Օբաման տեղը դրեց արաբներին ու հրեաներին

ԱՄՆ նախագահ Օբաման երկար մտածելուց հետո գտավ, որ չի կարելի արաբական աշխարհի վերջին իրադարձություններն անարձագանք թողնել եւ մեծ մասամբ բարձրաստիճան արաբ պաշտոնյաներից բաղկացած լսարանի առջեւ հայտնեց, թե ինչ  է մտածում արաբների մասին ԱՄՆ-ն: Դեյլ Քարնեգին ասում է` սկզբում գովիր: Բայց մենք նախ ամերիկացի չենք, պարտավոր չենք հետեւել Քարնեգիի պատվիրաններին, եւ երկրորդ՝ փնովելը հայի երկրորդ բնավորությունն է, գուցեեւ առաջինը:



Այնպես որ` սկսենք սկզբից: Նախագահի ճառի սկզբից: Անկեղծ ասեմ՝ արաբ ընդդիմադիրներին ուղղված խոսքը շատ էլ քաջալերող չէ: Եթե ես նրանց փոխարեն լինեի, ուղղակի կթողնեի, հրացանս ուսիս դրած տուն կվերադառնայի ու ղեկավարիս կխնդրեի, որ ընդուներ նախկին աշխատանքիս: Թե չէ` ինչ է նշանակում` դուք միանգամայն պահպանում եք մեր արժեքային համակարգը: Ծաղրո՞ւմ եք, պարոն Օբամա: Էդ մարդիկ թողել են տուն, երեխաներ, տանկերի դեմ պարսատիկներով կռվի են դուրս եկել, որ ձեր արժեքնե՞րը պահպանեն, թե՞ որ ձեր օգնությամբ կառավարություն փոխեն ու հանապազօրյա հաց վաստակելու հնարավորություն ստանան:



Մի խոսքով, արաբ ապստամբները հավանաբար խիստ հիասթափված են: Նույնը վերաբերում է Իսրայելին: Նախորդ օրը պարոն Օբաման հայտարարել էր, թե ԱՄՆ-ն կողմնակից է, որ Պաղեստինի սահմանները վերականգնվեն, ինչպես մինչեւ 67 թվականի արաբ-իսրայելական պատերազմն էր:



Հիշեցնենք, որ այդ պատերազմի արդյունքում Իսրայելը մեծացրեց իր տարածքը` ի հաշիվ Եգիպտոսի ու արաբական այլ երկրների, այդ թվում` Պաղեստինի: Երուսաղեմն Իսրայելին միացվեց ամբողջությամբ: Իսկ հիմա ԱՄՆ-ն ասում է` ընկեր, օկուպացված տարածքները վերադարձրու: Բա էդքան ծա՞խսը, էդքան զինվորի կյա՞նքը, էդքան ուրախությո՞ւնը, որ վերջապես ողջ Երուսաղեմն իրավատիրոջն է պատկանում: Այսպես զայրանում է Բենջամին Նետանյահուն` Իսրայելի վարչապետը, ու զանգ է տալիս ԱՄՆ` Հիլարի Քլինթոնի վրա մուննաթ գալու:



Իսկ արդյունքում ճառի բովանդակությունը քիչ է փոխվում` վերանայվում են որոշ ձեւակերպումներ, իսկ ասելիքը մնում է նույնը: Ըստ երեւույթին, Օբաման Հիլարի Քլինթոնին բացատրել է, որ նա վաղուց պետք է վարժված լիներ «մուննաթի»: Դժվար չէ պատկերացնել խեղճ Հիլարիին այն նույն երկնագույն կոստյումով, որը հագած կանգնել էր Էդվարդ Նալբանդյանի կողքին, թաշկինակն աչքերին սեղմած, ֆսֆսալով նախագահի կաբինետից դուրս գալիս: Է՜-է՜-է՜, գուցե ճիշտ են ասում, որ քաղաքականությունը կանանց տեղը չէ:



Իսկ պարոն Նետանյահուի մուննաթն ինչ-որ օգուտ այնուամենայնիվ տվեց, որովհետեւ պարոն Օբաման ելույթում փոփոխություններ կատարելու պատճառով հայտնվեց 35 րոպե ուշացումով, Իսրայելի սահմաններին «կպավ» զգուշությամբ՝ 45 րոպեանոց հորդոր-ուղերձներից հետո միայն: Իսրայել ու Պաղեստին, պիտի բանակցեք: Միայն թե, Իսրայել, ոտքերդ իմ կարած վերմակի չափով մեկնիր:



Միացյալ Պաղեստինի հետ բանակցությունը քաջալերելի հետաքրքրական կողմ եւս ունի: Պաղեստինը մինչեւ վերջերս մասնատված է եղել  մահմեդական «Ֆաթահ» եւ «Համաս» խմբավորումների միջեւ: Արեւմտյան ափ կոչվող հատվածը, որից, ի դեպ, Իսրայելը պատերազմի ժամանակ մի պատառ պոկել էր, ղեկավարում էր պաղեստինյան պաշտոնյաների կողմից, որոնք «Ֆաթահի» կազմից են:



Իսկ «Համասը» ծայրահեղական խմբավորում է, այն իր ձեռքում էր պահում Գազա քաղաքն իր մերձակայքով` աղքատ թաղամասը: Թե ԱՄՆ-ն, թե Իսրայելը «Համասը» համարել են ահաբեկչական խմբավորում, իսկ երբ բոլորովին վերջերս` մայիսին, արաբական խռովությունների կոնտեքստում երկու խմբավորումները միասնության պայմանագիր ստորագրեցին, երկիրը դե յուրե միավորվեց: Եվ այժմ, փաստորեն, Իսրայելի նույն իր` ԱՄՆ-ի պատվերով պիտի բանակցի նաեւ նախկին, իսկ գուցեեւ ներկա ահաբեկիչների հետ: Ճակատագրի հեգնանք, այլ կերպ չես կոչի: Պարոն Օբաման իր ելույթում նախանշել է, թե ինչ ուղղությամբ պետք է ընթանան բանակցությունները:



Նախ պետք է հստակեցվեն Պաղեստինի սահմանները: Թեեւ Իսրայելը դիմադրել է` հայտարարելով, որ 67 թվականից առաջ ունեցած իր սահմանները վերականգնելու դեպքում Իսրայելն անպաշտպան կդառնա: Երկրորդ. ԱՄՆ-ն առաջարկում է, խնդիրների լուծումը հեշտացնելու համար, դրանց անդրադառնալ փուլերով, ասենք, առավել ցավոտ խնդիրների` Երուսաղեմի տարածքային պատկանելության եւ պաղեստինյան փախստականների հայցը թողնելով հետագային: «Պետք է ազատվել  անցյալի բեռից»,- ինչպես պատկերավոր արտահայտվել է Բարաք Օբաման:



Նախագահը խոսել է նաեւ այլ արաբական երկրների իրադարձություններից: Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադին նախագահը զգուշացրել է, որ Սիրիայում ժողովրդավարությունը, միեւնույն է, հաղթանակելու է, եւ «նախագահը երկու տարբերակ ունի` կամ գլխավորել բարեփոխումները, կամ դուրս գալ ճանապարհից»:



Նախագահն անդրադարձել է այլ` ճնշող քաղաքականություն իրականացնող արաբական կառավարություններին, կոչ անելով Բահրեյնի, Եմենի կառավարություններին, որպեսզի բանակցություններ վարեն ընդդիմադիր կողմի հետ, «իսկ բանակցել ընդդիմության հետ հնարավոր չէ, երբ նրա մի մասը բանտում է»,- ասել է նախագահը եւ արժանացել ծափահարությունների: Իբրեւ վերջաբան՝ նախագահը հավաստիացրել է, որ ԱՄՆ ռազմավարական շահերը  զարգացող երկրներում չեն գերակայելու արժեքների հանդեպ: Միայն ռազմավարական շահեր հետապնդելով՝ ստամոքս չես լցնի եւ չես օգնի, որ մարդ արտահայտի իր կարծիքը»,- ասել է ԱՄՆ նախագահը:



Աստղիկ Սարգսյան