Արցախի անկախությունը ճանաչելով` բանակցությունները չեն ձախողվելու

Հարցազրույց ԼՂՀ նախկին փոխարտգործնախարար Մասիս Մայիլյանի հետ:

- Հայաստանի քաղաքական կոալիցիան հայտարարություն է տարածել առ այն, որ չի մասնակցելու ԱԺ-ում ԼՂՀ անկախությունը ճանաչող օրինագծի քվեարկությանը։ Միաժամանակ ՀՀ քաղաքական վերնախավը շարունակ հայտարարում է, թե ՀՀ-ի կողմից Արցախի անկախության ճանաչումը կարող է ձախողել բանակցային գործընթացը ԵԱՀԿ ՄԽ շրջանակներում։ Արդյո՞ք դա այդպես է։ Բացի այդ, հայաստանյան քաղաքական ուժերն այնպես են կառչել ԵԱՀԿ ՄԽ-ից, մասնավորապես Մադրիդյան սկզբունքներ կոչվածից, կարծես այնտեղ կա թեկուզ մի կետ՝ հօգուտ Արցախի։



- Անկախության ճանաչումը նշանակում է այն, որ կարգավիճակի խնդիրն օրակարգից հանվում է։ Քանի որ ադրբեջանական կողմը պատրաստ չէ ճանաչել արցախցիների իրավունքները՝ ապրելու իրավունքը եւ ինքնորոշման իրավունքը, հայտարարում են, թե Ղարաբաղի անկախությունը չեն ճանաչելու ո՛չ հիմա, ո՛չ հարյուր տարի հետո, ցույց է տալիս, որ նրանք իրենց մոտեցումն ունեն մեր կարգավիճակի վերաբերյալ։ Ուստի հայկական կողմը պետք է իր մոտեցումն արտահայտի անկախության ճանաչման ձեւով։ Դրանով բանակցային գործընթացը չի խափանվելու։ Ուղղակի առանցքային հարցերից մեկը, այն է՝ կարգավիճակի հարցը, օրակարգից կհանվի եւ այլեւս չի լինի բանակցային քննարկման առարկա։ Բայց օրակարգում կմնան մի շարք հարցեր, որոնց շուրջ կարելի է շարունակել բանակցությունները՝ լիարժեք ձեւաչափով, բայց արդեն Արցախի պաշտոնական ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։ Դրանք են՝ սահմանների հարցը, փախստականների, շրջափակման ու անվտանգության հարցերը եւ այլն։



Այսինքն՝ ճանաչելով Արցախի անկախությունը, Հայաստանը մի հարց է օրակարգից հանում, միաժամանակ արտահայտելով իր հստակ դիրքորոշումը ԼՂՀ կարգավիճակի վերաբերյալ։ Ինչ վերաբերում է Մադրիդյան փաստաթղթին, իրոք, հրապարակված սկզբունքներն ու էլեմենտները հակասում են մեր ազգային շահերին։ Որի մասին բազմիցս առիթ եմ ունեցել արտահայտվելու։



- Հայաստանի քաղաքական կուլիսներում այսպիսի մի կարծիք կա, որ իբր Արցախի անկախությունը ճանաչելով, Հայաստանն Ադրբեջանին հրահրելու է պատերազմական գործողություններ վերսկսելու։ Դուք նման վտանգ տեսնո՞ւմ եք։



- Չեմ կարծում, թե դա կարող է պատերազմի հանգեցնել։ Իմ կարծիքով, Ադրբեջանը չի նայելու նման բաների։ Ադրբեջանը երբ պատրաստ լինի եւ միջազգային հանրության կողմից համապատասխան պայմաններ լինեն, նրանք հնարավոր է վերսկսեն իրենց ագրեսիան՝ անկախ նրանից, Հայաստանը ճանաչա՞ծ կլինի Արցախի անկախությունը, թե՞ ոչ։ Ընդհակառակը, եթե Հայաստանը ճանաչի Արցախի անկախությունը, եւ Հայաստանի ու Արցախի փոխհարաբերությունները ստանան իրավական տեսք, ձեւակերպվի, օրինակ, որ ՀՀ-ն հանդիսանում է Արցախի անվտանգության երաշխավորը, այսինքն՝ համապատասխան պայմանագրեր ստորագրվեն երկու հայկական պետությունների միջեւ՝ փոխադարձ անվտանգության մասին, դա կարող է նվազագույնի հասցնել պատերազմի վերսկսման վտանգը։



- Ինչպե՞ս եք գնահատում ՌԴ նախագահի միջնորդությամբ Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների աստրախանյան հանդիպումն ու համատեղ հայտարարությունը։



- Հաշվի առնելով վերջին շրջանում ռազմաճակատային գծում նկատվող դիպուկահարների ակտիվությունն ու հրապարակային փոխադարձ մեղադրանքները, ՌԴ-ի միջնորդությամբ Աստրախանում վերջին հանդիպումը հնարավոր է որոշակիորեն նվազեցնի լարվածությունը հակամարտության գոտում։ Այդ առումով հանդիպումը դրական կարելի է համարել։ Իսկ ինչ վերաբերում է դեկտեմբերին Աստանայում հակամարտության կարգավորման ընդհանուր սկզբունքների համաձայնեցման հավանականությանը, դա, կարծում եմ, քիչ հավանական է։ Հատկապես երբ խոսքը վերաբերում է, այսպես կոչված, Մադրիդյան սկզբունքներին, որոնք Արցախի քաղաքական ու հասարակական ուժերը միանշանակ մերժել են։



Ես գտնում եմ, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, հաշվի առնելով միջազգային-իրավական նոր իրողությունները, մասնավորապես Կոսովոյի վերաբերյալ ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանի նախադեպային որոշումը, պետք է հակամարտության կարգավորման նոր սկզբունքներ առաջարկի։



Վարդգես ՕՎՅԱՆ

Ստեփանակերտ