Հետհեղափոխական Հայաստանում խոշորների ցանկում՝ ոչ տրամաբանական տեղաշարժեր 

2018 թ․ ընթացքում  Հայաստանի 1000 խոշոր հարկատուների ցանկում ուշագրավ տեղաշարժեր են արձանագրվել․ վերջին  մի քանի տարիներին մշտապես 1-ին հորիզոնականը զբաղեցնող «Գազպրոմ Արմենիա»-ն իջել է երրորդ հորիզոնական,  հեղափոխության օրերին խիստ ակտիվ «Գրանդ Տոբակո» ընկերությունը  հակառակը՝ բարձրացել է 1-ին հորիզոնական, իսկ Սամվել Ալեքսանյանին պատկանող ընկերություններն իջել են ներքևի հորիզոնականներ, հակառակ սպասումներին, որ նոր Հայաստանում Ալեքսանյանը պետք է ավելի շատ հարկեր մուծեր։ 

Մեզ հետ զրույցում Գործատուների հանրապետական միության նախագահ Գագիկ Մակարյանը մի քանի բացատրություն է նշում Սամվել Ալեքսանյանի ընկերությունների հետնահանջի հարցում՝ ամենատրամաբանականը շրջանառության պակասելը կլինի։

«Շրջանառության պակասելն էլ կարող է լինել մի քանի պատճառներով, որ, նախ, ինքը մի քանի ապրանքներ մոնոպոլիզացված էին, ինքն էր բերում, վաճառում ու էդ շրջանառությունն ապահովում էր, հիմա քանի որ դաշտում իրաիճակ է փոխվել՝ շատերը բերում են, որոշ ապրանքատեսակների մեծ ծավալներ իր շրջանառությունից դուրս են եկել։ Դա, օրինակ, կարող է լինել շաքարավազ, կարող է լինել թռչնամիս և այլն»։ Հետհեղափոխական Հայաստանում Ալեքսանյանի ավելի քիչ հարկեր վճարելու երկրորդ հնարավոր պատճառը Մակարյանը տեսնում է որոշ ապրանքների գների հնարավոր իջեցման մեջ։

 «Այսինքն՝ նախկինում եթե այնպես էր, որ ինքը կարող էր գները բարձր պահել, հիմա ինքը ուղղակի զգուշավորություն է ցուցաբերում գների նկատմամբ՝ մտածելով, որ դա կարող է  ուշադրություն գրավի և մյուսը, որ առաջ օգտագործվում էր ԱՁ-ների հետ աշխատելու մեխանիզմը, խանութները ձեռնարկատերերի ձևակերպման ներքո էին վաճառում գյուղմթերքը՝ ԱԱՀ-ով չհարկվելու համար և հիմա կարծես թե այդ մեխանիզմների էլ է հրաժարվել ու ինչ-որ բաներ ինքն է բերում՝ մրգեր ու բանջարեղենի տեսակներ, ու քանի որ ինքը մեծաքանակ  ներկրող է, բերում է հարմար գներով, համապատասխան գներով վաճառում, ու դրա պատճառով էլ՝ շրջանառությունը նվազել է»-հավելեց Մակարյանը։ Ամեն դեպքում, նա կարծում է , որ  ստվերային տնտեսության ու կոռուպցիայի դեմ հայտարարված պայքարի պայմաններում կոնկրետ Սամվել Ալեքսանյանի դեպքում պատճառները միմիայն վերը նշվածներ են։

Ինչ վերաբերում է 1-ին տեղում հայտնված Վարդանյանների ընտանիքի պատկանող   ծխախոտի տեղական արտադրող «Գրանդ Տոբակո» ընկերությանը, որը պետական բյուջե կատարել է 42 մլրդ 222 մլն 227 հազար դրամով և տարեցտարի բարելավում է դիրքերը խոշորների ցանկում, (  ընկերությունը 2017-ին խոշորների ցուցակում 2-րդն էր և  շուրջ 54 տոկոսով ավելի հարկ էր մուծել 2016 թվականի համեմատ), ապա Գագիկ Մակարյանը նկատում է՝ այստեղ արդեն կարելի է բացատրել նաև հեղափոխության գործոնով։
Նաև նա ասում է․ «Եվ Տոբակոյի դեպքում կարող է նաև մարքեթինգային աշխատանքների արդյունք լինել։ Հիշեցնեմ, որ ծխախոտի արտադրանքին վրա տուրքեր են ավելանում, որի արդյունքում ծխախոտի գները թանկանում են կամ ակցիզային հարկն է բարձրանում։ Պատճառները կարող են շատ բազմազան լինել, բայց պետք է նայել, թե հատկապես ո՞ր դեպքն իրենց համար կարող է վճռորոշ լինել ծավալների առումով»։ Այսինքն՝ նրա արդյունքում, որ Հայաստանում ծխախոտի իրացման ծավալներն առանձնապես չեն փոխվել, բայց արժեքները փոխվել են՝ ավելացել։

Նշենք, որ երկրորդ  հորիզոնականում հայտնվել է «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը»։ Սա, առաջին հայացքից անտրամաբանական է հնչում հետհեղափոխական Հայաստանում, որտեղ հայտարարում են, որ հանքարդյունաբերությունը գերակա ճյուղ չէ։

Գագիկ Մակարյանի կարծիքով՝ այստեղ դեր է ունեցել պղնձի գների փոփոխությունը համաշխարհային շուկայում։ Ասաց, որ հիմա ավելի շատ արտահանվում է ոչ թե մոլիբդեն, այլ պղնինձ, որովհետև  պղնձի գները հիմա Լոնդոնի բորսայում  ավելի բարձր ու ձեռնտու են։ Այսինքն՝ տարբերությունը գների փոփոխությունն է, ինչո՞ւ, ոչ նաև ծավալների հարցում էլ որոշակի թափանցիկությունը։

Ինչ վերաբերում է  «Գազպրոմ Արմենիա»-ի ֆենոմենինին․ ապա Մակարյանի կարծիքով՝ պատճառների թվում են՝ մեղմ ձմեռը,(մարդիկ շատ չեն «վառել»), արտագաղթի պատճառով բնակչության թվի պակասը և երրորդը՝ այն, որ գյուղական համայանքներում աղքատությունը մնում է շատ բարձր մակարդակի վրա և մարդիկ, ինչպես ժամանակին հայտարարում էին Վարդան Բոստանջյանն ու  Հրանտ Բագրատյանը՝ մարդիկ վառում են փայտ ու աթար։