Պետք չէ ամեն տեղ լինել

"Շուն պատմությունը" կարճամետրաժ ֆիլմի համար Կաննի 63-րդ փառատոնի "Ոսկե արմավենին" ստանալուց հետո "Ոսկե ծիրան" փառատոնի հրավերով Երեւան այցելած  կինոռեժիսոր եւ դերասան Սերժ Ավետիքյանը գտնվում է լրատվամիջոցների եւ լրագրողների ուշադրության կենտրոնում: Հունիսի 13-ին "Գոլդեն թուլիփ" հյուրանոցում նա շուրջ 25-30 լրագրողների միաժամանակ հարցազրույց էր տալիս: Երեկ նույնպես նրանից հարցազրույց վերցնել ցանկացող լրագրողների հերթ էր: Քանի որ հերթ կանգնելու մշակույթը մեզ մոտ այնքան էլ լավ վիճակում չէ, ես փորձեցի հերթից առաջ ընկնել, բայց պարոն Ավետիքյանի հետ նախօրոք պայմանավորված աղջիկներն ինձ "տեղը դրեցին": "Մենք պայմանավորվել ենք,-ասին,-պարոն Ավետիքյանը մերն է": Ստիպված էի երկար սպասել, բայց պարոն Ավետիքյանի հետ զրուցելու եւ մեր ընթերցողին գոհացնելու համար դա նվազագույնն էր, որ կարող էի անել: Սպասելը՝ սպասել, բայց վատն այն էր, որ  հարեւան սեղանի մոտ նստած լսում էի, թե մյուս լրատվամիջոցների լրագրողներն ինչպես են հերթով տալիս այն հարցերը, որոնք նախապատրաստել էի: Չկրկնվելու համար ստիպված էի հանպատրաստից հարցեր տալ:



- Չե՞ք հոգնել հարցազրույցներ տալուց:



- Եթե ժուռնալիստի հարցը խելացի հարց է, դիմացինը խելացի է պատասխանում: Ես միշտ ասում եմ, որ լրագրողներն են ինձ համար հայտնաբերում, թե ես ինչ եմ արել: Ես այդ հարցերը միշտ տալիս եմ ինքս ինձ, բայց ես մենախոսելով չեմ կարող հասկանալ, հասկանում եմ ուրիշի հարցից եւ ուրիշին պատասխանելուց: Կարծում եմ՝ սա փոխհարաբերություն է: Եթե մեր հանդիպումը փոխհարաբերություն չի, ուրեմն մենք սխալ, ձեւական բան ենք անում:



- Պարոն Ավետիքյան, Ձեր նախորդ այցերի ժամանակ, մինչ Կաննի "Ոսկե արմավենին" ստանալը, Դուք այսչափ լրագրողների ուշադրության կենտրոնում չէիք: Ձեզ մոտ լրագրողների հանդեպ վատ տրամադրվածություն չկա, որ՝ ահա, հենց որ ստացա, շրջապատեցիք:



- (կատակելով, մեծամիտ խաղալով) Բա դե "Ոսկե արմավենի" եմ շահել, նորմալ ա, բա ի՞նչ էիք ուզում: Կյանքն ա էդպես, կյանքի օրենքն ա էդպես, որ եթե մեկը մրցանակ է ստացել, շատ են խոսեցնում:



- Ես Ձեր ֆիլմերը չեմ տեսել...



- Լավ եք արել:



- Բայց դրանք "ականատեսների" պատմելով գիտեմ եւ շատ հավանում եմ: Եթե իմ դեպքը չհաշվենք, հնարավո՞ր է այդպիսի բան:



- Եթե պատմողները լավ են պատմել, եւ Դուք վստահում ու հավատում եք պատմողներին՝ հնարավոր է: Ես մի անեկդոտ պատմեմ Ձեզ: Մի քանի տարի առաջ հրավիրված էի մի փառատոնի: Լիոնից մի քանի կիլոմետր այն կողմ մի գյուղ կար: Դրա քաղաքապետը Վիետնամի ինչ-որ գյուղի հետ կապվել էր, փառատոն էր արել՝ գյուղական թեմաներով: Էդ տարի կովն էր (ծիծաղում ենք): Ինձ հրավիրել էին ցուցադրելու "Հինգերորդ երազ" ֆիլմը, որ մարդու մենակության եւ մեղուների բազմության մասին է: Իմ ֆիլմերի հետահայաց ցուցադրությունն է: Եռապատում ֆիլմ  ունեմ, որտեղ մի հայի կերպար եմ հնարել՝ Քիլեշյան: Քիլեշյանը բառախաղ ա, որ նշանակում ա՝ ի՞նչ քաքլան: Ֆիլմերից մեկում հերոսը ֆրանսերեն չգիտի, երկրորդում գիտի եւ արդեն խուսափում է հայերեն խոսելուց, երրորդում արդեն հարստացել է եւ ուզում է անունը փոխել: Իմ ամենաչնչին փողերով արված ֆիլմերն են, բայց երեւի ամենամտերիմները: Երկուսը 16 մմ ժապավենի վրա են, մեկը՝ 39: Եկավ ցուցադրության օրը, լենտերը տալիս եմ, ասում եմ, որ չեն կարող 16-ի վրա արված ֆիլմերը ցույց տալ, որովհետեւ սարքավորում չունեն: Ինչ անենք, ոնց անենք՝ անլուծելի ա: Քաղաքապետը եկավ՝ 3 հարյուր հոգի է հավաքվել: Ես բարձրացա, սկսեցի պատմել Քիլեշյանի ֆիլմը՝ ծիծաղից մեռել էին: Կատակերգություններ էին ի դեպ: Դա սփյուռքում հազվադեպ բան ա: Սփյուռքը Հայաստանի հումորը չունի: Պատմեցի էդ երկու ֆիլմերը եւ ասեցի, որ երրորդը պիտի նայեն: Դահլիճում մի դերասան ընկեր ունեի, ոտքի կանգնեց, ասեց՝ գիտեք ինչ, Սերժ Ավետիքյանը միշտ սենց ա անում, էդ երկու ֆիլմերը չի էլ նկարել, միշտ պատմում ա:



- Պարոն Ավետիքյան, փառատոնի բացմանը երկարուձիգ, տաղտկալի ելույթներից հետո Դուք Ձեր հումորով ու արտիստիզմով փրկում էիք իրավիճակը: Դժվար չէ՞ր մեր պաշտոնյաների ելույթներից հետո պահպանել հումորի զգացումը:



- Երբ որ դու բեմի վրա ինչ-որ բան ես անում եւ քո արածից հաճույք չես ստանում ու այդ հաճույքը չես փոխանցում հանդիսատեսին, պետք է դա չանես, որովհետեւ էն չոր ձեւով խաղարկել, թե դու քեզնից ինչ-որ բան ես ներկայացնում, դա դասատուին ա սազում, ոչ թե արվեստի մարդուն: Դժվար չէր, որովհետեւ ես հաճույքով էի անում:



- Պարոն Ավետիքյան, հայաստանցի անվանի մի քանի ռեժիսորների մոտ մի պատկերացում կա, որ հեղինակային կինոյի ռեժիսորը ամեն ինչ ինքը պիտի անի՝ գրի սցենարը, խաղա գլխավոր դերերից մեկը: Ձեր սցենարները Դո՞ւք եք գրում:



- Ընդհանրապես ես օրիգինալ միտքն եմ բերում, հետո ջոկում եմ մի սցենարիստի, որի հետ աշխատում եմ: Հայաստանում ես գիտեմ, որ սցենար ասածը չկա: Կա գրական սցենար, կա տեխնիկական սցենար, բայց դրա միջինը պետք է լինի: Իսկ Ձեր ասածը սխալ մոտեցում է կինոյին, որովհետեւ կինոն խմբակային աշխատանք է: Դու պետք է ոչ թե ամեն տեղ լինես, այլ իբրեւ նվագախմբի ղեկավար՝ կարողանաս բոլորի տաղանդները հոլովել, միացնել, ձուլել: Բայց Ֆրանսիայում էլ կա այդ հիվանդությունը, որ հեղինակային կինոյում ռեժիսորը պետք է գրի սցենարը, պետք է անի ֆիլմը, կարող է նույնիսկ պրոդյուսերն էլ ինքը լինի: Դրա պատճառը "նոր ալիքն" էր՝ փոքր գումարներով ֆիլմ անելը, տեսախցիկը ուսին դրած... Բայց այդ ժամանակաշրջանն անցել է: