Արտասահմանյան ընկերությունները Ռուսաստան մտնելու համար սերտիֆիկատ են գնում Հայաստանից

Հայաստանի ընկերությունները ահռելի թվով համապատասխանության սերտիֆիկատներ են վաճառում ԵԱՏՄ տարածք մուտք գործող արտասահմանյան արտադրողներին: Անգամ չինական ընկերությունները՝ ՌԴ-ում ապրանք վաճառելու համար դիմում են ոչ թե հարևան Ղազախստանի, այլ ՀՀ սերտիֆիկացման կենտրոններին, առաջ մղելով սերտիֆիկացման բիզնեսը Հայաստանում: 

ԵԱՏՄ շուկաները մաքրելու, անորակ արտադրանքը դուրս մղելու նպատակով  ընդունված ԵԱՏՄ-ը կանոնակարգերն ու պարտադիր սերտիֆիկացումը ինչ-որ ժամանակ փրկում էին շուկան կասկածելի արտադրանքից: 
Հայկական հեղափոխությունը նոր զարտուղի ճանապարհ բացեց արտասահմանյան արտադրողների համար: Չինական, թուրքական, ռուսական ընկերություններ, որոնք ՌԴ սերտիֆիկացման մարմիններից չեն կարողանում սերտիֆիկատ ստանալ, սկսեցին դիմել ԵԱՏՄ տարածքի համար սերտիֆիկատ վաճառող հայկական ընկերությունների:  

«Հրապարակի» տրամադրության տակ են հայտնվել մի քանի այդպիսի սերտիֆիկատներ: Մեկը տրված է չինական «Jiaxing E-XON power technology CO» ընկերությանը, տրանսպորտային շարժիչի գազամատակարար սարքավորման համար: Սերտիֆիկատն այս չինական ընկերությանը տրվել   Հայաստանում, Երևան, Արամի-64 հասցեում գրանցված «Սերտիֆիկացման միջազգային կենտրոն» ՍՊԸ-ի կողմից, ղեկավար՝ Լևոն Պետրոսյան: Չինական ընկերությունն էլ այս սերտիֆիկատով մուտք է գործել ՌԴ տարածք: 

Փաստաթուղթը չենք հրապարակում, քանի որ չենք ցանկանում վնասել չինական ընկերության ռուսաստանյան գործընկերոջը, որը պարզապես թուղթ է «վերցրել» մերոնցից: 

Սերտիֆիկատում նշված հեռախոսահամարով զանգահարեցինք, պարզելու համար, թե հայկական ընկերությունը ինչ հիմքերով է չինական ընկերությանը սերտիֆիկատ տվել, կոնկրետ ո՞ր փորձագետն է Չինաստան մեկնել ապրանքի որակը տեղում ուսումնասիրելու համար, ի՞նչ փորձարկումներ են կատարել եւ այլն: Հատկանշական է, որ փորձաքննություններից մեկը ընկերությունը կատարել է, ըստ մեզ մոտ եղած փաստաթղթի, հուլիսի 23-ին, այսինքն՝ 10 օր առաջ: Ակնհայտ է, որ 10 օր առաջ հայկական ընկերության ներկայացուցիչները չէին կարող մուտք գործել Չինաստան, փորձարկումներ կատարելու: Ի պատասխան, ընկերության ղեկավար Լևոն Պետրոսյանն ասաց, որ սերտիֆիկացնելու համար պարտադիր չէ մեկնել Չինաստան, որ սերտիֆիկացումը ԻՍՕ ստանդարտների համակարգի հիման վրա է կատարվում, և նույնիսկ ապրանքը տեսնելը միշտ չէ պարտադիր: Այսինքն, փաստաթղթերի հիման վրա տվյալ արտադրանքը համադրվում է տեխնիկական կանոնակարգի հետ: 
Վերջին սերտիֆիկատը «Սերտիֆիկացման միջազգային կենտրոնը» տրամադրել է 7 օր առաջ՝ չինական հագուստի համար, ստացողը Մուրմանսկում գրանցված «Անկախ փորձաքննության կենտրոն Մուրմանտրեստ» ընկերությունն է: Տարօրինակ է, որ Հյուսիսային բևեռային շրջանից էլ դուրս գրանցված ընկերությունը հարյուրավոր ռուսական ֆիրմաներից նախընտրել է հենց հեռավոր Երևանում, Արամի փողոցում գտնվող հավատարմագրված ընկերությունը: Ըստ Լևոն Պետրոսյանի, պատճառն այն է, որ իրենց սերտիֆիկատն ավելի էժան է: Լևոն Պետրոսյանին շատ հարցեր ունեինք: Մասնավորապես, ուզում էինք տեղեկանալ, թե արյոք կարո՞ղ է գեթ մեկ օրինակ նշել, որ իրենք մերժած լինեն սերտեֆիկացումը և գումարը վերադարձրած լինեն, սակայն նա հրաժարվեց հետագա զրույցից և թույլ չտվեց իրեն ձայնագրել, քանի որ «չի վստահում լրագրողներին», վստահ է, որ շատերը շահարկում են թեման, պատվեր են կատարում և այլն: Ուստի ստիպված էինք սահմանափակվել այսքանով: 

Իսկ ահա, թե ինչ պատմեց մեզ Ռուսաստանում աշխատող գործարար Ա. Կ-ն: «Ես հեռու եմ այս ոլորտից, բայց ինձ պետք էր կոմպրեսոր սերտիֆիկացնել, սկսեցի փնտրել ընկերություններ, և ինձ զարմացրեց, որ ռուսական մի ընկերությունը առաջարկեց ուղղակի գնել հայկական սերտիֆիկատ: Ես կապվեցի նրանց հետ, և իրենք առաջարկեցին 3 անգամ ավելի թանկ գին, քան ՌԴ ընկերությունը, որն օրինական տրամադրում է, եթե, իհարկե, չունենք խախտումներ: Առաջարկի մեջ նաև գրված է առանձին 20 հազար ռուբլի արտադրությունը ստուգելու համար»: 

Սերտիֆիկատի վաճառքը մեզանում ծաղկող բիզնես է: Ուսումնասիրելով հավաստագրման ազգային մարմնի armnab.am պաշտոնական կայքը, որտեղ գրանցվում են հայկական ընկերությունների կողմից տրված համապատասխանության բոլոր սերտիֆիկատները, հետաքրքիր պատկեր ենք պարզում: Հայկական ընկերություններին դիմողների մեծ մասը դրսի կազմակերպություններ են: Մեկ այլ հետաքրքիր տվյալ էլ քաղեցինք ԵԱՏՄ portal.eaeunion.org ինֆորմացիոն պորտալից: Ըստ այդմ, տարբեր տնտեսվարողներ Հայաստանից ստացել են 14 347 հատ սերտեֆիկատ, իսկ Ղազախստանից՝ ընդամենը 10500 հատ: Սա նշանակում է, որ Ղազախստանում սերտիֆիկատ ստանալն անհամեմատ դժվար է: Ղազախստանի հարևան Չինաստանը շատ ավելի հեշտ է ստանում սերտիֆիկատ Հայաստանից, քան անհամեմատ ավելի մեծ Ղազախստանից: Ինչո՞ւ, արդյոք միայն գնային տարբերությո՞ւնն է մղում ԵԱՏՄ շուկա մուտք գործողներին դեպի հեռավոր Հայաստանի սերտիֆիկացնող ընկերությունները: 

Գաղտնիք չէ, որ մեր սերտիֆիկացնող ընկերությունները, ինչպես նաև ԵԱՏՄ այլ երկրի սերտիֆիկացնող մարմինները ինչ-որ արտադրանքի գրանցման կամ սերտիֆիկացման համար պահանջվող ոչ բոլոր փորձարկումներն են կատարում: Այս մասին «Հրապարակին» հայտնեց սննդի անվտանգության մեթոդոլոգիայի վարչության նախկին պետ Արմեն Վարդանյանը, որն այժմ «Բեկում» հասարակական կազմակերպության նախագահն է: Նա խոսեց սննդի ոլորտից: «Օրինակ, կենսաբանական ակտիվ հավելումների դեպքում, գրանցում են արտադրանք, որն իրականում այդ արտադրանքը չէ, կամ էլ անհրաժեշտ ոչ բոլոր չափանիշներին է համապատասխանում, ինչը թույլ է տալիս դրանք շրջանառել ԵԱՏՄ տարածքում, սակայն նման դեպքերում բիզնեսը այդ արտադրանքը գրանցում է տվյալ երկրում, որտեղ ուզում է վաճառել և այլ երկրներ չի տանում, իսկ մեզ մոտ գրանցված ապրանքների դեպքում, եթե դրանք տանում են Ռուսաստան, ապա այնտեղ մոնիթորինգի շրջանակներում տվյալ արտադրանքը ճանաչում են տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին չհամապատասխանող և հանում են իրենց շուկայից»:
Կարծում ենք, արժե, որ Հայաստանի իրավապահ և վերահսկող մարմինները զբաղվեն այս հարցերով: