Մեր քաղաքը. Ցախավելներով հավաքարարներ

Գիշեր. թանձր խավարի մեջ լուսաբաց կանխորոշող կապույտ ամպիկների փետրե պատառներ: Փողոցի երկայնքով խավարի մեջ անակնկալ հանդիպող նարնջագույն ջահերը վառվում են առանձին-առանձին, տարբեր գուներանգներով: Մեքենայի լուսարձակների ներքո` նարնջագույն ջահերը գնալով մարդկային կերպարանքներ են ուրվագծում: Արագացված շարժանկարների պես` աչքերիդ դիմացով պարզորոշ անցնում են իրարից մի քանի մետր հեռավորության վրա կանգնած երկար, շագանակագույն ցախավելները ձեռքներին հավաքարար կանայք: Նրանք ասես արձանացած են. մարմինների փոխարեն համաչափ հետուառաջ են գնում ձեռքների ցախավելները. ցախավելներն այժմ նրանց մարմիններն են:



Հեռվից թելխոտերի, չոր ու կանաչ տերեւների, ծխուկների փոքր ու մեծ բուրգերը դաշտերում հանդիպող նոր հնձած ու դեզ չարած խոտի կույտեր են հիշեցնում: Ցախավելները գերանդիների նման սահուն գնում են ու գալիս մայթի ասֆալտի վրայով, մտնում գրանիտե սալիկների արանքները, մաքրում նույնիսկ օրվա բարձրացած ու վայրէջք կատարած հողե փոշին: Միշտ էլ գիշերվա ուժ ժամին մեքենայով անցնելիս ցախավելներով հավաքարարներ տեսնելու ակնթարթը սրտիդ զարկերն արագացնում է, զարմանքից հուզվում ես, չհասկանալով զարմանքիդ ու հուզմունքիդ իրական պատճառը:



Մանկական հիշողություններ ցախավելներ հեծնած չար վհուկների մասին, որ երեւակայության աշխարհում ճախրում էին ծիծեռնակներին խառնված` մոխրի պես մռայլ երկնքում, հետո իջնում էին ներքեւ, ցախավելները խնամքով շարում պապիկի խորդանոցում ու չքվում: Կայանում ես մեքենադ, իջնում-մոտենում ես հավաքարար կանանց, կանգնում մի փոքր հեռվում:



Խըզ-խըզ, խըզ-խըզ, խըզ-խըզ: Ցախավելների չոր ու սարթ ճյուղերը կարծրացել են ու ասֆալտին քսվելիս սուր, զգայուն ճիչեր են արձակում: Չես ուզում ներկայությունդ հանկարծ վնասի քաղաքի տարբեր թաղամասերում բնակվող ու տարբեր ընտանիքներ ունեցող կամ միայնակ այս կանանց գիշերային նուրբ աշխատանքը:



Բայց շուտով հենց դիմացդ կանգնած վտիտ կինը, որ ցախավելը չափազանց դանդաղ է այսուայն կողմ տանում, վտիտ կինը, որ մի ծեր տատիկ է եւ գլխին ծաղիկներով գլխաշոր ունի, գլխաշորի տակից ճակատից մինչեւ այտը ճերմակ մազերի մի փունջ է իջնում, սկսում է մեղմ ժպտալ ու մեղմ ժպիտով առանց քեզ նայելու ասում.



- Բարեւ, տղա ջան:



- Բարեւ ձեզ:



Տատիկը չի դադարում շարժել ձեռքի ցախավելը, գլուխը մի փոքր բարձրացնում է, նայում իր դիմաց աշխատող մյուս կնոջը, որ եւս ժպտում է քթի տակ: Իսկ դու կարծում էիր ծառի տակ կուտակված խավարում թաքնվելով` չես մատնի ներկայությունդ: Նրանք գիտեն, որ թաքնվել ես ծառի տակ կուտակված խավարի մեջ, գիտեն, որ մի քանի րոպե առաջ իջար մեքենայից, մոտեցար իրենց:



Գիտեն, զգացել են, առանց աշխատանքը դադարեցնելու, գլուխները չբարձրացնելով, առանց ձեռքների ցախավելների շարժումները ընդհատելու` մաքրելով օրվա կեղտը, օրվա մնացուկը, տերեւներն ու դեն նետված իրերը, օրվա ավելորդությունը: Ինչ-որ բան խոսելու, ինչ-որ հարցեր տալու համարձակությունդ չի ներում: Պապանձվել ես: Բերանդ բացուխուփ ես անում: Շունչդ պահում ես: Բառը ճզմվում է շնչիդ մեջ: Տատիկը կրկին, առանց գլուխը բարձրացնելու, ցախավելն այսուայն կողմ տանելով ու առանց քեզ նայելու  սկսում է մեղմ ժպտալ.



- Հաջողություն, տղա ջան:



- Հաջողություն: