Flyone Armenia-ի կասկածելի գներն ու իշխանական աջակցությունը

Այս տարվա մարտի 18-ին հիմնադրված Flyone Armenia-ն («Ֆլայուան Արմենիա» ՍՊԸ) արդեն սկսել է թռիչքները տարբեր ուղղություններով։ Ակտիվ գովազդում են նրա սահմանած ցածր գները՝ ներկայացնելով որպես հեղափոխական նորամուծություն հայկական ավիացիոն շուկայում։ Օրինակ՝ Երեւանից Մոսկվա, Երեւանից Թբիլիսի, Երեւանից Կրասնոդար եւ մի շարք այլ ուղղություններով կարելի է տոմսեր ձեռք բերել՝ սկսած 39 եվրոյից, Երեւան-Լիոն՝ 44 եվրոյից։

Flyone Armenia-ն, որը մոլդովական Flyоne ավիաընկերության հայաստանյան մասնաճյուղը կարելի է համարել, պատկանում է իշխանությունների սրտի օլիգարխ, ԱԺ «Քաղպայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանին ու նրա ընտանիքին։ Սուքիասյաններին պատկանող «Ռոսիա մոլի» վրա, Araratnews.am կայքի էջերում լայնորեն գովազդվում է Flyоne ընկերությունը։

Մասնագետների կարծիքով, սակայն, Flyone Armenia-ի կողմից նման ցածր գներ սահմանելը չի կարող տեղի ունենալ առանց պետական հովանավորչության։ «Անռիվա» ընկերության հիմնադիր, «Հայաստան» դաշինքից ԱԺ պատգամավոր Հռիփսիմե Ստամբուլյանը, որը երկարամյա փորձառություն ունի այս ոլորտում եւ տիրապետում է գնային քաղաքականությանը, մեզ հետ զրույցում ասաց, որ եթե Flyоne Armenia-ն չունենա պետական աջակցություն, այդ գներով չի կարող աշխատել, անպայման պետք է լինի պետական դոտացիա կամ սուբսիդավորում։ «Եթե այս արժեքները, որոնք հրապարակված են այս պահին, զուտ ավիաընկերության մարկետինգային քաղաքականությամբ չեն պայմանավորված, երբ զուտ մարկետինգից ելնելով՝ յուրաքանչյուր թռիչքին ավիաընկերությունը մի քանի տեղ մեկնարկային ցածր գին է սահմանում, այնուհետեւ թիվն աճում է, ապա նման գին բացառվում է, որովհետեւ այս արժեքը չի փակի ընկերության ծախսերը։ Հայաստանում միայն օդանավակայանի ծախսերն ու օդի տուրքը ներառյալ՝ մեկ անձի հաշվով կազմում են 45-52 դոլար՝ գումարած ժամանման օդանավակայանների ծախսերը։ Այսինքն՝ միայն օդանավակայանների ծախսերն արդեն ավիատոմսից բարձր են՝ չհաշված նավթի արժեքը, ինքնաթիռի սպասարկման արժեքը, անձնակազմին վճարվող գումարը եւ այլն։ Հետեւաբար, եթե այս գները բոլոր ուղեւորների համար են սահմանված կամ գոնե ուղեւորների 50 տոկոսի, նշանակում է, որ կա պետական աջակցություն»,- ասաց Ստամբուլյանը։

Բայց խնդիրը միայն գները չեն, այլ հայկական ավիացիոն շուկայում վարվող ընդհանուր քաղաքականությունը։ Ակնհայտ է, որ Սուքիասյանները, օգտագործելով իշխանական լծակները, որոշակի արտոնություններ, գուցե նաեւ սուբսիդավորում են ստացել պետությունից, որով հիմա փորձում են դեմպինգ իրականացնել շուկայում։ Մեզ ասացին, որ Քաղավիացիայի կոմիտեի նախագահ Տաթեւիկ Ռեւազյանը, օրինակ, այս ամիսներին ակտիվ ջանքեր է գործադրել՝ Flyone Armenia-ի համար տարբեր ուղղություններով թռիչքներ իրականացնելու թույլտվություն ստանալու համար, այդ թվում՝ եվրոպական ուղղություններով։ Հիշեցնենք, որ 2020 թ․ հունիսին Ավիացիոն անվտանգության եվրոպական գործակալությունը՝ EASA-ն, հայկական բոլոր ավիափոխադրող ընկերություններին «սեւ ցուցակ» էր գցել, ինչի հետեւանքով նրանք զրկվել էին հայկական գրանցումով օդանավերով եվրոպական երկրներ թռիչքներ իրականացնելու իրավունքից։ Օրինակ՝ «Արմենիա» ավիաընկերությունը մինչ օրս չի կարողանում դեպի Եվրոպա թռչել, այն դեպքում, երբ նոր-նոր սկսել էր Երեւան-Լիոն ուղղությունը զարգացնել։ Արդեն մեկուկես տարի է անցել, բայց ՀՀ Քաղավիացիայի կոմիտեն՝ Տաթեւիկ Ռեւազյանի գլխավորությամբ, մինչ օրս մատը մատին չի խփել՝ հայկական ավիափոխադրողներին «սեւ ցուցակից» հանելու համար։ Ու հիմա կասկածներ կան, որ գուցե նաեւ հատուկ նպատակ էր դա հետապնդում։ Փոխարենը այսօր արդեն գոյություն ունեցող շուկայում՝ զարգացած եւ ակտիվ ուղղություններով, փորձում է հարմար տեղավորվել իշխանական օլիգարխին պատկանող նորահայտ ընկերությունը, որի օդանավերը հայկական գրանցում չունեն։ Անունը հայկական ավիաընկերություն է, բայց միայն գրանցումն է հայկական, օդանավերը եվրոպական գրանցումով են, անձնակազմը՝ նույնպես։

Նկատենք, որ Flyone Armenia-ն, ինչպես նաեւ Air Arabia-ն եւ այլ ընկերություններ հայկական շուկա մուտք գործեցին քովիդով պայմանավորված սահմանափակումներից հետո, երբ շուկայում բավականին տեղ ազատվեց։ Տեղ ազատողներից մեկն էլ Հայաստանի կառավարության, Քաղավիացիայի կոմիտեի եւ անձամբ Տաթեւիկ Ռեւազյանի կողմից այդքան գովազդված Ryan Air լոուքոսթ ընկերությունն էր, որը քովիդից առաջ մեծ շուքով մտավ հայկական շուկա՝ խոստանալով 50 եվրոյով դեպի Իտալիա թռիչքներ, իսկ երբ քովիդը մտավ Հայաստան, Ryan Air-ն արագ իրերը հավաքեց ու հեռացավ եւ մինչ օրս չի վերադարձել։ Ահա այսքան վստահելի եւ կայուն «ներդրում» էր դա հայկական ավիացիոն շուկայում։ Նույն կանխատեսումն ունեն նաեւ Flyone Armenia-ի պարագայում, քանի որ այս պահին գործում են սահմանափակումներ, դրանով պայմանավորված՝ ազատ տեղեր կան արդեն իսկ աշխատող, եկամտաբեր ուղղություններով, բայց երբ սահմանափակումները վերանան, եւ ավիացիոն շուկան վերադառնա նախկին ծավալին ու ակտիվությանը, Flyone Armenia-ն եւ մյուսները հնարավոր է՝ չդիմանան մրցակցությանն ու ավտոմատ դուրս մղվեն շուկայից։

Իսկ շուկան՝ առնվազն մինչեւ քովիդը, Երեւան-Մոսկվա ուղղությամբ չափազանց հագեցած էր՝ ռուսական 6 ավիաընկերություն օրական 16 չվերթ էր իրականացնում Երեւանից Մոսկվա ուղղությամբ՝ միջինը 5 հազար ուղեւորով՝ չհաշված հայկական ավիաընկերությունները, ապա քովիդով պայմանավորված՝ Ռուսաստանը կրճատեց իր թռիչքների քանակը՝ թույլ տալով, որ ինչպես ռուսական, այնպես էլ հայկական ավիափոխադրողներն օրական մեկական չվերթ իրականացնեն։ Արդյունքում ռուսական մյուս ավիափոխադրողների համար տեղ ազատվեց, եւ նրանք, որոնք մինչ այս թռիչքներ չէին իրականացնում այս ուղղությամբ, սկսեցին մտնել հայկական շուկա։ Այս պահին նախկինում եղած 6 ռուսական ավիափոխադրողին եւս 8 ռուսական ընկերություն է ավելացել։ Այսինքն՝ 14 ռուսական ավիափոխադրող ամեն օր մեկական թռիչք է իրականացնում Երեւան-Մոսկվա ուղղղությամբ։ Սրան գումարվում են նաեւ «Աէրոֆլոտը»՝ որպես ռուսական ազգային ավիափոխադրող, որն արտոնյալ պայմաններով է չվերթներ իրականացնում։ Ու քանզի ռուսական 14 ավիաընկերություն մեկ ուղղությամբ թռիչքներ է իրականացնում, պարիտետային սկզբունքով նույն քանակությամբ թռիչքներ կարող են իրականացնել նաեւ հայկական ավիափոխադրողները։ Իսկ քանի որ հայկական ավիափոխադրող ընկերություն ընդամենը մեկն էր, որն ակտիվ չվերթներ ուներ՝ «Արմենիան», ուստի շուկայում մյուս ավիաընկերությունների համար լայն դաշտ է բացվել՝ գալ եւ տեղավորվել հայկական ավիացիոն շուկայում, քանի դեռ գործում են քովիդի սահմանափակումները։ Flyone Armenia-ն հենց այս իրավիճակում է այսօր մուտք գործում ու փորձում տեղավորվել շուկայում՝ հընթացս դեմպինգ անելով ցածր գներով։ Եվ տեղավորվում է արդեն իսկ առկա ուղղությունների վրա։ Այն ուղղությունների, որոնք զարգացնելու վրա տարիներով ջանք են թափել, խոշոր ներդրումներ են արել մյուս ավիափոխադրողները։