Իոսիֆ Բրոդսկի․ Թարգմանություններ՝ ըստ Վահագն Աթաբեկյանի

_**Գեղասքանչ շրջափուլի ավարտը**_



_**(հատվածներ՝ կամայական ընտրությամբ ու դասավորությամբ)**_



Քանզի արվեստը քերթության պահանջում է նոր բառուբան,



Ես՝ ցածրակարգ մի տերության մռայլ, ճաղատ ու խուլ դեսպան՝



որ հանձնվել է այս մեկին,



Չկամելով զոռ տալ խելքիս, բռնաբարել ուղեղ ու ծալք,



Մատուցանում եմ ինձ հագուստ ու իջանում ցածի կրպակ՝



թերթ գնելու ու ամսագիր։



​



Տերեւներն են քամու շուրթին։ Հին լամպերի լույսը սառած



Ջրափոսի աջակցությամբ ու հայելու համատարած



այս կողմերում հորինում է առատություն անրջական,



Այստեղ անգամ նարնջի գողն է ամալգամ դիմակայում։



Զգացումը, ի դեպ, նախկին, երբ կողքից ես դու քեզ նայում,



Իմ մեջ վաղուց արդեն չկա։



​



Անշարժելի է երկիրն այս։ Եվ չուգունի ու կապարի



արտադրական ծավալներից քո ուղեղը կխավարի,



կհիշես խեղճ կազակներին՝ իրենց խեղճ թուր ու թըվանքով։



Բայց արծիվներն այս ջարդոնին մագնիսի պես են հավաքվում,



ու ծղոտե աթոռներն են անգամ այստեղ իրար հագնում



մետաղական հարմարանքով։



​



Լոկ ձկները գիտեն ծովում ազատության գինը, սակայն



համրությանը նրանց հլու՝ արարում ենք մեզ սեփական



պիտակ ու գին, ու չռվում է աշխարհն իբրեւ գնացուցակ։



Ժամանակը՝ մահի ծնունդ, անձ ու իրի կարիքներում՝



նրանց բնույթն է որոնում բոստանային բարիքներում,



Ու կաղամբի կոթն է ճոճվում սլաքների օրորի տակ։



​



Այդ քարտե՞զն են Եվրոպայի գործակալներն արդյոք չանթել,



Թե՞ հինգը՝ վեց մայրցամաքից չափազանց են հեռու, կամ թե



ինչ-որ փերի բարեհոգի



հսկում է ինձ, բայց այստեղից ես չեմ փախչի այլ հանգրվան։



Ինձ կագոր եմ մատուցանում - հո չե՞մ կանչի՝ հե՜յ, մատռվակ -



ու փաղաքշում իմ կատվիկին։



​



Դժվար է մեծ շրջափուլում ապրել վարքով առաքինի։



Շրջազգեստը գեղեցկուհու քշտիր վերեւ, ու կլինի



այն, ինչ գիտես, ոչ թե՝ պես-պես տեսլականներ գեղապաշտի։



Էնպես չի, թե Լոբաչեւսկին էստեղ ունի հետեւողներ,



սակայն չռված տարածությունն ինչ-որ կետում պիտի ճողվեր.



հենց այստեղ էլ ավարտվում է եզրագիծը տեսադաշտի։



​



***



...եւ «ապառնի» բառի հնչումով մայրենի



լեզվից դուրս են հորդում վտառները մկան



ու ամբողջ թաբունով կրծոտում վայրենի



քո ծակ հիշողության պանրի համով թիքան։



​



Կարեւոր չէ արդեն այսքան ձմեռ հետո՝



ով կամ ինչն է շարժում ծոփքը վարագույրի,



ու հնչում է մտքում ոչ թե երկնային «դո»,



այլ շրշյունը նրա։ Կյանքը, որի



​



երախը չեն նայում փեշքեշ ձիու նման,



յուր սեպերն է բացում արանք-արանք։



Մարդու ամբողջից ձեզ մասն է մնում միայն



խոսքի։ Խոսքի մասը՝ առհասարա՛կ։



​



***



**Դեպի Սկիրոս տանող ճանապարհին**



​



Լքում եմ ես քաղաքը, ինչպես Թեսեւսն իր



Լաբիրինթոսը, թողնելով թիկունքում



Մինոտավրոսի լեշն ու գարշահոտը,



եւ Բաքոսին Արիադնայի գրկում։



Սա՛ էր, ուրեմն, սպասված հաղթանակը.



Գագաթն ասպետության։ Աստված հենց այն



պահին է հանդիպումը դավադրում,



երբ կենտրոնում մեր գործն ավարտած՝



որս ու ավար ենք քարշ տալիս դեպի



քաղաքից դուրս, ընդմիշտ այս կողմերից



հեռանալով՝ արդեն անվերադարձ։



​



Սպանությունը մնում է սպանություն։



Հավերժ է վեճը մարդ ու գազանի։



Բայց ո՞վ ասաց, թե գազաններն անմահ են։



Եվ որպեսզի հանկարծ չըհամարենք,



թե մենք պարտվողներից ավելի լավն ենք,



Աստված ետ է խլում ամեն պարգեւ



(խառնամբոխի հայացքներից ծածուկ)



ու մեզ սաստում՝ լռել։ Ու հեռանում ենք։



​



Հիմա արդեն՝ իրոք որ մեկընդմիշտ։



Զի եթե մարդ կարող է դեռ գալ հետ՝



հանցանքի վայր, ապա այնտեղ, ուր նա



նըվաստացել է, ետ չի կարող դառնալ։



Եվ այս կետում Աստծո հղացումներն ու



ինքնազգացումը մեր նըվաստացման



այնքան են բացարձակ փոխլրացող,



որ թիկունքում են մեր մնում. գիշերը,



հրեշի լեշահոտն ու խառնամբոխը,



տներն ու կրակները, եւ Արիադնան



Բաքոսի հետ թաքուն ղունղունալիս։



​



Երբեւիցե ստիպված եմ լինելու



ես ետ գալ տուն՝ իմ հարազատ օջախ,



ու իմ ճամփան կանցնի այս քաղաքով։



Աստված չանի, որ իմ ձեռքին այդժամ



լինի երկսայրի սուր, քանզի քաղաքը



եկվորի դեմ որպես կանոն փռվում է



արվարձանից եւ ոչ թե կենտրոնից՝



ինչպես կարծում են յուր բնակիչները։



​



***



Սիրելիս, այսօր ես տնից դուրս եկա ուշ երեկոյան՝



փնտրելու մաքուր օդ, որ փչում է օվկիանոսի ափերից,



Մայրամուտն էր մարմրում հորիզոնի բեմին՝ չինական հովհարի նման,



Ու ամպի քուլան էր ալիքվում՝ ինչպես դաշնամուրի կափարիչ։



​



Քառորդ դար առաջ դու սիրում էիր բրդուճ ու խուրմա,



Նկարներ էիր անում նոթատետրում, զվարճանում հետըս, երգում երգեր։



Հետո ինչ-որ ինժեներ քիմիկոսի հետ ծլկեցիր, ու հիմա,



դատելով նամակներիցդ, սարսափելի ես հետ ընկել։



​



Այժմ քեզ տեսնում են շրջկենտրոններում գավառների,



Պատարագներին մեր ընկերների, որ ծլլաշարուկ հեռանում են շարանով։



Ու ես ուրախ եմ, որ այս աշխարհում կան էլ ավելի աներեւակայելի



հեռավորություններ, քան տարածությունը ինձ ու քեզ իրարից բաժանող։



​



Ոչինչ այլեւս չեն արթնացնում քո մարմինը, ձայնը, անունը։



Սխալ մի՜ ընկալիր, էնպես չի, թե դրանք ոչնչացել կամ չքվել են։



Պարզապես ողջ մի կյանք մոռանալու համար մարդուն նվազագույնը



պետք է եւս մի կյանք, ու այդ բախտն ինձ արդեն վիճակվել է։



​



Քո բախտն էլ է բերել. Ուրիշ էլ որտե՞ղ, քան լուսանկարում մշտնջենորեն



դու կգոյես առանց կնճիռների, ջահել, չարաճճի, ուրախ։



Քանզի ժամանակը, բախվելով հիշողության հետ, զգում է՝ որքան է ինքն անօրեն։



Ես ծխում եմ խավարում ու ներշնչում տեղատվության թարախ։



​



***



Ոչմիտեղից՝ սիրով, մարտեմբերի տասնէնիքին,



Հարգարժան թանկագինդ իմ սիրելիս, թեեւ կարեւոր չէ՝



ով, քանզի, շիտակն ասած, ուրվագծերը դեմքի



չես էլ հիշի այլեւս, ո՛չ ձեր, եւ ո՛չ էլ



​



որեւէ այլ մեկի անդավաճան ընկերն է ձեզ հղում բարեւ



մի հինգերորդ մայրցամաքից, որ մնացել է կովբոյների հույսին:



Քեզ սիրում էի ես շատ ավելի, քան հրեշտակներին ու հենց՝ իրեն,



Եվ այսու՝ հեռու եմ քեզնից շատ ավելի, քան այդ նույն երկուսից։



​



Հեռվում, նիրհող հովտի հատակին, ամենախավար խորքում այս ավանի,



որ մինչեւ դռան բռնակը ձյունի մեջ է կորել,



Ուշ գիշերվա մեջ գալարվելով ճերմակ սավանին



այնպես, ինչպես նշված չէ, համենայնդեպս՝ ստորեւ,



​



ես բարձն եմ հեղեղում «դու» բառաչի ներքո,



յոթը սարից անդին այս ծայրածիր ծովում,



եւ ամբողջ մարմնով ուրվագծերն եմ քո



ցնդած հայելու պես արտացոլում:



​



**Վահագն Աթաբեկյան**



**Հրապարակ մշակութային հավելված**



**Լուսանկարը՝ Հետք-ի**