Հասնենք Սասուն, մտնենք Վան, Մուշ, Ալաշկերտ, Արդահան

Մեզանում հանրային կարծիքի մանիպուլյատորեն կան, որ հետեւողականորեն ներշնչում են, թե ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադարից հետո անցած քսանհինգ տարում պետք է հասնեինք պատերազմական հաղթանակի դիվանագիտորեն ամրագրմանը, բայց իրար հաջորդած իշխանությունները տառապում էին «փոքրի» բարդույթով: Նրանք նույնիսկ տեսլական են մատուցում, որ միջազգային հանրությունը նման մոտեցման դիմաց կգտնվեր ընկալունակ եւ ընտրովի կամ խիստ ձեւափոխված ներկայացնում են մեջբերումներ՝ հիմնականում ԱՄՆ պաշտոնաթող դիվանագետների հայտարարություններից:

Մի կողմ է դրվում իրողությունը, որ ԼՂ հարցում ամերիկյան քաղաքականությունը ձեւակերպում են ոչ թե նախկին համանախագահ Քավանոն կամ հանգստի կոչված դեսպան Միլզը, այլ՝ պետական դեպարտամենտը եւ առհասարակ՝ Սպիտակ տան գործող վարչակազմը: Եւ այս իմաստով Վաշինգտոնից չի հնչել հայտարարություն, որ ԱՄՆ-ը հետ է կանչում իր ստորագրությունը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների առաջնորդների հայտարարություններից, որտեղ սեւով սպիտակի վրա շարադրված են ԼՂ կարգավորման սկզբունքները եւ դրանց կից վեց տարրերը:

Քավանոն կամ Միլզն էլ, ընդսմին, իրականում այլ բան չեն ասել, իսկ ամերիկյան մեկ այլ նախկին համանախագահ՝ Բրայզան, ոչ պակաս հաճախականությամբ է հայտնվում մամուլում՝ իր անթաքույց ադրբեջանամետ հայտարարություններով: Եւ եթե ընդունելու լինենք հայրենական մանիպուլյատորների հրճվանքն առ Քավանոյի կամ Միլզի եւ իրենց ենթատեքստային պնդումները, թե նախկին դիվանագետների միջոցով Սպիտակ տունն ինչ-որ ազդակներ է հղում հայկական կողմին, ապա ի՞նչ անենք Բրայզայի պարագայում: Ահա կոնկրետ վկայություն, որ ԼՂ հարցում Միացյալ Նահանգները, ինչպես համանախագահ մյուս երկրները, որեւէ կոնսպիրատիվ հղումներ չեն անում: Եւ չեն էլ կարող, որովհետեւ մեծ քաղաքականությունը սպասարկում է պետական-ազգային շահեր եւ տվյալ դեպքում ԼՂ հակամարտության կողմերից ոչ մեկին սիրաշահելու չափ պարզունակ չէ: Մեր տարածաշրջանում, ինչպես եւ այլուր, ԱՄՆ-ն իր շահերն ունի, Ռուսաստանն՝ իր: Խաղի մեջ է մտնում նաեւ Ֆրանսիայն: Կամ՝ Եվրամիությունն առհասարակ:

Իրավիճակի կառավարելիությունը, որ համանախագահների խնդիրն է ներկայումս, միայն մի բացատրություն ունի՝ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը եւ Եվրամիությունը դեռեւս պոստկոնֆլիկտային տարածաշրջանի կուրացիայի հարցում ընդհանուր հայտարարի չեն եկել: Նրանցից ոչ մեկը նաեւ չունի ինքնուրույն ճեղքման հասնելու ներուժ: Սա է փաստացի իրավիճակի «հարատեւության» իրական պատճառը: Ոչ ոքի չի հուզում, թե խնդրի կարգավորման ինչ տեսլական ունի ադրբեջանական կամ հայկական կողմը: Ուժային կենտրոնները կոնսենսուս ունեն կարգավորման հայեցակարգի շուրջ: Եւ ծրագիրը մի X պահի գործի կդրվի, կպարտադրվի կողմերին, երբ Ռուսաստանը եւ Միացյալ Նահանգները Հարավային Կովկասի կուրացիայի հարցում կգան համաձայնության: Որքա՞ն կտեւի համաձայնության գալու ժամանակը: Եւ ի՞նչ ռեսուրս կունենան Հայաստանը եւ Ադրբեջանը՝ ահա հարցերի հարցը: Կողմերի սուբյեկտությունը պայմանավորված կլինի նրանով, թե որքանո՞վ են մասնակից դառնում բուն կարգավորմանը: Կարողանու՞մ են սպասարկել իրենց պետական-ազգային շահը, թե լռելյայն ընդունում են առաջարկվող հանգուցալուծումը: Դա է պետական լիրաժեքության խնդիրը: Ոչ ոք չպետք է պատրանքներ ունենա: Ուժային որեւէ կենտրոն ամբողջովին ոչ Ադրբեջանի տեսլականն է հիմք ընդունելու, ոչ էլ հայկականը: Մեր մանիպուլյատորները, մինչդեռ, գտնում են, որ ԼՂ հարցում պետք է մշակել համազգային կոնսենսուս եւ այն պատվիրակել ու պարտադրել ուժային կենտրոններին:

Հեծանիվ հայտնագործելու անհրաժեշտություն չկա: Խնդրի համազգային ընկալումը հայտնի է, այն ձեւակերպվում է այսպես՝ հասնենք Սասուն, մտնենք Վան, Մուշ, Ալաշկերտ, Արդահան: Սա ուժային կենտրոններին պատվիրակելու՞ մոտեցում է: Առավել եւս՝ մենք սա կարո՞ղ ենք պարտադրել Ռուսաստանին, ԱՄՆ-ին, Եվրամիությանը: Պետության խնդիրը ո՞րն է: Տրվել այս ըղձախոսությա՞նը: Թե ցուցաբերել քաղաքական կամք եւ նախ ժողովրդին վերադարձնել իրականությանը, ապա եւ գնալ կարգավորմա՞ն: Երկու տարբերակներից ո՞րն ենք ընտրում: Կանգնու՞մ ենք իշխանության կողքին, նրան պատվիրակում ենք պրագմատիկ լուծումների միսիա՞: Թե շարունակաբար մերժում ենք ամեն իրատեսական եւ մնում «Հասնենք Սասուն, մտնենք Վան, Մուշ, Ալաշկերտ, Արդահան»-ի ցնորական «հանձնառությա՞նը»: