Ոնց է ստացվում, որ Փաշինյանի և Ալիևի հանդիպումից հետո Ադրբեջանի ախորժակը ավելի է մեծանում

Արմեն Եղիազարյանի գրառումը․

«Բոլորս տեսանք, թե ինչպես Ալբանիայում Նիկոլ Փաշինյանը և Ալիևի հանդիպեցին և ինչ որ բաներ քննարկեցին, իսկ իշխանականներն էլ մի հրաշք ձեռքբերում ներկայացրեցին իբր Նիկոլը էսա խաղաղությունը բերում ա ու իրանք փրկված են...

Սակայն Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի այսօր` մայիսի 21-իմ Անկարայում անցկացվող «Վերադարձը դեպի Արևմտյան Ադրբեջան՝ որպես մարդու իրավունքների գերակայության կարևոր պայման» միջազգային համաժողովի մասնակիցներին դիմել է հետևյալ ուղերձով:

«Հարգելի համաժողովի մասնակիցներ,

Ջերմորեն ողջունում եմ ձեզ՝ Անկարա քաղաքում անցկացվող «Վերադարձը դեպի Արևմտյան Ադրբեջան՝ որպես մարդու իրավունքների գերակայության կարևոր պայման» միջազգային համաժողովի մասնակիցներիս, և խորին շնորհակալություն եմ հայտնում բարեկամ և եղբայրական Թուրքիայի Հանրապետությանը՝ այս կարևոր միջոցառման հյուրընկալման համար։

Ադրբեջանի և Թուրքիայի ներկայացուցիչներին համախմբող այս համաժողովը նշանակալի իրադարձություն է մեր տարածաշրջանում խաղաղության, արդարության և մարդու իրավունքների հաստատման ճանապարհին։ Ադրբեջանի և Թուրքիայի դաշնակցային ու եղբայրական հարաբերությունները, ինչպես նաև երկու երկրների հավատարմությունը միջազգային իրավունքի սկզբունքներին, ամուր հիմք են ստեղծում տարածաշրջանում կայունության ապահովման համար:

Ցավոք, զինված հակամարտությունների և ռասայական խտրականության հետևանքով միլիոնավոր մարդիկ ստիպված են եղել լքել իրենց հայրենի հողերը և դարձել փախստականներ։ Հատկապես Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին և դրանից հետո հայկական ռադիկալիզմն ու ծայրահեղականությունը ադրբեջանական ժողովրդին աննախադեպ տառապանքներ են պատճառել։ Արդյունքում, հարյուր հազարավոր մեր հայրենակիցներ բռնությամբ արտաքսվել են իրենց բնօրինական հողերից, ենթարկվել զանգվածային սպանությունների և կոտորածների։
Արևմտյան Ադրբեջանում՝ ժամանակակից Հայաստանի տարածքում, 1918–1921, 1948–1953 և 1987–1991 թվականներին իրականացվել է համակարգված և ամբողջական էթնիկ զտում, որի արդյունքում Հայաստանում այլևս ոչ մի ադրբեջանցի չի մնացել։ Այս էթնիկ զտումն ոչ միայն մեծ հումանիտար ողբերգություն էր, այլև ծառայել է նենգ աշխարհաքաղաքական նպատակին՝ խաթարել Ադրբեջանի հիմնական մասի ցամաքային կապը նրա անբաժանելի մաս Նախիջևանի հետ՝ Արևմտյան Զանգեզուրը 1920 թվականին Հայաստանին հանձնելու միջոցով։
Հայաստանը ոչնչացրել է Արևմտյան Ադրբեջանում հազարամյակներ շարունակ բնակվող ադրբեջանցիների հարուստ մշակութային ժառանգությունը, ներառյալ հնագույն բնակավայրերը, մզկիթները, սրբավայրերն ու գերեզմանատները։ Այս ավերիչ գործողությունները նպատակ ունեին ջնջել ադրբեջանական ժողովրդի հետքերը այս հողերում և վերաշարադրել տարածաշրջանի պատմությունը։

