանք փիառի կարիք ունեն, որ հանկարծ նրանց չմեղադրեն, որ հրշեջները հրդեհը հանգցնելուց գողանում են տան ոսկեղենը։ Այսինքն՝ դրական իմիջը հասարակության շրջանում շատ կարեւոր է, նույնը եւ անհատների պարագայում։ Ի դեպ, գովազդը միշտ հրամայում է, իսկ փիառը դիալոգի մեջ է ներքաշում։ Ամենակարեւոր սխալը, որ այսօր էլ նկատվում է թե անհատների եւ թե կորպորատիվ փիառի դաշտում, երբ փիառ են անում թե լավ որակի ապրանք, թե վատ։ Օրինակ, մեզ դիմել էին թատերական ներկայացման փիառի համար, բնականաբար, անունը չեմ տա՝ փիառ չանելու համար, եւ պատրաստ էին լավ վճարել, բայց մեր առաջին նախապայմանն այն էր, որ գնանք, ներկայացումը տեսնենք։

- Փիառի դեպքում կա՞ ինչ-որ ժամանակի կամ գործողությունների շրջանակ, որից հետո դադարեցնում եք այն։ 

- Կոկա Կոլան 120 տարի է արդեն ունի այդ բաժինները եւ երբեք չի դադարում ուշադրություն դարձնել դրան։ Ի դեպ, այդ ապակու շշով կոկա կոլայի միջի հեղուկն ավելի էժան է, քան հենց շիշը, մինչդեռ դուք առնում եք միջի հեղուկի համար։ Կան ընկերություններ, որոնց մարքեթինգային, գովազդային բյուջեն ավելի շատ է, քան բուն արտադրանքը։ Այդ առումով տեւականությունը կախված է սրանից.  քանի դեռ ֆիրման կա, ինքը կարիք ունի փիառի, գովազդի, մարքեթինգի եւ այդ բաժինը պետք է պահի այնքան, ինչքան հավաքարար ունի կամ առաքման բաժին: Դա առողջ օրգանիզմի մի մասն է։ Բայց կան դեպքեր, երբ ֆիրման չունի փիառ բաժին կամ, ունենալով հանդերձ, իմպուլսի կարիք ունի՝ ուզում է ինչ-որ բում լինի, դրանք արդեն միանգամյա փիառ միջոցառումներն են։ Օրինակ, շոու-բիզնեսում այսպես է. եթե քո մասին մոռացան, դու դադարում ես աստղ լինելուց, Ալլա Պուգաչովան ասում էր՝ կարեւոր չէ ինչ, միայն թե իմ մասին խոսեն։ Մի օրենք, որը հակացուցված է քաղաքական փիառին, եթե շոու-բիզնեսի համար դա օգտակար է ու քեզ պահում է ջրի երեսին, բայց մի հատ սենսացիա, բամբասանք, եւ քաղաքական գործիչը կիջնի ջրի տակ եւ «կսուզվի»։ Այդ առումով իմպուլսը պետք է հաղորդվի եւ ֆիրմային, եւ բրենդին, եւ անձին, որպեսզի շուկայում ինքն անընդհատ հիշվի։ Ի վերջո, ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մեր միտքը սահմանափակ թվով բրենդներ հիշելու կարողություն ունի, եւ ամբողջ կռիվը գնում է այդ սահմանափակ թվի մեջ լինելու համար։ Եթե ես հիմա Ձեզ հարցնեմ ծաղկի սրահ մտաբերել, առաջինը Ձեզ մոտ գալիս է կոնկրետ անվանում, հետո արդեն որոշակի ջանք պետք է գործադրեք, որպեսզի մտաբերեք եւս մի քանիսը։

- Եթե գաղտնիք չէ, փիառի դեպքում ի՞նչ «գործիքներով» եք առաջնորդվում։ 

- Գործիքներն անսահման շատ են. ցանկացած իրադարձություն, նորություն կարելի է ծառայեցնել քո փիառ նպատակներին։ Օրինակ, համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի ժամանակ ռեստորաններ, սրճարաններ կային, որոնք իրենց մենյուին ճգնաժամային մենյու կցեցին, որտեղ նույն ճաշատեսակներն առաջարկում էին պակաս գնով, բայց ճաշատեսակից պակասում էր 20 տոկոսը։ Շնորհիվ հումորային մոտեցման, հենց այդ ճգնաժամային մենյուն դարձավ ամենապահանջվածը։ Իսկ ԱՄՆ-ում գործող «Դոմինոս» պիցցերիաների ցանցն ամեն տարվա ապրիլի 20-ին, երբ հարկային թղթերը ներկայացնելու վերջնաժամկետն է, ու ԱՄՆ-ում այդ օրերին փոստային բաժանմունքների մոտ մեծ հերթեր են գոյանում, «Դոմինոս» պիցցան մտնում է եւ անվճար պիցցա հյուրասիրում հերթի մեջ կանգնած մարդկանց։ Ու քանի որ այդ օրը լրատվամիջոցներ էլ են լինում, ապա, ուզած-չուզած, կադրում հայտնվում են նաեւ պիցցայի լոգոյով գլխարկները, բաճկոնները։ Ես սովորաբար ասում եմ. եթե կարողանում ես 7 արժեքավոր նորություն, սենսացիա ստեղծել, ապա այդ օրը բոլոր լրատվամիջոցները դառնում են քո սեփականությունը։ Օրինակ, ավանդաբար «Գրանդ քենդին» գումար է վճարում գովազդ տեղադրելու համար, բայց մի անգամ եղավ, որ ինքն անվճար լուսաբանման արժանացավ, երբ պատրաստեց աշխարհի ամենամեծ շոկոլադե սալիկը եւ մտավ Գինեսի գիրքը։ Ամենամեծ գործիքը հենց դա է՝ ստեղծել մի իրադարձություն, երբ այդ շրջանում բոլոր լրատվամիջոցները կդառնան քոնը, ուրիշ խնդիր է, թե ինչպես փաթեթավորես, որ նաեւ շահեկան լույսի ներքո քեզ ներկայացնեն։ Մեր կենտրոնն «Ազգերի տոհմածառ» նախագիծը տեղեկատվական դաշտ իջեցրեց, երբ մենք առաջարկեցինք Լենինի արձանի տեղը տեղադրել ազգերի տոհմածառ, որից հետո, մեկ շաբաթ, այն դարձավ ամենադիտվող նյութը։ Մեզ դիմել էին մեր ընկերները՝ քանդակագործներ, ճարտարապետներ, եւ մենք դա արեցինք միտումնավոր քաղաքապետարանին դրդելու, որպեսզի մրցույթ հայտարարի Լենինի արձանի տեղի համար, եւ դա մեզ հաջողվեց, մեկ շաբաթ անց քաղաքապետարանը հայտարարեց մրցույթ։ Մենք 10 դրամ չծախսեցինք դրա համար, բայց թե մեր կենտրոնը փիառ եղավ, թե մրցույթ հայտարարվեց, թե քարը տեղից շարժվեց։

- Ընդհանրապես նմանատիպ սենսացիաները տեղեկատվական դաշտ ներդնելու համար ինչքա՞ն են արժենում։

- Կան դեպքեր, երբ իրոք ոչ մի բան է նստում քո վրա, ինչպես «ազգերի տոհմածառի» դեպքում, որովհետեւ միայն իդեա է եւ կես թերթ տեղեկատվություն, մնացածը կախված է նպատակներից։

- Բայց ամեն դեպքում իդեան էլ է փող, չէ՞։

- Այո, իդեան էլ է փող, որը հաստատ միլիոններով չենք վաճառում, բայց այստեղ էլ մեծ մոլորություն կա. դարակում դրված իդեան ոչինչ չարժի, փող դառնում է այն իդեան, որը կյանքի է կոչվում։ Կարող է մի 300 հազարով մենք այնպիսի սենսացիա անենք, որ հայտնվի առաջատար լրատվամիջոցներում, բայց, օրինակ, ֆլեշ մոբի նման ակցիաները ենթադրում են մասնակիցների վարձատրություն, հագուստի տպագրություն, ավել գումար։ Հետո նույն սենսացիան կարելի է անել հոլովակ նկարելով, նման փորձառություն ունենք, երբ ժայռաբեկոր գտանք, որի վրա այֆոն էր փորագրված, դա մենք արել էինք կոմերցիոն նպատակներով, որը հայտնվեց բոլոր լրատվամիջոցներում, եւ արդյունքն էլ շշմեցնող էր։ Այսինքն՝ գումարը գոյանում է իդեան հաստատելուց հետո։ Հայաստանում օդի պես փիառի կարիք ունեն նկարիչները, գրողները, դերասանները, քանդակագործները, իսկ եթե դուք հայտնի եք, միայն դրա հաշվին մինիմում 3 անգամ ավել եք վարձատրվում։

- Իսկ ինչքա՞ն հաճախ են արվեստի մարդիկ ձեզ դիմում իրենց փիառով զբաղվելու համար։ 

- Սովորաբար այդ մարդիկ բավականին զուսպ են, բացի շոումեններից, որովհետեւ նկարիչների, գրողների մեջ էլ կան մարդիկ, ովքեր ոչ թե արվեստագետ են, այլ շոու-բիզնեսի ներկայացուցիչ։ Նրանցից շատերն ուղղակի քաշվում են եւ երբեք չեն գա-ասեն, որ փիառի կարիք ունեն։ Դրա համար մեզ պետք են նաեւ արտ փիառի դպրոցներ։ Հայոց պատմությունը կարդացող 2 տեսակի մարդիկ կան, մեկը, որ կարդում է եւ մատիտով նշում դավաճաններին, եւ մյուսը, որ կարդում ու գտնում է, որ մենք պարսից թագավորների գլխին թագ ենք դրել։ Այս 2 տեսակն էլ Փավստոս Բուզանդի հայոց պատմության մեջ կա։ Բայց դպրոցական դասագրքերը կազմողները, ցավոք, առաջին տիպին են պատկանում։ Այսօր ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհում ռազմական բյուջեն զիջում է կրթական բյուջեին։ Քիչ քանակ ունեցող ժողովուրդներն իրավունք չունեն վարձու աշխատողներ ունենալու, մենք Հայաստանում իրավունք չունենք վարձու աշխատող՝ մատուցող աղջիկ, շվեյցար տղա ունենալու, չեմ ասում ընտրյալ ենք, բայց քիչ ենք…

- Այսինքն՝ ամբողջ ազգով պետք է գործարա՞ր լինենք:

- Ուզենանք էլ, չենք կարող, բայց մեր կրթական մակարդակը դեռ պատրաստում է վարձու աշխատողներ, իմ երեխաները դպրոցական առարկաների մեջ մի անգամ գոնե չեն անցնելու, թե ինչպես հիմնել սեփական բիզնես, բայց, կներեք արտահայտությանս համար, ինչպես «համբալություն» անել ուրիշի մոտ՝ 10-12 տարի սովորելու են։ Կրթական ծրագիրը որոշվում է, ելնելով տվյալ ժողովրդի  առանձնահատկություններից եւ անհրաժեշտություններից։ Իսկ մեր երկրում, ինչպես ես հասկացա վարչապետի խոսքերից, մենք պետք է լինենք սպասարկող հասարակարգ, որովհետեւ տուրիզմ ենք խթանում, բայց տուրիզմն այդպես չեն խթանում։ Այսօր տուրիզմի համար անբարենպաստ երկրներ կան, որտեղ տուրիզմը եռում է, որովհետեւ ճիշտ են մատուցում, Տիբեթում, որտեղ ոչ մի ինֆրաստրուկտուրա չկա տուրիզմի համար, մարդիկ ոտաբոբիկ լեռներ են բարձրանում՝ միլիոններ  ծախսելով, իսկ երբ քո երկրում յուրաքանչյուր տաքսիստ տուրիստին «քցելու» մասին է մտածում, ուզում ես ջրային ճոպանուղի կառուցի՝ չի աշխատի։

- Այսօր կա նաեւ անհատի իմիջի շտկում, ինչպե՞ս է դա կատարվում, եւ ովքե՞ր են մեր երկրում այսօր դիմում իրենց իմիջը շտկելու համար։

- Շոու-բիզնեսում այդքան չէ, բայց քաղաքական գործիչները, գործարարներն այդ ծառայությունից թիվ մեկ օգտվողներն են։ Եթե անձն ուզում է, որ իր փաթեթավորումը փոխենք, բայց միջինը մնա նույնը, դա համահավասար է էլի վատ սուրճ արտադրելուն, բայց ուրիշ անվան տակ, որը եթե խմեցին, էլի զզվելու են։ Քաղաքական գործիչներին հիմնականում հետաքրքրում է այդ ձեւական կողմը եւ դիմում են ոչ թե իրենք, այլ իրենց մարդիկ, որովհետեւ իրենց «պալոժ» չի, որ անձամբ դիմեն, դա նման է նրան, որ բժշկի դիմես միջնորդավորված, իսկ դա արդեն վատ է, երբ գալիս-ասում են՝ մեր ախպոր կամ քեռու համար պետք ա սա, բայց քեռու համար ամոթ է մեզ դիմել, ուրեմն հույս չկա, որ մենք կկարողանանք շտկել նրա իմիջը։ Քո փիառ մասնագետը բժշկիդ նման հեղինակություն պետք է լինի քեզ համար։ Իսկ փիառում ամենակարեւորը լինելն է եւ ոչ թվալը։ 

Սոնա ԱԴԱՄՅԱՆ

[email protected]