Տեր-Պետրոսյանը փակ նիստեր էր անում, ասում էր. մենք ո՞վ ենք, որ կարողանանք Արցախը պահել

«Հրապարակի» զրուցակիցը Ազգային ժողովի 2-րդ, 3-րդ գումարումների պատգամավոր Հրանտ Խաչատրյանն է:

- Վարչապետը Արցախի մասին մի քանի կարևոր դիտարկում է արել: Նախ նշել է, որ պետք է Արցախի կարգավիճակի՝ մեր սահմանած նշաձողն իջեցնել, ապա խոսել է խաղաղության պայմանագրի եւ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու մասին:

- Խաղաղության դարաշրջան անուն-ծրագիրը հասկանալի է, որ իր ծրագիրը չէ, այլ իրեն մատուցած կոնկրետ ծրագիր է: Վաղուցվանից է դա հասկանալի, նոր չէ, որ պետք է հասկանանք: Փաշինյանը պարզ ասաց, որ եթե մենք արևմուտքի հետ լավ հարաբերություններ ստեղծենք, ապա կարող ենք պայքարել, բանակցել Արցախի ինքնավարության համար: Եթե իմ կարծիքն եք ուզում իմանալ, ապա այդ գաղափարն իմ կողմից վաղուց մերժվել է: Ոչ միայն Արցախի ինքնավարությունն է Ադրբեջանի կազմում մերժելի, այլև` Արցախի Հանրապետություն հռչակելով մենք առավել հավանական ենք դարձնում Արցախը Ադրբեջանի կազմում ինքնավար հանրապետություն ճանաչելու տարբերակը: Վերամիավորման որոշումը նույնիսկ հինգ տարի ուշացումով ամրագրվեց 1998-ին ընդունած Սահմանադրության մեջ:

- Շատ են զուգահեռները Տեր-Պետրոսյանի և Փաշինյանի միջև: Ի վերջո ի՞նչ ընդհանրություններ կարելի է տեսնել նրանց գաղափարներում:

- Զուգահեռներ չեն դրանք, ուղղահայաց կապ է: Երկու տարբերակ է հնարավոր: Կամ Տեր-Պետրոսյանն է Նիկոլ Փաշինյանի տեքստերը գրում, կամ Նիկոլ Փաշինյանը Տեր-Պետրոսյանինը, կամ էլ` այլ երրորդը մեկը, ով մատուցում է նրանց այդ տեքստերը, քանի որ դրանք բովանդակությամբ լրիվ նույնն են: Եթե հիշենք Տեր-Պետրոսյանի «Պատերազմ թե խաղաղություն. Լրջանալու պահը» հոդվածն, ապա այնտեղ ևս խոսվում է նույն այս ծրագրի մասին:

- Բայց Շուշին, Հադրութը հանձնելը առաջին նախագահի ծրագրում եղե՞լ է:

- Դրանք մանրամասներ են, որոնց մասին իրենք աշխատում են լռել, այն ժամանակ էլ են լռել: Տեր-Պետրոսյանը, երբ փակ նիստեր էր անում, ասում էր. մենք ո՞վ ենք, որ կարողանանք Արցախը մեզ պահել: Հիմա էլ նույն բաներն է ասվում Փաշինյանի կողմից, տարբերությունը սա է: Ինչո՞ւ Նիկոլ Փաշինյան ԱԺ-ում չի հայտարարում, որ Արցախի համար պետք է պայքարենք: Նա ասում է, որ եթե լսենք ուժեղներին, գուցե մեզ խղճան ու նվերներ տան: Սա մարդկանց 70 տոկոսին գրավում է: Խաղաղասիրությունն ականջ է շոյում: Այս մարդիկ կարողանում են մարդկանց նուրբ զգացումների վրա խաղալ:

- Հիմա խոսվում է, որ նախկին երեք նախագահները պետք է միավորվեն և տապալեն գործող իշխանություններին: Սա իրատեսական համարո՞ւմ եք:

- Ես անկեղծ ասած հասարակական տարբեր շերտերի տրամադրություններն ուսումնասիրում եմ: Այդ ձևակերպումներն ինձ համար հասկանալի չեն: Միավորվել, համախմբվել, միաբանվել բառերն ինձ համար միանգամից ասոցիացիա են առաջացնում, որ նրանք, կոպիտ ասած, պետք է մի անկողնում քնեն, մեզ էլ օրինակ ցույց տան, որ միավորումը դա է: Դա զուտ շեղող տարբերակ է: Իհարկե, ամենաարդյունավետ տարբերակը կլիներ սա, եթե մի հրաշք լիներ, բայց իրականում սա ասվում է շեղելու համար: Հայ ժողովուրդը պետք է ազատվի հույսն ուրիշի վրա դնելու գաղափարից, ինչն այսօրվա հասարակական-քաղաքական մտքի ամենավառ դրսևորումն է:

- Երբևէ կմտածեի՞ք, որ Հայաստանն ու Արցախն իրարից այսքան տարանջատ կլինեն, կհակասեն մեկը մյուսին:

- Նման բաներ միշտ էլ եղել են: Եթե հիշենք մինչև 90 թվականը, ապա այն ժամանակ ինչ տեղի ունեցավ, միացում գաղափարը բերեց իշխանափոխության: Իշխանություններն իրականացրին միացում գաղափարը, բայց հետևանքների համար չվերցրին պատասխանատվություն: Եկավ ՀՀՇ-ն, ընտրություններին վերցրեց ձայների մեծամասնությունը, բայց Գերագույն խորհուրդ մտան անփորձ, անկախ ուժեր: Իներցիայով գնացինք մինչև Անկախության հռչակագիր, սակայն  դրանից հետո վարվեց ճկուն քաղաքականություն: Անկախության գաղափարն ասոցացվում էր արևմտյան արժեքների հետ, սակայն շատերը դա ընկալեցին զուտ արևմուտքին ենթակարկվելու գաղափար: Արցախն օտարվեց Հայաստանից այդ ժամանակ: Այն ժամանակվա ընդդիմադիրներն էլ ունեին սերտ կապեր Արցախի հետ: Այնպես որ սա նոր երևույթ չէ: