Ռեկտորը չի հերքում, որ արտագրել է

ՀՊՏՀ ռեկտորի պաշտոնակատար Ռուբեն Հայրապետյանը չի հերքում, որ իր դոկտորական ատենախոսության մեջ, այնուամենայնիվ, կան մասեր, որոնք թարգմանված են արտասահմանյան աշխատություններից, եւ հղում այդ աշխատություններին տրված չէ։ Հիշեցնենք, որ օրեր առաջ ռեկտորի ԺՊ-ի ենթադրյալ գրագողության թեմային անդրադարձել էր նաեւ Բարձրագույն որակավորման կոմիտեի նախագահ Սմբատ Գոգյանը՝ իր ֆեյսբուքյան էջում գրելով․ «Ամիսներ շարունակ օդի մեջ պտտվում էին լուրեր, որոնց արդեն լուրջ չէի վերաբերվում, մինչեւ հուլիսի 24-ին ԲՈԿ այցելեց դոցենտ Գագիկ Ասլանյանն ու ինձ հանձնեց փաթեթ, որում, ըստ իր վկայության, նշված էին Ռուբեն Հայրապետյանի դոկտորական ատենախոսությունում թարգմանաբար օգտագործված կտորներն ու սկզբնաղբյուրները։ Նա ասաց, որ դա պարզապես ինձ է տալիս որպես ի գիտություն, այլ ոչ թե հաղորդում ԲՈԿ-ին։ Այդ մասին տեղյակ պահեցի նախարար Արայիկ Հարությունյանին, ով այդ ժամանակ արձակուրդում էր եւ Հայաստանում չէր: Նախարարը համակարծիք էր, որ պետք է եղելությունը ճշտել: Հավելեմ, որ դոկտորական ատենախոսության պաշտպանության ժամանակ այդ փաստերի մասին ԲՈՀ-ը տեղեկացված չի եղել, ի տարբերություն բազմաթիվ դոկտոր-պրոֆեսորների, որոնք ժամանակին տիրապետելով որոշակի փաստերի՝ տարիներ շարունակ լռել են: Չեմ պատկերացնում ԲՈՀ-ի կայացնելիք որոշումը, եթե 2015 թվականի ամռանը տիրապետեր այդ նյութերին: Ասուլիսից հետո՝ հուլիսի 30-ին, Ռուբեն Հայրապետյանն իր ֆեյսբուքյան գրառման մեջ նշել է հետեւյալը.

«․․․ատենախոսությանս տեսական՝ գրականության ամփոփման հատվածում նկատված հղումներին առնչվող խնդիրներն անվանակոչելով «գրագողության փաստեր»՝ շատ լավ հասկանալով, որ այդ ամենն իմ հետազոտության իրական արդյունքների հետ էական կապ չունի»։
Համաձայն «ՀՀ գիտական աստիճանաշնորհման կանոնակարգի» համապատասխան դրույթի՝ «Ատենախոսության մեջ հայցորդը պարտավոր է նշել այն հեղինակներին եւ աղբյուրները, որոնցից նա փոխառել է առանձին դրույթներ կամ նյութեր»։

Փաստացի, ոչ մի տարբերություն չկա, թե աշխատանքի որ մասում հեղինակը չի նշում սկզբնաղբյուրները։ Չնայած այդ ամենին, խնդիր առկա է աշխատանքի տարբեր հատվածներում։ Առկա են թարգմանաբար նյութեր օգտագործելու եւ սկզբնաղբյուրները չնշելու վերաբերյալ հավաստի թվացող նյութեր: Եթե ցանկություն է առաջանում պարզել, թե ինչ բարդության է խնդիրը եւ ատենախոսության որ մասին է վերաբերում, կարծում եմ, կարիք կա փորձագիտական քննության: Այժմ փորձագետի դիմելու իրավունք ԲՈԿ-ը չունի, քանի որ դոկտորի վկայական հանձնելուց հետո այդ խնդիրը դուրս է մեր լիազորությունների շրջանակից»։ Գոգյանը, ըստ էության, հաստատել է գրագողության հետ կապված կասկածները։

Երեկ տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ Ռուբեն Հայրապետյանը պնդեց, որ արտագրված մասերը որեւէ էական կապ չունեն իր ատենախոսության գիտական մասի հետ։ Նրա խոսքով՝ մինչ այժմ պաշտպանված ատենախոսությունների 99 տոկոսը չունի որեւէ գիտական արժեք, չնայած այնտեղ որեւէ խախտում՝ հեղինակային իրավունքի հետ կապված, չկա, մինչդեռ իր ատենախոսությունն արժեքավոր է․ «Շատ է խոսվում «գրագողություն» հասկացության մասին։ Պետք է նշեմ, որ, ցավոք, մեր օրենսդրության մեջ «գրագողություն» հասկացություն չկա։ Դուք, հավանաբար, տեսել եք ԲՈԿ նախագահի արձագանքն այն մասին, թե իմ ատենախոսության թերություններն ինչպիսի թերություններ են։ Մասնավորապես այն շահարկումները, որոնք կապված են գրագողության հետ, վերաբերում են ատենախոսության տեսական հատվածի այն մտքերին, որտեղ որ հղումների հետ կապված կան խնդիրներ, կամ այդ հղումները բացակայել են։ Անգամ այն ատենախոսությունները, որոնք մինչ այս պաշտպանվել են, եւ որեւէ խնդիր այնտեղ չի եղել, անգամ այդ ատենախոսությունները, ցավոք, համաշխարհային տնտեսագիտության ոլորտում 99 տոկոս դեպքերում ունեցել են զրոյական արժեք։ Մենք ձեւավորել ենք մի համակարգ, եւ աշխարհի համար ընկալելի չի եղել, թե մենք ինչով ենք զբաղված»։

ՀՊՏՀ ռեկտորի ԺՊ-ն նաեւ ասաց, որ եթե մշակվի կարգ, որով հետին թվով կքննվեն դոկտորական ատենախոսությունները, ապա առաջին հրաժարվողն ինքը կլինի։

Ասուլիսի ողջ ընթացքում բուհի առջեւ էին հավաքված Հայրապետյանին դեմ արտահայտվող դասախոսները, որոնք ռեկտորի կողմից մտցված որակավորման նոր կարգով չեն հաղթել մրցույթում, այսինքն՝ կարելի է ասել, որ մնացել են առանց աշխատանքի։ Նրանք մեզ հետ զրույցում ասացին, որ այդ մրցույթի ժամանակ իրենց որեւէ մասնագիտական հարց չի տրվել, այլ տրվել են երկրաչափությանը կամ լեզուներին վերաբերող հարցեր, օրինակ՝ կարո՞ղ է դասախոսը ռուսերենով պատմել, թե ինչ է արել մեկ օր առաջ։ Հիշեցնենք, որ, ըստ նոր կարգի՝ բուհի դասախոսները պետք է ռեկտորի կողմից ձեւավորված հանձնաժողովի մոտ քննություն հանձնեն եւ որոշակի միավորներ հավաքեն, իսկ մասնագիտական գիտելիքներն ու, ասենք, անգլերենի իմացությունը գնահատվում են մեկական միավոր, ինչի դեմ բողոքող դասախոսները դիմել են դատարան՝ պահանջելով չեղյալ համարել ռեկտորի հաստատած նոր կարգը։