Թուրքիան կընդունի, երբ որ միջազգային մեծ ճնշում կլինի իր նկատմամբ․ Արա Զոհրաբյան

Ապրիլի 29-ին կայացավ «Զարթոնք» ազգային քրիստոնեական կուսակցության հիմնադիր համագումարը։ Հիմնադիրների թվում են՝ Փաստաբանների պալատի նախագահ Արա Զոհրաբյանը, հանրային գործիչ, «Կամք» նախաձեռնության համակարգող և ղեկավար Վահագն Չախալյանը, հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը և այլք։

«Զարթոնքի» գործունեության շուրջ «Հրապարակը» զրուցել է կուսակցության գործադիր մարմնի պատասխանատու, ՓՊ նախագահ Արա Զոհրաբյանի հետ։

- Պարո՛ն Զոհրաբյան, վերջերս տեղի ունեցավ «Զարթոնք» կուսակցության հիմնադիր համագումարը։ Ավարտե՞լ եք գրանցման աշխատանքներն ու պատրաստվո՞ւմ եք մասնակցել նախատեսված արտահերթ ընտրություններին։

- Ներկայացրել ենք պետական գրանցման։ Սպասում ենք գրանցմանը։ Նման մտադրություններ կան, բայց միևնույն է, դա պետք է կուսակցությունը որոշի։ Երբ որ կգրանցվի այդ հարցի վերաբերյալ որոշում կկայացնենք։

- Ուժեր կա՞ն, որոնց հետ բանակցությունների, շփումների մեջ եք։

- Այո, այս պահին անուններ չեմ կարող նշել, համախմբմանն ուղղված քննարկումներ տեղի ունենում են։ Այս պահին ուղղակի խորհրդապահական նկատառումներց ելնելով՝ չեմ կարող նշել, բայց հետագայում անպայման կարող ենք դրան անդրադառնալ։

- Հաշվի առնելով Հայաստանի շուրջ ստեղծված վտանգավոր իրավիճակը, անվտանգային խնդիրները, ներքին քաղաքական ճգնաժամը, լարված իրավիճակը՝ ձեր կուսակցության հիմնական ծրագրային կետերը որո՞նք են, ինչի՞ վրա եք հիմնականում կենտրոնանալու։

- Մեր հիմնական ախտորոշման արդյունքը նա է, որ ընդհանրապես ժողովուրդն ազգային, քրիստոնեական արժեքներից հեռանալու պատճառով է հայտնվել այս վիճակում։ Այսինքն, մենք սկսել ենք վտանգն ուղղակի չզգալ, պատշաճ չենք արձագանքում այն երևույթներին, որոնց պետք է արձագանքեինք։ Եվ բնականաբար սևերի-սպիտակների բաժանումը, արհեստական, կեղծ օրակարգերը, որոնցով այսօր ժողովրդին կերակրում են, տեղ է տալիս, որ ժողովուրդն իրական վտանգից իր հայացքը թեքի։ Կուսակցության ստեղծման նպատակն այն է, որ արթնացնենք մեր հայրենակիցներին, ինքներս արթնանանք և նաև արթնացնենք մեր ժողովրդին։ Ունենք կուսակցության ծրագիրը, անպայման կներկայացնենք կառավարման մեր պատկերացումները։

- Արտաքին հարաբերություններում ո՞ւմ հետ եք տեսնում խորը դաշնակցային հարաբերությունների հնարավորությունները։ Թուրքիայից և Ադրբեջանից ի՞նչ խնդիրներ եք տեսնում, ի՞նչ վտանգներ եք տեսնում, հարաբերությունների կարգավորման հնարավորություններ տեսնո՞ւմ եք։

- Երբ որ լսում ենք Թուրքիայից և Ադրբեջանից համատեղ պահանջատիրական հայտարարությունները և ակնարկները, ռեալ վտանգ տեսնում ենք։ Մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի հարաբերությունների ամրապնդման մասով հստակ պատկերացում ունենք։ Այսօր ստացվում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ի վիճակի չէ իր անվտանգությունն ինքնուրույն ապահովել։ Իսկ Դուք գիտեք, որ պետության ամենագլխավոր գործառույթն իր ժողովրդի անվտանգությունն ապահովելն է։ Այսօր այդ հարցում դերակատարում ունի Ռուաստանի Դաշնությունը, բնականաբար պետք է հասնել նրան, որպեսզի ՀՀ-ն կարողանա ինքնուրույն պաշտպանվել։

- Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ կապված Մինսկի խմբի համանախագահության ավելի ակտիվացման հնարավորություններ տեսնո՞ւմ եք։ Գործիչներ կան, նշում են, որ բանակցությունների միջոցով հնարավոր է վերադարձնել թե՛ Շուշին, թե՛ Հադրութը։ Դուք այդ մասով ի՞նչ դիրքորոշում ունեք։ 

- Այս պահին հաշվի առնելով, որ որոշ տեղեկատվությունների չենք տիրապետում, որովհետև այդ բանակցությունների մի մասը գաղտնիի տակ են քողարկվում, բնականաբար շատ բաներ այսօր մեզ հասու չեն, բայց կարծում եմ, որ ողջամիտ տրամաբանության վրա պետք է ամեն ինչ անել բանակցություններով հաջողության հասնելու համար։ Իսկ եթե բանակցություններով հաջողության չեն հասնում, փորձում են այլ ճանապարհներով հարցի լուծմանը գնալ։ Հիմա պետք է ողջամտորեն կշռադատել մեր հնարավորությունները, մեր պոտենցիալը, մեր հոգեվիճակը, նոր ըստ դրա քայլերը պլանավորել։

- Իսկ Մինսկի խմբի համանախագահության առավել ակտիվացման ի՞նչ հեռանկարներ եք տեսնում, որ ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և Ռուսաստանն առավել ակտիվ ներգրավված կլինեն հակամարտության կարգավորման մեջ։ Մասնավորապես ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան կարո՞ղ են առավել ակտիվ ներգրավվածություն ունենալ։

- Հեռանկար ասելը գուցե շատ բարձր հնչի։ Դա կարելի է ձևակերպել որպես ցանկություն։ Այո, կարծում եմ՝ այդ հարթակը պետք է օգտագործել և ամեն ինչ անել, որպեսզի պատմական արդարությունը վերականգնվի։ Կապիտուլյացիոն փաստաթուղթը երբ որ ստորագրվեց, իհարկե մենք ծանր ընդունեցինք դա, և հիմա էլ այդ փաստաթուղթը ծանր ենք ընդունում։ Բայց նույն այդ փաստաթղթի մեջ կան այնպիսի ձևակերպումներ, որի համաձայն, օրինակ, կարելի էր խուսափել Որոտանի այդ հատվածն ադրբեջանցիներին զիջելուց։ Կամ Զանգեգալինի մասերը, որ զիջվել են։ Եվ ադրբեջանիցիներն այսուհետ նաև Կապանի օդանավակայանի տարածքը վերահսկողության տակ են պահում։ Գերիներին վերաբերող կետի մասով կարելի էր քայլեր անել։ Այդ փաստաթղթերի շրջանակում կարելի էր լավ բանակցային նյութ ունենալ և առաջ տանել։ Եվ ցավոք, իշխանությունները նաև այդ մասով անկարող եղան։ Ինչը երևում է, ես դրա մասին եմ կարող կարծիք հայտնել։ Չերևացողի մասով չեմ կարող կարծիք հայտնել։ Բայց մեր մոտեցումը հետևյալն է, որ միևնույն է՝ պետք է բանակցող փոխվեր, որովհետև զուտ հոգեբանական մասով երբ որ պետության գլուխ ներկայացող պաշտոնատար անձը պարտվել է, ապա նա չի կարող հավասարը հավասարի հետ մյուս պետության գլխի հետ խոսել։ Եվ առնվազն պետք էր բանակցող փոխել, թեկուզ եթե այդ կապիտուլյացիոն փաստաթղթով սկսեինք, կարծում եմ, Հայաստանը կարող էր որոշ հարցերում առավելություն ունենալ։

- ԱՄՆ նախագահ Բայդենն ապրիլքսանչորսյան ուղերձում օգտագործեց «ցեղասպանություն» բառը։ Այս հանգամանքն ինչպե՞ս է կարելի օգտագործել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում, պահանջատիրության հարցում։ 

- Բնական է, որ պետք է փորձենք բոլոր ատյաններով և միջազգային հարթակներով պահանջատիրության հարցն առաջ տանել։ Եվ հետագա հետևանքների կիրառման տեսակետից։ Ինքս ԱՄՆ նախագահի այդ հայտարարության հետ շատ հույսեր չեմ կապում, որովհետև նաև որոշ ժամանակ հետո մենք լսեցինք, որ ԱՄՆ-ը շարունակելու է ռազմական օգնությունն Ադրբեջանին։ Այնպես որ, դա միջազգային քաղաքականություն է, որը պետք է ընդհանուր համատեքստում գնահատել և գործողությունները պլանավորել։ Բայց բոլոր դեպքերում պետք է նույնիսկ այդ փոքրիկ հաջողություններից օգտվել, համախմբված օրակարգն առաջ տանել։

- Հետագայում Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Լին Թրեյսին «Ազատություն» ռադիոկայանին հարցազրույց էր տվել, ասել էր, որ «Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել ունեցել 1915 թվականին, Ցեղասպանության վերաբերյալ կոնվենցիան ընդունվել է 1951 թվականին, և մեր ընկալումն այն է, որ իրավական տեսանկյունից կոնվենցիան հետադարձ ուժով չի կիրառվում։ Դա իրավական հետևանքների առումով»։ Ի՞նչ հասկանալ ԱՄՆ դեսպանի այս ասածներից։

- Չեմ լսել դեսպանի այդ հայտարարությունը։ Ընդհանրապես իրավական փաստաթղթերի հետադարձ ուժի տեսանկյունից կա այդ խնդիրը, եթե խստացնող նշանակություն ունի։ Բայց ես կարծում եմ՝ ցեղասպանության մասին այդ կերպ չպետք է արտահայտվի։ Ի վերջո, ցեղասպանության առնչությամբ ընդունված կոնվենցիայի նպատակն է բացառել այդպիսի երևույթները։ Դա պրիվենտիվ նշանակություն ունի։ Եվ եթե ամբողջ աշխարհը չդատապարտի ցեղասպանությունը և իր արձագանքը չունենա նմանատիպ իրավիճակների համար, ապա ապագայում միշտ էլ ցեղասպանություններ լինելու են, իսկ մենք նույնիսկ 21-րդ դարում տեսնում ենք նման երևույթներ։ Սիրիայում, Իրաքում «Իսլամական պետություն» միավորումը մարդկանց կոտորում էր։ 

- Թուրքիան մինչև չընդունի ցեղասպանությունը, հանարավոր չի լինի, չէ՞, փոխհատուցում տրամադրել ունեզրկված հայերին։ 

- Այո, կարևոր է հենց այդ պետության ընդունումը։ Իսկ Թուրքիան կընդունի, երբ որ միջազգային մեծ ճնշում կլինի իր նկատմամբ։ Եթե միջազգային հանրությունը հստակ ճանաչեց, ընդունեց և ըստ դրա փորձեց Թուրքիային ճնշել, ապա նրան այլընտրանք չի մնա։ Ցավոք, կարծես, յուրաքանչյուր պետություն իր շահերի համադրմամբ է առաջ տանում։ Եվ այստեղ շատ կարևոր է մեր համախմբված փոխգործակցությունը։