Իրապատումներ

Մարդուն գոնե մի կատու պիտի սպասի

Այս կատվին շատերը գիտեն՝ մետրոպոլիտենի Հանրապետության հրապարակ կայարանից դուրս եկող ուղեւորները, Ավետիք Իսահակյանի անվան գրադարանի աշխատակիցները, կառավարական երրորդ շենք շտապող ծառայողները: Սեւ, գեղեցիկ թափառական մի կատու, որը ժամապահի նման վաղ առավոտյան իրեն կերակրող տիկնոջն է սպասում: Տիկինն ամեն առավոտ կատուների համար նախատեսված հատուկ կերը պայուսակից հանում է, գեղեցիկ փաթեթը վայրկենական բացում ու կատվին մի քանի րոպե կերակրում: Այս աղջկան ոչ միայն ես, այլեւ բոլորն են ճանաչում ու ներքուստ խրախուսում՝ գրադարան մտնող ընթերցասերներն ու գրողները, նախարարությունների աշխատակիցները: Մի օր էլ, սովորականի պես, ոտքս կախ գցեցի՝ կատվին կերակրող տիկնոջ այդ գեղեցիկ արարողությունն ու կատվի երախտապարտ հայացքը տեսնելու համար:

Կատուն սպասում է, տիկինը չկա: Խուզարկու հայացքով սրան-նրան նայելով՝ կատուն սպասում է։ Տիկինը չկա: Չկա ու չկա…
Ու հանկարծ լսեցի, որ նախարարություններում հաստիքների կրճատում է եղել: Միանգամից մտքովս անցավ, որ, հավանաբար, այդ տիկնոջն էլ են կրճատել։ Ափսոս…
Եվ ինչ լավ է, որ այս հակասական աշխարհում գոնե մեկը նրան սպասում է, նույնիսկ եթե կատու է:

ՀՈՎՎԱՊԵՏ ՀԱՄԲՈՆ

Հովվապետ էր, որովհետեւ տղաները, թոռներից շատերն ընտրել էին աշխարհն ու բնությունը մարդուն կապող մասնագիտություն՝ նորին գերազանցություն չոբանի գործը: Ութսունն անց էր, բայց էլի երիտասարդական ավյունով ոչխարի հետ սար էր բարձրանում: Մեկիկ-մեկիկ գիտեր, թե 800 ոչխարից որն ումն է։

Երեւան-Սպիտակ հնամաշ ավտոբուսը, որը լեփլեցուն էր ուսանողներով (ամեն մեկս՝ մի բուհից), մոտենալով Սպիտակին, կանգնեց: Կանգնեց, որովհետեւ քաղաքատիպ ավանի մուտքը նեղանում էր, իսկ ոչխարների հոտը ձգվում էր մի քանի հարյուր մետր: Ինչեւէ, ամբողջ ճանապարհը փակվել էր, իսկ հատուկենտ մեքենաները շրջապատվել էին տուն վերադարձող ոչխարներով: Եվ փոխանակ ավտոբուսում սպասեմ, իջա՝ մի կողմից մաքուր օդ շնչելու, մյուս կողմից՝ ճանապարհ բացելու համար: Այստեղ շեշտեմ, որ հովվապետ Համբոն կամ Ղազոյանց Համբոն պապիս հորեղբայրն էր: Ընդհանրապես, մեր ամբողջ ազգին Ղազոյանց էին ասում, որովհետեւ մեր նախապապ Ղազարին կրճատ Ղազո էին անվանում: Ղազոյանց Համբոն մի զարմանալի հումորով եւ առատաձեռն մարդ էր: Առիթ լիներ, թե ոչ, նա մարդկանց համար գառ էր մորթում, պատիվ տալիս: Ի՜նչ Կարա Բալա, ի՜նչ բան… Ասեմ, որ նրա տնից անպակաս էր Էջմիածնից տակառով բերված օղին: Ինձ շատ էր սիրում: Դպրոցական տարիներին ես միշտ իրենց «Մոսկվիչ» «պրիյոմնիկն» էի վերանորոգում: Ու երբ ռադիոընդունիչը խոսում էր կամ նվագում, Համբո ամու աղջիկն ուրախությունից փայլում էր:

- Ախչի,- գոռում էր Համբո ամին կնոջը՝ Հայկուհուն,- մի էն մսից, գինուց-բանից բեր։
Հիմա ինձ որ տեսավ, միանգամից վրա բերեց.

- Այ շան տղա, բա ասում ես՝ սովորում ես:

- Էլի սովորում եմ, հրեն հա ավտոբուսը, Երեւանից եմ գալիս։ Իջա, որ օգնեմ, ճանապարհ բացեմ:

- Թող մի քիչ էլ սպասեն, ժողովուրդ կերակրողը ոչխարն է, ոչ թե ավտոբուսը:
Ու գոռում է.

- Հռի հա՜, հռի հա՜։
Ասում եմ.

- Համբո ամի, էս սուրուն (հոտը) քանի՞ հատ կլինի:

- Բա սովորում ես, հաշվել չգիտե՞ս:

- Գիտեմ, բայց էս հսկա շարժվող չորքոտանիներին ո՞նց հաշվեմ:
Զայրանում է.

- Շան տղա, իզուր ես սովորելու գնացել, մինչեւ էդ պիտի հաշվելը սովորեիր: Ոչ թե մեկ, երկու, երեք… տասը, այլ սկզբում պիտի չոբանահաշիվ իմանայիր: Հերնումերդ նազուկ-մազուկ պահել են։
Ու բացատրում է.

- Սուրուն բաժանի երեք կամ չորս հավասար մասի: Ամեն մասում 200 ոչխար է հաշվվում: Ու ավելացնում է 800 հատ: Հրեն Դանելանց Սենեգինն էլ ձորի պռնկից դուրս եկավ, էդ էլ՝ 801:
Մի քիչ հետո մոտենում ենք մեր տանը։

- Համբո ամի, գնանք տուն, մեկ է՝ ոչխարն իր ճամփով գնում է:

- Սիրով: Պատիվ տվողը դու հո չե՞ս, այլ Սամվելը (խոսքը հորս մասին է եւ իր հորեղբոր տղայի):

Ներս ենք մտնում: Հայրս ու մայրս երեխայի պես ուրախանում են: Ի՜նչ մինիստր, ի՜նչ գրող, Համբո ամին է եկել։

Մի քանի վայրկյանից սեղանին են հայտնվում չորաթան, չիչիլ պանիր, խորոված կարտոֆիլ եւ բերանը թղթով խցանված մի շիշ օղի: Նրանց զրույցը ոչ համալսարանում լսած կայի, ոչ պրոֆեսորներից: Ու մեկ էլ Համբո ամին ինձ նախատում է.

- Քանի վախտդ չի անցել, ամուսնացի:
Ասում եմ.

- Երեխա պահելը դժվար է:

- Բա էդ մենք ձեզ ո՞նց ենք պահել: Ես արդեն 40 թոռ ու ծոռ ունեմ: Գալուստ պապդ էլ՝ մի էդքան:

- Դե, ժամանակները փոխվել են։ Քաղաքում հեշտ չէ, տուն չունեմ:
Մեկ էլ աչքերը ոլորում է ու ձայնը բարձրացնում.

- Ողորմածիկ մեր Մաթոս պապն ասում էր, որ երեխան ծնվում է, Աստված փայը հետն է տալիս։
Ու օրինակ է բերում.

- Ոչխարը որ ծնում է, գառը մի փոքր ժամանակ անց օրորվելով ոտքի է կանգնում ու առաջ է շարժվում: Ցե՛ղը, ցեղը շարունակել է պետք: Թե չէ… Հիմա դու օյին-զօյին ես տալիս…

- Մենք հո ոչխար չե՞նք, Համբո ամի։

- Բա որ ոչխար չլինեինք, էս օրի՞ն կլինեինք… Գայլն ու գառն իրար են խառնվել…,- ասում է՝ հոգոց հանելով։- Վերջը չգիտեմ…։

Ռոբերտ ՄԱԹՈՍՅԱՆ