Իրանցիների հայտարարությունները լավն են, բայց նրանք ունեն 40 «այո», որոնցից մեկն է «այո»․ Քոչինյան

Իրանի ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարար Մոհամմադ Էսլամին հայտարարել էր, որ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եռակողմ հուշագրի շրջանակներում ջանքեր են գործադրվում Նախիջևանի միջոցով Թավրիզ-Ջուլֆա գնացքը միացնել Երևանին ու Թբիլիսիին։

Նախարարը նշել էր, որ հայկական կողմի հետ բանակցություններ են վարվել և երեք փաստաթուղթ է ստորագրվել, որոնք վերաբերում են երթուղային ենթակառուցվածքներին։

Թեմայի շուրջ «Հրապարակը» զրուցել է ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախկին նախարար (1990-98), Լոռու նախկին մարզպետ (1998-2006) Հենրիկ Քոչինյանի հետ։

- Պարո՛ն Քոչինյան, երեկ իրանական «Մեհր» լրատվական գործակալությունը գրել էր, որ Իրանի  ճանապարհաշինության [ճանապարհների] ու քաղաքաշինության նախարար Մոհամմադ Էսլամի խոսքերով՝ ջանքեր են գործադրվում, որպեսզի գործարկվի Թավրիզ-Ջուլֆա գնացքը և Նախիջևանի միջոցով միացվի Երևանին ու Թբիլիսիին: Սրանով ի՞նչ է փորձում Իրանն անել, և ի՞նչ արդյունավետություն ունի այս երթուղին։

- Իրանի համար շատ կարևոր է, քանի որ եթե նրանք ուզում են Վրաստան գնալ, հետո՝ դեպի դուրս, այդ ճանապարհը զգալիորեն կարճանում է, մոտ 2 հարյուր կիլոմետրի չափով։ Եթե մեր խնդիրը դիտարկենք, ապա Իրանը կարող է Նախիջևանով դեպի Հայաստան էլ բեռներ ուղարկել։ Ստացվում է Նախիջևանով տարանցիկ ճանապարհ դեպի Հայաստան։

- Թավրիզ-Ջուլֆա գնացքը միանգամից Նախիջևանո՞վ է մտնելու, թե՞ Մեղրի, հետո՝ Նախիջևանով։

- Չէ, չէ, Մեղրի չի մտնում։ Կա իրանական Ջուլֆա, կա Նախիջևանում Ջուլֆա, այդտեղ կամուրջ կա, այսինքն՝ երկու մասի բաժանված Ջուլֆա, Արաքսի աջ և ձախ ափերին։ Դեպի Մեղրի չի գնում։ Այդտեղից Արաքսի ձախ ափով գալիս է մեզ մոտ՝ Երասխ կայարան, առանց Մեղրի մտնելու։

- Կարելի՞ է ասել, որ Իրանը փորձում է այնպես անել, որ Մեղրիով միջանցքը կամ երթուղին չլինի։

- Ես կարծում եմ, որ այդպես է։ Շլակբաում, այսպես ասենք։

- Նախկինում այդպիսի գիծ գործե՞լ է։ Նույն ուղղությամբ՝ «Թավրիզ-Ջուլֆա»-ից Նախիջևանով դեպի Երևան ու Թբիլիսի։

- Խորհրդային տարիներին եղել է երթուղի։ Միշտ աշխատել է։ Իրան գնացող բեռների զգալի մասը՝ 80 կամ 90 տոկոսը։ Սովորաբար եկել է Բաքվով, Արաքսի ափերով, Մեղրիով եկել ու Ջուլֆայով գնացել է Իրան։ Տարեկան մոտ 1 միլիոն տոննայի չափ բեռ է փոխադրվել։ Շատ քիչ քանակությամբ բեռ է Հայաստանի հետ կապված եղել։ Ջուլֆայով եկել է դեպի Երևան։

- Հայաստանի համար ինչքանո՞վ է օգտակար այդ երթուղին։

- Եթե այդ գիծն աշխատի, մենք Պարսից ծոցի երկրներից եկող մեր բեռները կարող ենք տեղափոխել։ Հայաստանում ժամանակին Իրանի հետ «Հյուսիս-հարավ» երկաթգիծ կառուցելու խնդիր է անընդհատ դրված եղել։ Եթե դա աշխատի, այդ երկաթգիծը կառուցելու անհրաժեշտությունը դուրս կգա։

- Այս երթուղին ավելի՞ ձեռնտու է Հայաստանին, քան այն, որ Ադրեբջանը և Թուրքիան պնդում են, որ Մեղրիով պետք է երթուղի անցնի։

- Իհարկե, իհարկե։ Մեղրիով անցնող երթուղուց շահ ունեցողների շարքում մենք ամենավերջինը կլինենք։        

- Իրանն այս ուղղությամբ հիմնականում ի՞նչ ապրանքների վրա է կենտրոնանալու, և Հայաստանն այս առումով ի՞նչ օգուտ կունենա։

-  Դե, գիտե՞ք՝ ինչ, Իրանը շահագրգռված է ԵԱՏՄ երկրների հետ առևտուր անելով։ Դա կլինի ոչ միայն Հայաստանը, դա կլինի Ռուսաստան, Բելառուս, Ղազախստան և այլն։ Ինքը լուրջ շահագրգռվածություն ունի։ Բոլոր ապրանքները, որ ուղարկում ենք, օրինակ՝ դեպի Հնդակստան, կամ Հնդկաստանից ենք ստանում, Չինաստան կամ Չինաստանից ենք ստանում և այլն, այդ ճանապարհով մեր բեռները կգան։ Մյուս կողմից՝ օրինակ՝ Եգիպտոսից կամ Պարսից ծոցի երկրներից բեռները Կարմիր ծովով կգան նավահանգիստ, այնտեղից երկաթուղով կարող ենք ստանալ։ Ծավալային առումով շատ մեծ քանակություն չի կազմի։

- Իսկ Ձեր հաշվարկներով՝ Հայաստանն այստեղ ի՞նչ ծախսեր ունի անելու։

- Երասխից մինչև Սադարակ, Նախիջևանի երկաթգծի այդ հատվածում քանդված ինչ-որ հատվածներ կարող են լինել։ Մեր կողմից, կարծում եմ, երկաթգիծը մինչև սահմանային կետը կարելի է մեկ շաբաթում վերականգնել։ 30 տարի չի աշխատել, ի՞նչ կլինի, այ էդպիսի ծախս, ոչ ավել։ Իրանցիների հայտարարությունները լավն են, բայց նրանք ունեն 40 «այո», որոնցից մեկն է «այո»։

- Կարելի է ասել, որ ուղղակի Իրանի բարի ցանկությունն է։

-  Բարի ցանկություն է, բայց Ադրբեջանն ինչպե՞ս է նայում այդ ցանկությանը։