Ուրիշ ազգեր եթե Կոմիտաս ունենային...
ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանին, Երեւանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանին, ՀՀ ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանին, հայ հանրությանը
Մայիսին լրանում է հայոց հանճարի` Կոմիտաս Վարդապետի աճյունի հայրենադարձման 75-ամյակը:
Մեծ եղեռնի ամենախորհրդանշական եւ ամենաողբերգական զոհի աճյունը դժնդակ 36-ի մայիսի 9-ին, իր եւ հարազատների կյանքի գնով, ի հեճուկս Ստալին-Բերիա զույգի, չանսալով նույնիսկ Աղասի Խանջյանի` նախորդ օրն ուղարկած հեռագրին, անձնազոհաբար («Մահ իմացեալ…») Մարսելից հայրենիք ուղարկեց անսակարկ հայրենասեր Դանուշ Շահվերդյանը:
1937-ի փետրվար եւ ապրիլ ամիսներին ձերբակալվեցին եւ Խթը-ի զնդաններում զոհվեցին Դանուշ, Ելիզավետա, Ալեքսանդր (Անդրֆեդերացիայի կենտգործկոմի քարտուղար) Շահվերդյանները, իսկ մայիսին ձերբակալվեց, ապա աքսորվեց փոքր եղբայրը` Երեւանի բժշկականի ռեկտոր Արամ Շահվերդյանը: 1954-ին նրանք արդարացվեցին: 1962թ.-ին Երեւանի Չարբախ թաղամասի փողոցներից մեկն անվանվեց Շահվերդյան: Սակայն Երեւանի քաղաքապետ Վ. Սիրադեղյանի 1997թ. հուլիսի 11-ի թիվ 791 որոշմամբ Շահվերդյան փողոցը վերանվանվեց… Շարուրի:
Չնայած 2004-ի հունիսի 23-ին Երեւանի անվանակոչության հանձնաժողովը որոշեց. «…Շահվերդյան անվանել նախկին փողոցին համարժեք, համազոր, զուգահեռ փողոցը», իսկ 2005-ի մայիսի 20-ին Շենգավիթի ավագանին իր համաձայնության մասին իրազեկեց քաղաքապետարանին («…Արարատյան փողոցի` Շիրակի փողոցի հետ հատման վայրից մինչեւ Արարատյան փողոցի վերջնամասն ընկած հատվածը՝ մինչեւ Ներքին Չարբախի 1-ին փողոցի սկիզբը, վերանվանել Շահվերդյան»), սակայն Երեւանի նախկին քաղաքապետերը ժամանակ չգտան վավերացնելու այդ որոշումները: … Նրանք զրկվեցին ազատությունից, ապա նաեւ ապրելու, ավելին` շիրիմն ունենալու իրավունքից:
Վերադարձնենք նրանց վերջին եւ արդեն միակ` անունն ունենալու եւ արժանիորեն հիշվելու իրավունքը: Այդ մեզ եւ առավել եւս մեր երեխաներին է հարկավոր: Ոգեկոչենք մարտիրոսների տոհմին: Նրանք անհողդողդ էին նույնիսկ Խթը-ի զնդաններում: Այս տարի ծրագրել եւ իրագործում ենք «Ոգու վերադարձը» խորագրով միջոցառումների մի ամբողջ շարք:
Ակնկալում ենք Ձեր զորակցությունը եւ ներկայացնում երկու առանցքային առաջարկություններ.
1. Կոմիտասի անվան զբոսայգում` հայ մեծերի պանթեոնի հարեւանությամբ գտնվող, դեռեւս 1990-ականների կեսերից կիսաքանդ շենքը («Պլանետարիումը»), «որպես ազգի, պետության եւ պետականության գերակա շահ», ժողովրդական հանգանակության միջոցով փրկագնել եւ վերածել Կոմիտասի պետական թանգարան-ինստիտուտի:
2. Իր արդարացի ավարտին հասցնել Շահվերդյան փողոցի անվան վերականգնման` շուրջ 15 տարի չարչրկվող հարցը:
Գագիկ Այգեհատցի Շահվերդյան
«Սիմոն Զավարյան» ՀԿ
Մայիսին լրանում է հայոց հանճարի` Կոմիտաս Վարդապետի աճյունի հայրենադարձման 75-ամյակը:
Մեծ եղեռնի ամենախորհրդանշական եւ ամենաողբերգական զոհի աճյունը դժնդակ 36-ի մայիսի 9-ին, իր եւ հարազատների կյանքի գնով, ի հեճուկս Ստալին-Բերիա զույգի, չանսալով նույնիսկ Աղասի Խանջյանի` նախորդ օրն ուղարկած հեռագրին, անձնազոհաբար («Մահ իմացեալ…») Մարսելից հայրենիք ուղարկեց անսակարկ հայրենասեր Դանուշ Շահվերդյանը:
1937-ի փետրվար եւ ապրիլ ամիսներին ձերբակալվեցին եւ Խթը-ի զնդաններում զոհվեցին Դանուշ, Ելիզավետա, Ալեքսանդր (Անդրֆեդերացիայի կենտգործկոմի քարտուղար) Շահվերդյանները, իսկ մայիսին ձերբակալվեց, ապա աքսորվեց փոքր եղբայրը` Երեւանի բժշկականի ռեկտոր Արամ Շահվերդյանը: 1954-ին նրանք արդարացվեցին: 1962թ.-ին Երեւանի Չարբախ թաղամասի փողոցներից մեկն անվանվեց Շահվերդյան: Սակայն Երեւանի քաղաքապետ Վ. Սիրադեղյանի 1997թ. հուլիսի 11-ի թիվ 791 որոշմամբ Շահվերդյան փողոցը վերանվանվեց… Շարուրի:
Չնայած 2004-ի հունիսի 23-ին Երեւանի անվանակոչության հանձնաժողովը որոշեց. «…Շահվերդյան անվանել նախկին փողոցին համարժեք, համազոր, զուգահեռ փողոցը», իսկ 2005-ի մայիսի 20-ին Շենգավիթի ավագանին իր համաձայնության մասին իրազեկեց քաղաքապետարանին («…Արարատյան փողոցի` Շիրակի փողոցի հետ հատման վայրից մինչեւ Արարատյան փողոցի վերջնամասն ընկած հատվածը՝ մինչեւ Ներքին Չարբախի 1-ին փողոցի սկիզբը, վերանվանել Շահվերդյան»), սակայն Երեւանի նախկին քաղաքապետերը ժամանակ չգտան վավերացնելու այդ որոշումները: … Նրանք զրկվեցին ազատությունից, ապա նաեւ ապրելու, ավելին` շիրիմն ունենալու իրավունքից:
Վերադարձնենք նրանց վերջին եւ արդեն միակ` անունն ունենալու եւ արժանիորեն հիշվելու իրավունքը: Այդ մեզ եւ առավել եւս մեր երեխաներին է հարկավոր: Ոգեկոչենք մարտիրոսների տոհմին: Նրանք անհողդողդ էին նույնիսկ Խթը-ի զնդաններում: Այս տարի ծրագրել եւ իրագործում ենք «Ոգու վերադարձը» խորագրով միջոցառումների մի ամբողջ շարք:
Ակնկալում ենք Ձեր զորակցությունը եւ ներկայացնում երկու առանցքային առաջարկություններ.
1. Կոմիտասի անվան զբոսայգում` հայ մեծերի պանթեոնի հարեւանությամբ գտնվող, դեռեւս 1990-ականների կեսերից կիսաքանդ շենքը («Պլանետարիումը»), «որպես ազգի, պետության եւ պետականության գերակա շահ», ժողովրդական հանգանակության միջոցով փրկագնել եւ վերածել Կոմիտասի պետական թանգարան-ինստիտուտի:
2. Իր արդարացի ավարտին հասցնել Շահվերդյան փողոցի անվան վերականգնման` շուրջ 15 տարի չարչրկվող հարցը:
Գագիկ Այգեհատցի Շահվերդյան
«Սիմոն Զավարյան» ՀԿ
Կարծիքներ