Հեռավոր 1988-ին

Երբ հեռավոր 1988 թվականին առաջին անգամ խմբագիր նշանակվեցի, երկիրը նորից խառնաշփոթի մեջ էր՝ սովետական դարաշրջանն արագ տեմպերով հեռանում էր, սակայն նոր երկիրը դեռ չկար, եւ հին համակարգերը դիմադրում էին։ Ճիշտ է՝ թերթն ընդամենը գործարանային էր, բայց 2 հազար տպաքանակ ուներ, որն անվճար բաշխվում էր հսկա գործարանի աշխատակիցներին եւ բավականին ազդեցիկ էր։ Թերթի յուրաքանչյուր համար՝ մինչեւ տպագրությունը, պետք է անցներ «գլավլիտով»՝ պաշտոնական գրաքննությամբ։ Իսկ «գլավլիտը» Մամուլի շենքի 2-րդ հարկում, անգամ շոգ ամռանը սեւ կոստյում հագած մի ջղաձիգ տղամարդ էր, ով խոշորացույցով կարդում էր մեր թերթի բոլոր նյութերը եւ ամեն տողի համար այնպես կռվում, ինչպես սեւաստոպոլյան ռազմաճակատում կռվել էին իր նախնիները։ Հիշողությանս մեջ դաջվել է Գդլյան-Իվանով գործի մասին հոդվածը, որտեղ նկարագրել էինք, թե ինչ բացահայտումներ են արել Միջին Ասիայում այս երկու քննիչները՝ ինչ յուրացումների շղթա են հայտնաբերել։ Բնականաբար, օգտվել էինք պաշտոնական տեղեկատվությունից՝ վերլուծելով եւ հետեւություններ անելով, ինչը «գլավլիտին» դուր չեկավ, եւ փորձեց հանել տալ այդ նյութը։ Հիշում եմ իմ՝ երիտասարդ խմբագրիս համառ վեճը, որի արդյունքում նյութը՝ փոքրիկ շտկումներից հետո, մնաց։ Ո՞վ կսպասեր, որ տասնամյակներ անց՝ 2020 թվականին, ես գրեթե նույն իրավիճակում կհայտնվեմ՝ որպես խմբագիր, եւ ստիպված կլինեմ պայքարել ազատ խոսքի մեր իրավունքի իրացման համար։ Եվ ո՞վ կսպասեր, որ գրաքննության ջատագովը կդառնա իմ նախկին գործընկերը, որը նույնպես տասնամյակներ շարունակ պայքարել է ազատ խոսքի իրավունքի համար եւ ժամանակին ոչ քիչ ջանքեր է դրել իր հիմնադրած թերթում ազատորեն գրելու եւ լիարժեք արտահայտվելու համար։ Պատմությունը կրկնվո՞ւմ է։