«Գեոտեխմին» ընկերության զեկույցը չկա, իսկ այն, ինչ կա, հրապարակման ենթակա չէ

Վարչապետի որոշմամբ «Թեղուտ Մայնինգ» ՓԲ ընկերության պոչամբարի պատվարի կայունության վերաբերյալ «Գեոտեխմին» ընկերության զեկույցը հետազոտում են: Նոր ուսումնասիրություն է ձեռնարկվել, 16 անդամից բաղկացած նոր աշխատանքային խումբ է ստեղծվել: Անդամները հիմնականում կառավարությունից են՝ տեսչական մարմինների, ԱԻՆ, շրջակա միջավայրի, տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարարությունների աշխատակիցներ: Ոչ մի հայտնի անուն ցանկում չկա: Ղեկավար է նշանակվել հանրությանն անհայտ անձ՝ ՀՀ քաղաքաշինության, տեխնիկական եւ հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի ղեկավար, նախկինում մասնավոր ընկերության անվտանգության ինժեներ Գեղամ Շախբազյանը: Խմբի մյուս անդամները նույնքան անհայտ են: Ինչո՞ւ աշխատանքային խմբում չկան հայտնի անուններ, հանրության վստահությունը վայելող բնապահպաններ, գիտնականներ, այլ կառավարության ենթականեր են ընտրվել, որոնք, անշուշտ, կգրեն այն, ինչ պետք է աշխատակազմին: «Երեկ նոր առաջին փակ նիստն է տեղի ունեցել՝ 14 հոգանոց խմբով, զեկույցին ծանոթանալու, ընթացիկ հարցերը քննարկելու հետ կապված»,- պատասխանեց մեզ քաղաքաշինության, տեխնիկական եւ հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի մամուլի պատասխանատու Ելենա Զոհրաբյանը, խոստանալով, որ մեր հարցը կփոխանցի պետին: 

Մինչ նա ճշտումներ կաներ, բնապահպանության եւ ընդերքի տեսչական մարմնի ղեկավար Վիգեն Ավետիսյանին, որի ենթականերից երկուսը ներգրավված են նորաստեղծ խմբում, խնդրեցինք մեզ տրամադրել խնդրո առարկա հետազոտությունը՝ «Գեոտեխմին» ընկերության զեկույցը: «Մենք էլ դեռ չունենք այդ զեկույցը: Երբ որ աշխատանքային խումբը սկսի աշխատանքները, մենք այն կունենանք: Ես՝ ինքս, չեմ տեսել զեկույցը»: Իսկ ճիշտ չէ՞ր այդ զեկույցը նախ հրապարակել: «Չեմ կարող ասել, թե ինչու չի հրապարակվել: Ճիշտն սած՝ դրանով քաղաքաշինական տեսչական մարմինն է զբաղվել»,- ասաց Վիգեն Ավետիսյանը: 

Կապվեցինք նաեւ «Հայհիդրոէներգանախագիծ» ՓԲԸ-ի հետ եւ խոսեցինք հիդրոտեխնիկ Հասմիկ Փալանջյանի հետ, որի անունը նշված է աշխատանքային խմբի անդամների թվում: Նա մեզ ասաց, որ զեկույցը չունի. «Մեզ պետք է ուղարկեն: Մենք՝ որպես մասնագետներ, ներգրավվել ենք, պետք է ուսումնասիրենք տարբեր երկրների եզրակացությունները, բայց մենք կապ չունենք հրապարակումների, ժուռնալիստների հարցերի հետ: Զանգեք ԱԻՆ, իրենք են զբաղվում»: Հարցին, թե ինչն է Թեղուտի պոչամբարի խնդիրը, հիդրոտեխնիկը պատասխանեց. «Կայունությունը», ապա մեզ ուղղորդեց ԱԻՆ տեսչական մարմին, որը զբաղվում է համակարգումներով: 

Այդ մարմնից էլ մեզ պատասխանեց ղեկավարի օգնականը, որի հետ զրույցից հայտնի դարձավ, որ բուլղարական ընկերության զեկույց, որպես այդպիսին, գոյություն չունի. «Զեկույցի նախնական տարբերակն է»,- ասաց քչախոս օգնականը: Ավելի ճիշտ չէ՞ր լինի, որ հրապարակեիք, նոր ուսումնասիրեիք, որպեսզի հանրությունն էլ իմանար, թե ինչ եք անում: «Դեռեւս աշխատանքային փուլում է: Վերջնական տարբերակ չէ, որ դնենք քննարկման»: 

Փաստորեն, կառավարությունն ուսումնասիրում է դեռ չգրված փաստաթուղթ, որը սպասվում էր դեռ անցյալ տարվա դեկտեմբերին: Թեղուտի հանքն ամիսներ շահագործվում է, անդառնալի վնասներ պատճառելով մեր բնաշխարհին, իսկ կառավարությունը մինչ օրս չգիտի, ինչ ասի հանրությանը, եւ որոշել է միջին, անհայտ չինովնիկների, «պաժառնիկների» ուժերով միջամտություններ կատարել պոչամբարի պատվարի վերաբերյալ անկախ կոչվող ընկերության եզրակացությանը, դզել-փչելով այն իր նպատակներին համապատասխան: Համենայնդեպս, մենք ունենք բոլոր հիմքերը՝ նման եզրահանգման գալու համար: 

«Վալլեքս» խումբը մինչեւ ընկերության սնանկանալը՝ 2017-2018 թվականներին, այլ ուսումնասիրություն էր պատվիրել ԱՄՆ Կոլորադո նահանգի Դենվեր քաղաքում գրանցված Global Resource Engineering եւ ավստրալական ATC Williams փորձագիտական ընկերություններին, որը դեռ ոչ ոք չի չեղարկել: Ըստ դրա, պոչամբարի հետագա շահագործումը ռիսկային է, կարող է բերել փլուզման: Փաստացի, այս եզրակացությունը «Վալլեքս» ընկերության կողմից հանքի շահագործումը դադարեցնելու հիմքերից մեկն էր: Ընկերությունը հայտարարեց, որ նոր պոչամբար է մտադիր կառուցել, բայց VTB բանկին ունեցած 380 մլն դոլարի պարտքը չկարողացավ մարել, եւ հանքն անցավ բանկին: 

Նոր շահագործողը նոր հետազոտություն պատվիրեց, նշելով ժամկետ՝ 6-7 ամիս: 2019 թվականի սեպտեմբերից այն սկսել են, եթե հավատանք փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանին, բայց մինչ օրս, փաստորեն, չեն ավարտել: 

Քաղաքաշինության, տեխնիկական եւ հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի մամուլի պատասխանատուն տեղեկացրեց, որ աշխատանքային խմբի առաջարկով՝ քննարկումներում ներգրավել պետական գերատեսչությունների մասնագետների, ի սկզբանե հանդես է եկել տեսչական մարմինը: «Զեկույցի չհրապարակվելու առնչությամբ ասեմ, որ քանի որ այն ներառում է իր մեջ խիստ մասնագիտական վերլուծություններ, նախագծային տարբերակ, տվյալների, թվերի, ցուցիչների, լրացուցիչ ճշգրտումների անհրաժեշտություն կա: Հիմա խումբն այդ ճշգրտումների փուլում է: Գաղտնի ոչինչ չկա»: Խմբի՝ աշխատանքն ավարտելուն պես տեխնիկական եւ հրդեհային անվտանգության տեսչական մարմինը հանրությանը կտեղեկացնի արդյունքների մասին: Ինչո՞ւ չեք հանրությանը հայտնի գիտնականների, բնապահպանների ներգրավել աշխատանքներում, որովհետեւ զեկույցը պատրաստ չէ՞: «Ոչ: Զեկույցը պատրաստ է: Ուղղակի երեք զեկույցներ կան՝ տարբեր տարիների իրականացված, հիմա խումբը համեմատություններ է անցկացնում այդ զեկույցների»: «Գեոտեխմինի» զեկույցը չե՞ք ուսումնասիրում: «Այո, ուղղակի կա նախագծային տարբերակը, որն այս պահին հրապարակման ենթակա չէ»,- ասաց Ելենա Զոհրաբյանը: 
«Երկու հարց է առաջանում՝ սրա հետ կապված,- ասում է «Բնապահպանական ճակատ» ՀԿ անդամ, աշխարհագրագետ Լեւոն Գալստյանը, որը երկար տարիներ զբաղվում է Թեղուտի բնապահպանական ասպեկտով,- ինչո՞ւ կառավարության կողմից այդ հետազոտությունը չի արվում թափանցիկ ու մասնակցային, հրապարակված փաստաթղթերի հիման վրա: Ինչո՞ւ չեն ասում՝ ժողովուրդ ջան, եթե կան մասնագետներ, որոնք կարող են ճիշտ վերլուծել, խնդրում եմ օգնեք կառավարությանը: Ես ասել եմ իմ կարծիքը՝ «Թեղուտը» ռուսական կապիտալ է, որն իրենք չեն կարող օդի մեջ գցեն եւ գտել են մի տարբերակ, որ ինչ-որ մեկը գա, աշխատի, ՎՏԲ-ի պարտքը փակի, իսկ թե ինչ կլինի դրանից հետո, ոչ մեկին չի հետաքրքրել: Մեր կարծիքն այդ է եղել, մենք այն հայտարարել ենք եւ մնում ենք նույն կարծիքին»: