Մեր քաղաքը. բռնվեք` չինական զորքը գալիս ա

Բայց սկզբում պարսկական: «Պարսիկները գրավել են մեր քաղաքը, դրանց քոքը կտրել ա պետք: Սաղ Կոմիտասը պարսիկ են, տներ ա, որ առնում են, վաղը չէ մյուս օրը գալու են՝ մեզ մեր տներում գյուլլեն», - շատ անգամ հանդիպող, տագնապներով լեցուն այս խոսակցությունները շարունակում  են հեղեղել քաղաքի փողոցները, եւ հորինվող լեգենդները, բերանեբերան թռչելով, խոսքից խոսք՝ ավելի նոր թափով ու երանգավորված բովանդակությամբ պատմվում են, առավել միֆականացնելով չեղածն ու կես ճշմարտությունը: Օրվա ընթացքում՝ նույն ժամին, տարբեր վայրերում տարբեր մասնագիտության տեր մարդիկ զրուցում են քաղաքի անցուդարձից, բազմաթիվ հարցերից, ծեծված ու ինքնատիպ թեմաներից` սովորական ու տարօրինակ առոգանությամբ: Եթե նույն ակնթարթում հաջողվեր որսալ այդ բոլոր խոսակցությունները եւ գրել այնպես, ինչպես հնչել են` պահելով դրանց մեղեդայնությունը, ռիթմն ու կոլորիտը, հանճարեղ վեպ կստացվեր:



Բայց մարդը դեռեւս ի զորու չէ լիարժեքորեն վերարտադրել գոնե մեկ խոսակցություն, որովհետեւ սղվող բառերը շփոթմունքի մեջ են գցում իրականությունը: Երբ հայտնվում ես քաղաքի վարսավիրանոցներից մեկում, լուռ նստած սպասելով ընկերոջդ, որի մազերը բարվոք տեսքի է բերում վարսավիրը (որը բառիս բուն իմաստով ԴԵՄՔ է), լրջորեն, փաստարկներ բերելով, մյուս վարսավիրների հետ քննարկելով խոսում է չինացիների, պարսիկների ու քրդերի կողմից փչող վտանգավոր քամիների մասին, ակամայից մարմինդ ու գիտակցությունդ, դեմքիդ հայտնված ժպիտը թեքվում է-հակվում խոսակցությանը:



«Չե՞ք լսել, անցյալ թե նախանցյալ տարի էր, մի  հայ հրապարակի վրա, հենց կլոր ժամացույցի տակ, ավտոմատով մի պարսիկի մաղեց: Արա, հա, դրել ու մաղել ա, ասում են՝ կնիկը դրա հետ ա էղել, էս էլ կուլ չի տվել, ավտոմատը վեկալել ա ու խփել ա դրան, հետո գժանոց են տարել, տենց մի տարի հետո դուրս են գրել: Բայց չէիք լսե՞լ, լուրջ, բա՜, ախպեր: Դրանք կնանիքի համար էլ են ստեղ գալիս»: Ընկերս հայելու մեջ նայելով ժպտում է, օրորում գլուխը: Ես ժպտում եմ, կոշիկներիս նայելով՝ օրորում գլուխս: Ասում ենք` չէ, չենք իմացել: Հետո խոսակցություն է ծավալվում չինացիներից: «Դրանք գալու են-հասնեն Հայաստան, կտենաք՝ գալու են-լցվեն մեր վարսավիրանոցը: Հիմա էս մի թիքա տեղում հինգ հոգով ենք աշխատում, բայց դրանք որ էկան, հիսուն հոգով կաշխատեն ու մազը տասը դրամով կկտրեն: Էնքան էժան գնով կկտրեն, սաղ իրանցով կանեն, ոնց որ անում են»,- ընկերոջս գլխին շամպուն  քսելով՝ շարունակում է վարսավիրը:



«Հիմա ո՞ր մի հայն էդքան էժանով գործ կանի, մի հատ թարս կչափի՝ կչորանաս տեղումդ, որովհետեւ ամեն մի հայ առանձին վերցրած մի մշակույթ ա, մի գեներալիսիմուս, իսկ դրանց համար ոչ մի բան գոյություն չունի. էնքան շատ են՝ մենակ աշխատանքի մասին են մտածում, էնքան, որ աշխատանք լինի: Հինգ հարյուր հոգու հինգ հարյուր դրամ տաս, ինչ աշխատանք ուզես՝ կանեն: Իսկ մենք՝ թողես մենակ խոսանք»: Բայց լավ չի լինի՞, որ չինացիները, թեկուզ պարսիկները գան, մի քիչ խառնվեն, շփվենք, մեզ պետք են շփումներ, մենք մեր մեջ խեղդվում ենք,- ասում է ընկերս:  «Էլ գալս ո՞րն ա՝ արդեն էկել են: Էն օրը ընկերս ասեց, որ Հայաստան քրդերին են բերում-բնակեցնեն, էդ արդեն հաստատ ա: Պատկերացնո՞ւմ եք քրդերին. դրանք էլ՝ բազմանալ ա, որ բազմանում են, դեմներն առնել չի լինի»:



Ծիծաղում ենք բոլորս` երեւի պատկերացնելով մեր քաղաքի փողոցներում քայլող ու թռչունների ծլվլոցներին նմանվող լեզվով խոսող, բիզ-բիզ մազերով չինուկներին (դե պարսիկներին էսպես թե էնպես տեսնում ենք) կամ քրդերին՝ կարճ, շեկոտ բեղերով ու տարօրինակ հագուստներով:



Դուրս ենք գալիս-քայլում` մտածելով տագնապի մասին, որ կա շատերի մեջ` ինքնությունը կորցնելու, պետականությունից զրկվելու, խառնվելու, չգիտեմ՝ ձուլվելու, կորելու սարսափի մասին, որ անվերջ թափառում է մեր գիտակցության մեջ, բայց գուցե դրա անունը տագնապ էլ չէ, այլ սովորական վախ՝ սեփական ուժերի նկատմամբ անվստահության վախ, սեփական ռեսուրսները հաշվի առնելով` անճարակության կասկածներ, կորցնելու ու երբեք չգտնելու եւ չբռնելու չհաղթահարված հոգեբանական լուրջ խնդիրներ, որի միակ ելքը, ցավոք, կրկին Ագռավաքարի փակ գոտին է:



Մի խոսքով, իմ սյունակը եզրափակելու ժամանակն է, իսկ ով վախենում է, բռնվեք` չինական զորքը գալիս ա: