Գորան Լազովիչ. Սերբական պոեզիա
Ծնվել է 1962 թ., ազգությամբ սերբ բանաստեղծ, արձակագիր, հրապարակախոս, Սերբիայի գրողների միության անդամ: Ստեղծագործությունները թարգմանվել են բազմաթիվ օտար լեզուներով: Քսան եւ ավելի գրքերի հեղինակ է, այդ թվում՝ պոեզիա, հրապարակախոսություն, մանկագրություն: Հեղինակել է նաեւ դուկումենտալ ֆիլմեր: Պարգեւատրվել է Սերգեյ Եսենինի անվան շքանշանով: Ապրում եւ աշխատում է Բելգրադում:
ԳԻՇԵՐՆ ԱՌԱՆՑ ՔԵԶ
Երեքնուկ իմ քառաթերթիկ,
հին անուրջներում ես նախկինը միայն,
ո՞ւմ երեսին ես
գլուխդ թեքել,
մինչ ես խնդրում եմ թռչուններին՝
որ կանաչը չտրորեն:
Բայց…
եթե մի օր՝
շփոթ, հեռավոր,
նորից մոլորվես
իմ հին տաղերում,
կգտնես արդեն խոստովանություն
հանդիպածդ առաջին տողում,
մի քանի բառեր, որոնք չասացի.
դու գլխացավն ես իմ սիրելի…
Եվ որ ցավում է
լոկ նրա համար,
որ անկարող ես
արտաբերել
ընդամենը երկու բառ.
հիշի՛ր,
ավելին ինձ
հարկավոր չէ՝
սիրտդ տուր միայն,
այն էլ՝ որ կրծքիս տակ լինի ինչ-որ բան,
իմը քանի դեռ քեզ մոտ ես առել:
Եվ ուրեմն՝
զուր ես փախչում ինձանից,
իմ երգերը քեզ կհասնեն,
կարող էինք գնալ զբոսանքի,
գոնե սիրտդ կշոյեի՝
մեղքի մեջ քնքշություն
որոնելու ժամանակ:
Երեկոյան
գեթ մեկ քնքշանք
իջեցրու հոսքով Դրինի,
խորքերդ են բոլոր
լեցուն գարունով,
ու փետրվարն է չար
ոռնում կարոտով:
Դե՛, մեկ կոճակը հագուստիդ
գեթ արձակի՛ր՝
խնդրում են ահա իմ սառած ձեռքերը
ու հավատավոր ծիծեռնակները:
Պատկերացրեցի՝
ես թերթ եմ մի ճերմակ թղթի,
մինչ ուրիշները գրել կուզեին,
դու կնկարես ազատ ինձ վրա:
Հազով դուրս հանել քեզ չե՜մ կարողանում,
ես հիվանդություն եմ, որը չի ցավում,
շուրթերս ու անկողինս լեցուն են քեզնով,
թե կամենում ես բուժվել ինքդ,
հիվանդացի՛ր ինձանով:
Հավատա,
երբ ցայվում եմ քո
շոյանքներից հետո,
բուրում եմ
ոչնչով:
Ես քեզ կտանեմ լքված այն տունը՝
փակ, անլուսամուտ,
ու եթե փչի անգութ կոշավան,
գոնե կտեսնես՝
որքա՜ն դժվար է առանց քեզ գիշերը:
Հիմա ինձ հետ չես. ժամացույց եմ մի
մեկ սլաքանի՝
բոլոր նրանցից, ով նայում է ինձ
հարցնում եմ ստույգ
ժամն իմ մենության.
Երեքնուկ իմ քառաթերթիկ…
ԵՂՐԵՎԱՆԻՆ
Հարցնում էին ինձ.
- Ինչո՞ւ ես սիրում եղրեւանի:
Պատասխանում էի.
- Նրա բույրն ունի…
Ու էլ չէին հարցնում ոչինչ:
Նրանք սիրում են թանկարժեք ծաղիկներ,
որ բուրում են էժանագին հպումներով:
Իսկ մենք այդ ժամանակ հպվեցինք առաջին անգամ
ու ամբողջ գիշեր եղրեւանի աճեցրեցինք… շուրթերով:
ԱՄԵՆԱԼԱՎ ԿԻՆՆ ԱՇԽԱՐՀԻ
Այս բանաստեղծությունն աշխարհի ամենալավ կնոջ մասին է…
Ես հանուն նրա թողել եմ ծխելը,
դադարել եմ խռմփացնել,
ընկերուհիներիս հեռախոսահամարներն եմ ջնջել,
հանուն նրա մի՛շտ սափրվել եմ,
սիրավեպեր եմ կարդացել
ու խոհանոցում պատրաստել եմ սովորել:
Նա իսկապես ամենալավն էր աշխարհում,
կի՜նը այն, ում համար
արթնանում էի առավոտ կանուխ ժամը վեցին,
սուրճ պատրաստում,
մինչեւ ինը համբուրում,
տանում զբոսանքի,
սավառնում երկնքում ու… իրերն արդուկում:
Նա իսկապես ամենալավն էր,
անգամ այն առավոտյան,
երբ ասաց.
«Դու, այո՛, շա՜տ ես լավը,
բայց ինձ հարկավոր է կարգին ինչ-որ մեկը,
որ եթե հանկարծ առավոտ ծեգին տուն դառնամ հարբած՝
կարողանա ինձ գրողի ծոցն ուղարկել»:
ՀԱՅՐՍ, ԸՆԿՈՒԶԵՆԻՆ ՈՒ ԵՍ
Դուրս է թռել հայրս, դուրս է թռել, ինչպես անգլուխ մի ճանճ,
երբ հաղորդել են, որ ես ծնվել եմ:
Նոր մորթված աքլորի նման թռչկոտելով շուրջբոլորը տան՝
փնտրել է այն տեղը, ուր տնկեր պիտի ընկուզենին իմ,
որ չարտասվեի ու չմնայի մենակ:
Ասում են՝ օրն այդ եղել է ծիծաղկոտ ու տաք,
ու հայրս որոշել է. «Լավ է ավելի տնկեմ այն հե՛նց երազիս մեջ․․․»
Այդպես էլ մեծացանք՝ ընկուզենին ու ես,
երազեցինք ճյուղատարած՝
պաշտպանվելով խավարից ու անձրեւից,
մինչեւ շշնջացող առավոտն այն.
«Հայրդ չկա, կվերադառնա, գնաց ծխախոտը վերցնելու»։
Մինչ ճչում էի ես՝ դեմքս թաքցրած,
ընկուզենին սովորական աթոռին թեքվեց:
Ահա՛ նա, անկյունում կանգնած՝
սարդոստայնն ու լռությունն է հավաքում:
Երբ սիրտս ցամաքում է,
մայրս երգում է.
«Այս աթոռին հիմա նստած է հորդ հոգին»․․․
ԱՆՑՅԱԼ ՏԱՐՎԱ ՁՅԱՆ ԻՄ ՍԵՐԿԵՎԻԼԵՆԻ
Երբ լռում եմ, սիրում եմ քեզ ամեն ինչից շատ՝
անցյալ տարվա ձյան ի՛մ սերկեւիլենի,
եւ կանխազգում եմ ամեն ինչ:
Նույնն են մեր երկուսի ցանկությունները՝
շոգ առավոտ,
գգվանքներ քնքուշ:
Հիշում եմ ամեն բան,
անգամ այն,
ինչ չի եղել երբեք:
Երբ համբուրում ես,
քեզ թվում է, թե սիրում ես ինձ:
Այտերդ են դողում՝
նախշագծված ձմեռային առավոտով,
իսկ երբ փաթիլներն իջնում են թարթիչներիդ,
քո աչքերում
գարունն է արթնանում:
Քամուց կոտրված
ճյուղերն եմ հավաքում:
Ինձ կտարբերես իմ քնքշությամբ:
մենք քչանում ենք գնալով, բայց դեռ կենդանի ենք:
Իմ բանաստեղծություններից պարզ է,
թե որքան ճիշտ ենք միմյանց ճանաչում:
Երբ սիրտը
ապացույցներ է փնտրում,
բավական է նրան, որ տեսնի
անգամ
կոտրված ժամացույցի
սլաքները համընկած:
Ու գուցե ես
դեռ վազեի
քո հետեւից,
բայց վախեցա՝
ճանապարհին
սիրտդ
հանկարծ
կկորցնես,
ինչ-որ մեկը
այն կգտնի
ու կտեսնի,
որ հենց ե՛ս եմ
գաղտնիքը
քո:
Քեզ համար
հեշտ է սիրելն ինձ,
բայց մտածիր
նաեւ այն մասին,
թե ինչպես կզգա իրեն նա,
ով չի սիրել
երբեք
քեզնից առաջ:
Կուղարկեի
քեզ սիրտը իմ,
բայց չեմ կարող
այն նկարել.
Ձեռքս է մատնում
ու երերում՝ քարայծի պես:
Շուրթերս մոռացել են,
իսկ ձե՜ռքս հիշում է քեզ:
Հիշիր եւ դո՛ւ ինձ,
որ ինքս քեզ չմոռանամ,
գուցե մի օր էլ
կսովորես
երգը՝ կանաչ գետի մասին:
Գետը հանդարտ էր
ու տաք էր մի քիչ,
երբ ցանկություններս
հորդեցին անսպասելի
ջրում նրա,
գետը ցամաքեց՝
պապակ շուրթը
ծովին կարոտ:
Շուտ հասունացար,
պտուղ իմ վաղահաս,
ինչ է՝ հիմա
մատաղ ծառե՞ր պիտի տնկեմ
ու երազը նրանց ջահել մեկնե՞մ նորից՝
նոր պտուղները քաղելով:
Թե կարողանայի
գոնե շնչել քեզ,
չէի ափսոսա,
որ ուրիշն է
քո պտուղը ամբարում:
Քեզ գրկելիս
ներսս ցավո՜ւմ է,
բայց եթե
վերնաշապիկ լինեիր,
կհագնեի
քեզ
ամբողջությամբ:
Թարգմանությունը ռուսերենից՝ Արուս ՕՀԱՆՅԱՆԻ
«Մշակութային Հրապարակ» ամսաթերթ
Կարծիքներ