2020 թվականի Հայրենական պատերազմում փառավոր հաղթանակը, 2023 թվականին մեր ինքնիշխանության լիակատար վերականգնումը, ներկայումս իրականացվող Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի վերականգնումը, նախկին հարկադիր տեղահանվածների վերադարձը իրենց տները ոգեշնչել են նաև արևմտյան ադրբեջանցիներին, հնարավորություն տալով նրանց ավելի կազմակերպված գործել։ Արևմտյան Ադրբեջանի հարցն արդեն ներառվել է միջազգային օրակարգում։

Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի խաղաղ նախաձեռնությունները, որոնք համապատասխանում են միջազգային իրավունքին, արժանի են միջազգային հանրության ճանաչման և աջակցության։ Արևմտյան ադրբեջանցիների անվտանգ, արժանապատիվ և խաղաղ վերադարձի ապահովումը իրենց բնօրինական հողերին՝ Հայաստանում, տարածաշրջանում խաղաղության, մարդու իրավունքների պաշտպանության և հաշտության հաստատման ամենակարևոր պայմաններից է։

Կներեք, բայց հայ հասարակությունում խորքային ատելությունը թուրքական ժողովուրդների նկատմամբ, «մեծ Հայաստան» մասին պատրանքը, երկրի սահմանադրության մեջ Ադրբեջանի և Թուրքիայի նկատմամբ տարածքային պահանջների առկայությունը, ինչպես նաև արևմտյան ադրբեջանցիների վերադարձի հնարավորությունից հրաժարումը խոչընդոտում են խաղաղության հաստատմանը։ Հայաստանը պետք է դադարեցնի հարևան պետությունների նկատմամբ տարածքային պահանջները, ձեռնարկի քայլեր ադրբեջանցիներին պատկանող մշակութային ժառանգության վերականգնման և պաշտպանության ուղղությամբ, թույլ տա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մոնիթորինգային առաքելության իրականացումը այս նպատակով և սկսի երկխոսություն Համայնքի հետ վերադարձի հարցով։ Հայաստանը պետք է հստակ արտահայտի իր դիրքորոշումը այն մասին, թե երբ և ինչ պայմաններով արևմտյան ադրբեջանցիները կարող են վերադառնալ իրենց հայրենիք։ Մենք սպասում ենք, որ Հայաստանի ղեկավարությունը կստորագրի Համայնքի ներկայացուցիչներին այս հարցով։

Հատուկ ընդգծում եմ, որ արևմտյան ադրբեջանցիների վերադարձի ձգտումը տարածքային պահանջ չէ Հայաստանի նկատմամբ, և Հայաստանը պետք է հրաժարվի փորձերից ներկայացնել այդ ձգտումը այդ տեսանկյունից։ Մինչև վերադարձը չկատարվի, այս հարցը կմնա Ադրբեջանի օրակարգում։ Իհարկե, վերադարձող արևմտյան ադրբեջանցիներին պետք է ապահովվեն անվտանգության երաշխիքներ։

Մենք համոզված ենք, որ այս միջազգային համաժողովը, որի նպատակն է բարձրացնել համաշխարհային հանրության իրազեկվածությունը Արևմտյան Ադրբեջանին վերաբերող հարցերի շուրջ, կարևոր ներդրում կբերի մեր հայրենակիցների իրենց հայրենի հողեր վերադարձի գործում»:

Հիմա ուզում եմ հասկանալ, ինչպես է ստացվում, որ Փաշինյանի և Ալիևի հանդիպումից հետո Ադրբեջանի ախորժակը ավելի է մեծանում մեր հազարամյակների հայրենիքի տարածքների նկատմամբ։ Ոնց է ստացվում, որ գնում եք կզում Ալիևի դեմ, հետո գալիս տուն առյուծ ճղատում, թե իբր հայրենիք էք փրկում։ Փաշինյանի և մնացած իշխանականների ամեն հաջորդ հանդիպում Ադրբեջանի հետ ավելի է մոտեցնում մեր պետության կորուստը։ 

Հայաստանի Հանրապետության միակ փրկությունը րոպե առաջ ազատվելն է այս իշխանությունից և Նիկոլիզմի սինդրոմից։ Ցանկացած մտահոգ հայ, ով հասկանում է այս պատուհաս իշխանության պատուհասության աստիճանը, պետք է իր լուման ներ դնի այս իշխանություններից ազատման գործում, այլ ելք չկա։