Դասալիքն իրենք են՝ քաղաքական դասալիքներ են

«Հրապարակի» զրուցակիցը երգիչ Արսեն Սաֆարյանն է:

- Դուք մասնակցել եք 44-օրյա պատերազմին: Պատերազմից հետո Արցախի հայկական լինելու հանգամանքը կասկածի տակ է դրվում: Ինչպե՞ս եք դրան վերաբերվում։

- Ինչպե՞ս կարելի է նման կարծիք արտահայտել առհասարակ: Հայկական չէ՞ Արցախը, իսկ ովքե՞ր են ապրում այնտեղ, հայկական պատմամշակութային հարուստ ժառանգությունն ո՞ւմ է պատկանում: Նման մարդիկ կամ պատմություն չգիտեն, կամ էլ` վախկոտ են շատ, չգիտեմ ինչ անուն տալ նման մարդկանց: Ես շատ ակտիվ չեմ, որովհետև վատառողջ եմ, սակայն իմ տեսակետը միանշանակ է: Չի կարելի անգամ քննարկել Արցախի հայկական լինելու հանգամանքը, անիմաստ եմ համարում այդ մասին երկար խոսել:

- Արդեն վարչապետն անթաքույց խոսում է Արցախն Ադրբեջանին հանձնելու մասին:

- Չեմ ճանաչում նման որոշում, անկախ նրանից, թե դա ում կողմից է ճանաչվել: Առհասարակ ես Ադրբեջանի տարածքը չեմ ճանաչում, ընդհանրապես նման ազգ ես չեմ ճանաչում, Ադրբեջան պետություն չի եղել: Մենք անվերջ նահանջ ենք անում, ինչը վախկոտության մասին է փաստում միայն: Վախկոտ, արժեզրկված արժեհամակարգ է ասպարեզ եկել:

- Ի՞նչ եք կարծում՝ հայ տղամարդիկ վախկո՞տ են: Վարչապետի կինն ասում է, որ Հայաստանում 11 հազար դասալիք կա:

- Ո՞վ է նման բան ասել, ինչպե՞ս կարելի է նման բան ասել, նա սուտ է խոսել, այսօր ով ինչպես կարողանում, բերանն ինչպես ուզում բացում է: Այդ խոսքերին պետք է լուրջ չվերաբերվենք: Ի՞նչ է նշանակում դասալիք: Դասալիքն իրենք են` քաղաքական դասալիքներ են: Մարտի դաշտում ես բազմաթիվ կարգին տղերքի եմ տեսել, ովքեր մինչև վերջ կանգնել են, կռիվ են տվել: Հիմա ո՞վ է նման բաներ դուրս տալիս, թե հայ տղամարդիկ դասալիքներ են: Ամոթ է, էս ո՞ւր ենք հասել, այդ հիմար կարծիքների արդյունքում է մարդկանց մեջ համընդհանուր վախի մթնոլորտ ձևավորվել: Չի կարելի նման բաներ խոսել: Մենք չէի՞նք 90-ականներին թուրքին ջարդում, էդ ո՞նց էր ստացվում, էդ ի՞նչ է փոխվել հիմա: Թե՞ երկու բայրաքթար տեսան գլխների վերևը, սարսափահար եղան: 90-ականների «տրոսները» հավանաբար ընթերցողը կհիշի: Սարերից քաշել էինք, էդ ինչի՞ համար էր: Էն ժամանակվա բայրաքթարների դեմ էին բանեցնում էդ «տրոսները», որոնց միջոցով ինքնաթիռ և ուղղաթիռ էինք բռնում: Ամեն ինչին ձև կա, պետք չի էդպես վախ ուտել, շագանակագույն շալվարները պետք է հանել: Նույն թուրքն է մեր առաջ, ոչ մի բան չի փոխվել նրանց մեջ, մենք ենք փոխվել:

- Զոհված զինվորի մայրը կալանավայրում է: Նրան հայհոյողներ կան, սա ի՞նչ վերաբերմունք է, ըստ Ձեզ: Նման դեպքեր հիշո՞ւմ եք Դուք:

- Ընդհանրապես ամեն ինչ արժեհամակարգից է կախված: Արժեհամակարգն անկում է ապրում: Էդ կինն ի՞նչ է արել, որ այդ տղան այդպես վախեցել է: Էդ ի՞նչ աստիճան է վախեցել: Տղա տեսակն այդ աստիճա՞ն է փոքրամասնություն դարձել: Սխալ է զինվոր կորցրած ծնողին այդպես վերաբերվել: Դրանով ենք միշտ առանձնացել գլոբալիստներից: Մենք հայ ենք մեր տեսակով, սխալ է այդպես վերաբերվելը և հույս ունեմ, որ օրենքի կրողները կգան ճիշտ ու արդարացի եզրակացության: Նմանատիպ երևույթները դատապարտելով օրենքի երկիր չեն դարձնում: Շատ ավելի առաջնահերթ հարցեր կան երկրում, օրինակ` բանակի կազմավորումը: Պետք է Հայկական բանակն արդիականացվի, դառնա երազի բանակ: Ինչից էլ խոսենք, վերջում դրան ենք գալու, եթե մինչև հիմա չենք հասկացել, որ ամենակարևոր հարցը դա է, ուրեմն մենք շատ սխալ ճանապարհով ենք գնում: Պետք չէ Հայաստանը Եվրոպայի կամ Ամերիկայի տեղ դնել: Ոչ ամերիկացի Ջոնին է գալու մեր սահմանը պահի, ոչ էլ ֆրանսիացի Ժակը, մեր սահմանը մենք պետք է պահենք:

- Դուք ծնունդով Արցախից եք: Այժմ հայաստանցի-ղարաբաղցի բաժանարար գծերն առավել քան երբևէ խորացել են: Ինչո՞ւ:

- Ով ինձ մոտ այդ բաժանարար գծերն առաջ բերեց, ես նրան պարզապես կբաժանեմ: Ոչ մեկն իրավունք չունի նման բաժանարար գծեր քաշելու: Այսինքն` եթե պատերազմն Արցախում չլիներ, այլ լիներ Նոյեմբերյանում, ես նստելու էի տեղս ու ասելու էի արցախցի եմ, ինձ Նոյեմբերյանը չի՞ հետաքրքրում: Կամ Երասխից, որ վաղը հասնեն Արարատ, ի՞նչ ենք ասելու, ասելու ենք արցախցի ենք, դա մեզ չի՞ վերաբերում: Դա իմ Արարատն է, ո՞նց կարող է ինձ չհետաքրքրել: Եթե պատմությունն ուսումնասիրենք` Բաշ Ապարանում քի՞չ են եղել արցախցիներ: 500 մահապարտներ: Լավ էսքան քոռ կարելի՞ է լինել, ինչո՞վ են զբաղված, թող պատմություն կարդան: Հայաստանում չկա ծայրամասային հատված: Սպարապետն էլ ասել է այդ մասին: Սահմանամերձ տարածք չկա Հայաստանում: Հայաստանն ամբողջությամբ սահման է:

- Մարդկանց մտածողության մեջ ի՞նչն է փոխվել այսօր:

- Ուզում են լավ ապրել: Բոլորի ցանկությունը դա է` լինել անհոգ: Պուպուշ ապրել են ուզում, հոգնել են, մեղադրելու էլ չի, ինչ-որ տեղ: Շատերը, որ գնում են երկրից, ինչո՞ւ են գնում: 2018 թվականին հրապարակներում էին, էսօր գնում են, ինչո՞ւ: Մի մասը զղջում է, մի մասը հիասթափված է: Բոլորն ուզում են լավ ապրել, բայց` այլ երկրում:

- Երգիչներից էլ շատերն են արտագաղթել: Դուք չե՞ք ցանկանում հեռանալ Հայաստանից:

- Չկա նման ցանկություն ու չի լինելու: Իմ երկրում եմ, իմ հողի վրա, թեպետ շատ երկրներ կան, որ կարող եմ գնալ, բայց չեմ ուզում: Հայաստանում եմ ինձ լավ զգում ու հույսեր ունեմ այստեղի հետ կապված:

- Արվեստագետներից շատերն ինչո՞ւ են պասիվ: Քչերն են Ձեզ նման համարձակ խոսում,ասում են, թե քաղաքականության հետ կապ չունեն և չեն ցանկանում որևէ հարցի մասին խոսել:

- Ինչո՞ւ, ես համարձա՞կ եմ խոսում (ծիծաղում է): Արվեստագետը խոսում է, ասում են` խոսում է, չի խոսում, ասում են` չի խոսում: Այդ մարդիկ ի՞նչ անեն: Արվեստագետը հիմնականում իր գործով պետք է խոսք ասի: Օրինակ` Հրանտ Թոխատյանն «Առաքել» ներկայացման մեջ այնքան բան է ասում: Ես գուցե իմ երգերով եմ խոսում: Երբ պատերազմ էր, եղբորս հետ գնացի Արցախ, հասկացա, որ սա այն պահն է, որ պետք է ոտքի կանգնեմ ու պայքարեմ: Հիմա ոտքի կանգնեմ ի՞նչ անեմ: Կսկսեն ինձ կապել ինչ-որ քաղաքական երևույթների հետ, իսկ ես դա չեմ ուզում, ինչի՞ս է պետք: Միևնույն ժամանակ չի նշանակում, որ մենք` արվեստագետներս հետաքրքրված չենք տեղի ունեցող իրադարձություններով, մտահոգ ենք, բայց այսօր մի դեմագոգիա կա, որ խանգարում է մտածող մարդուն արտահայտվել: Մարդը վախենում է: Տեխնոլոգիական պատերազմ է հիմա: Օրինակ, շատ մեծ կապ ունի, թե իմ այս հարցազրույցն ինչպես կվերնագրեք: Մարդիկ առանց կարդալու շատ հաճախ վատ բաներ են գրում:

- Նորմա՞լ է, որ վախենալով հայհոյանքներից, չեն խոսում:

- Ինձ հետ նման դեպքեր եղել են: Հայհոյում էին Ամերիկայից, Կանադայից: Պատկերացնո՞ւմ եք: Ընդ որում՝ պարզվեց, որ այդ հայհոյողները նախկին իշխանությունների ժամանակ լավ աշխատանք են այստեղ ունեցել: Հասկացա, որ անգամ անիմաստ է այդ մարդկանց հետ գլուխ դնելը, որովհետև եթե բան ունեն ասելու, կարող են տղամարդավարի կանգնել իմ առաջ ու իրենց ասելիքն ասել: Եթե այդքան չկան, որ երեսիս ասեն, կարող են ընդհանրապես ոչինչ չասել: Հայհոյանքն էլ համընդհանուր բացթողման արդյունք է, նորօրյա արժեք է, չպետք է բողոքենք: 

- Նման մթնոլորտում դժվար չէ՞ ստեղծագործել, երգել:

- Պատերազմից հետո դժվար էր ստեղծագործելը, որովհետև, երբ պատերազմական շոկի միջով ես անցնում ու արդյունքն էլ սա է լինում, չես կարողանում շոկային վիճակից դուրս գալ: Բավականին երկար ժամանակ չեմ կարողացել երգել, բայց հասկացել եմ, որ երգել պետք է: Դժվար է, բայց ես երգիչ եմ, իմ աշխատանքը դա է: Ուրիշ ինչո՞վ զբաղվեմ, հո ֆեյք էջերով ես էլ շատերի պես հայհոյանք չե՞մ գրելու, պետք է երգեմ: Ես անտեսում եմ անանուն, անգույն մեկնաբանությունները, անում եմ իմ գործը: Որպեսզի դրական նոտայով ավարտենք մեր զրույցը, եկեք երազանքներից խոսենք:

- Եկեք….

- Երազում եմ, որ գան ուժեղ անհատներ, ուզում եմ, որ պետականամետ մարդիկ առաջին հերթին ամեն ինչ ուղղեն բանակի ուղղությամբ: Երազում եմ տեսնել ազգային շահը գերադասող մարդկանց, ովքեր կսերմանեն մեր մեջ, որ ուժն է ծնում իրավունք: Պետք է հասկանանք, որ եթե մենք մեզ չհարգենք, ոչ մեկը չի հարգելու: Այդ դեպքում լիքը բաներ վերադարձնելու ենք: