Երևանի ասածն, ըստ էության, չի հերքում Լավրովին

«Հրաարակի» հարցազրույցը Աղասի Ենոքյանի հետ

-Պարոն Ենոքյան, Զոհրաբ Մնացականյանը ի պատասխան Լավրովի ասում է, որ փուլային փաստաթուղ չկա սեղանին, ինչ-որ տարրեր քննարկվում են։ Նրա հակադարձումներից և Լավրովի հետ թվացյալ հակասությունների վերաբերյալ ի՞նչ կասեք։

-Կարծում եմ, որ Երևանը փորձում է մանիպուլացնել և մեսիջներ ուղարկել, որոնք ըստ էության, չեն հերքում Լավրովի ասածը։ Բայց փորձում է իր երեսը փրկել։

-Ձեր կարծիքով՝ հիմա  լավրովյան այս գաղտնազերծումը ի՞նչ նպատակ կարող է ունենալ․ ինչու՞ հանկարծ, հիմա, կորոնավիրուսի համավարակի ու արտակարգ դրության այս ժամանակ։

-Արտաքին քաղաքական զարգացումները չեն կարող հետին պլան մղվել, կորոնավիրուսի հետ կապված՝ նրանք ճշգրտումների մեջ են, փորձում են եղած իրավիճակը հարմարեցնել իրենց քաղաքականությանը և սա նման մի փորձ է։ Այսինքն՝ տեսնելով, որ Հայաստանի իշխանությունները հայտնվել են խորը ճգնաժամի մեջ, փորձում են օգտագործել այս պահը և, փաստորեն, ստիպել, որ Նիկոլ Փաշինյանն ինչ-որ մի թուղթ ստորագրի։

-Հարկադրելուց առաջ հրապարակայնացո՞ւմ։

-Այո, որովհետև թուղթը չի կարող գնալ և ստորագրվել։ Պետք է հանրային լինի և հիմա, տեսնելով Հայաստանի իշխանությունների վիճակը, համարել են, որ ամենահարմար պահն է։

-Իսկ համարո՞ւմ եք, վիճակը նման է 96-98թթ, երբ հայտարարվեց փուլայինի մասին, ապա շատ արագ «հայտնի ուժերը» պահանջեցին Տեր -Պետրոսյանի հրաժարականը։

-Կարծում եմ՝ ոչ, որովհետև  մի կողմից այն ժամանակ Հայաստանի միջազգային գործընկերների թվում կային ուժեր, որոնք, այնուամենայնիվ, այլ պլաններ ունեին, քան փուլային տարբերակն էր, և մյուս կողմից էլ ես գտնում եմ, որ Հայաստանն այն ժամանակ ուներ շատ ավելի ազատ կամք, քան հիմա է։ Որովեհետև, կրկնեմ, Հայաստանն այն ժամանակ ուներ արտաքին  քաղաքականություն։ Իսկ հիմա արտաքին քաղաքականությունն ամբողջապես խարսխսված է Ռուսաստանի բարեհաճության վրա։

-Բայց չէ՞ որ շատ արտաքին քաղաքական փորձագետներ նշում են, որ այդ տարբերակը միշտ, տարբեր անուններով քննարկվել է։ Կարո՞ղ ենք սա արձանագրել։

-Ես կարող եմ ասել, որ 16 թվականի Ապրիլյան պատերազմից հետո քննարկվում էր մեկ այլ կարևոր տարբերակ, դա միջոցառումների ցանկն էր, միջոցառումների, որոնք թույլ չէին տա հետագա պատերազմական գործողությունները։ Բայց ինչպես գիտեք՝ 2018-ի ապրիլին Հայաստանում իշխանության փոփոխությունից հետո․ այդ խնդիրները օրակարգից հանվեցին։ Այնպես որ, ճիշտ չէ, թե օրակարագում միշտ եղել է այդ փուլային տարբերակը։

-Այնուամենայնիվ, ըստ Մնացականյանի՝ 2014-ին եղել է։

-Այո եղել է, դրանից առաջ էլ է եղել։ Բայց  Հայաստանը մերժել է, և դրա փոխարեն, կրկնում եմ, ուրիշ խնդիրներ է դրել։

-Ձեր կարծիքով՝ ԱՄՆ, համանախագահ մյուս երկրների արձագանքը ո՞րը կարող է լինել։

-Սա մեծ խնդիր է, Հայաստանը միշտ փորձել է այս հարցը պահել Մինսկի խմբի քննարկման շրջանակում և թույլ չտալ, որ մի երկիր իր վրա վերցնի այդ միջնորդական առաքելությունը։ Եվ դա, հիմնանակում, հաջողվել է։ ժամանակ առ ժամանակ, իհարկե, Ռուսաստանը վերցրել է առաջնորդությունը, բայց այնուամենայնիվ, համանախագահներն այսպես ասած՝ եկել, հասել են։Բայց այստեղ խնդիր կա ու այն է, թե ինչպես են պատկերացնում անվտանգության միջոցառումները  այս տարածքների հանձնելուց հետո։ Դա էր երևի թե եռանախագահների անհամաձայնության հարցը և ես կարծում եմ, որ նրանց կողմից դրա հետ կապված ինչ-որ արձագանք կլինի։

-Մնացականյանի հայտարությունը, որ լինելու են փոխզիջումներ, զիջումներ չեն լինելու, հուսադրո՞ղ է։

-Ոչ, ինչ փոխզիջումներ պետք է լինեն։ Հայկական կողմը համարելով, որ միայն Արցախը կարող է ունենալ միջազգային երաշխիքներ իր անվտանգության համար, հիմնական հարց է դրել և Արցախի կարգավիճակի, Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման  հարցը։ Հիմա  մենք ազգերի ինքնորոշման իրավունքը ստորադասում ենք այլ հարցերի, այդ իրավունքին զուգահեռ ենք անվտանգության հարցեր առաջ քաշում, սա խնդիր է։  Սա ամենամեծ խնդիրն է, որի մասին մինչ այս էլ անընդհատ բարձրաձայնվել է տարբեր քաղաքական գործիչների և փորձագետների կողմից։

-Փուլայինի ընդգծումը Սերգեյ Լավրովի կողմից Դուք ևս ոչ պատահական եք համարո՞ւմ։

-Այո, իհարկե, որրովհետև Հայաստանի իշխանությունները բազմիցս այսպես կամ այնպես, տարբեր ձևակերպումներով փորձել են խուսափել դրանից։ Հիմա ժամանակն է, որ Լավրովը համաշխարհային հանրությանը, և, մասնավորապես, Հայաստանի ժողովրդին ծանոթացնում է, ե ինչպես են տեսնում ․․․ կամ ո՞րն է Ղարաբաղյան խնդրի լուծման ամենահավանական տարբերակը։

-Հնչում են կարծիքներ, որ Ռուսաստանը նման բաների գնում է նավթի գների 300 տոկոսսանոց անկման պարագայում իր փլուզվող տնտեսությունը փրկելու համար։

-Ռուսաստանն իր քաղաքական խնդիրներն է լուծում։ Այո, նա հասկանում է, որ նավթի գների այս անկման պատճառով շատ արագ կարող է կորցնել իր ազդեցությունը ու հետո նաև աշխարհում և հիմա օգտագործելով պահը՝ փորձում է իր համար ընդունելի կամ ցանկալի լուծում կորզել։

-Իսկ  հրաժարելու դեպքում 2016-ի սցենարի կրկնություն, այսինքն՝ պատերազմի տեսնո՞ւմ եք։ Հատկապես նկատի ունենանք, որ Ադրբեջանն էլ տուժում նավթի համաշխարհային գների անկումից։ Ավելին՝ ժամանակին կարծիքներ էին հնչում, որ լայմասշտաբ պատերազմից մեր երկրին հետ են պահում նավթա-գազային պրոեկտները։

-Ճիշտն ասած, տվյալ պահին ես չեմ տեսնում, որ կարող է լինել պատերազմ, պատերազմի անհրաժեշտություն, քանի որ Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը կարող են հարցը լուծել առանց պատերազմի։ Ինչու, որովհետև այս ամբողջ ընթացքում հայկական կողմը մի բան ասելով, իրականում, փաստորեն, քննարկումների է գնացել հենց այդ փուլային տարբերակի շուրջ։ Այսինքն՝ իրականում այս ամբողջ ընթացքում Հայաստանն առանց պատերազմի Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի համար ընդունելի տարբերակների է գնացել։ Այնպես որ, ես կարծում, որ պատերազմի կարիք հիմա երևի թե չկա։ Եթե կարելի է հարցը լուծել առանց պատերազմի, ինչու՞ անել։

-Դուք սպասում էիք Նիկոլ Փաշինյանի լայվը Լավրովի հայտարարությունից հետո, ինչը չեղավ։

-Չէ, որովհետև հասկացա, որ այս լայվերի ինտենսիվացումը, տարբեր տեսակի հարձակումները կաթողիկոսի, լրատվմիջոցների վրա, էս ամենը Նիոկլ Փաշինյանը կազմակերպել էր՝ շատ լավ իմանալով, որ լինելու է այդ արտահոսքը և նա փորձում էր Հայաստանում ստեղծել քննարկման այլ դիսկուրսներ, կարծելով, թե Ղարաբաղի հարցը կարող էր մնալ երկրորդական։ Իսկ հիմա, երբ բացվել է, կարծում եմ՝ արդեն ասելու բան չունի։