Կանոն գրչության. Լը Կլեզիո

Ալի­սա

Ալի­սան այս դա­րա­վեր­ջի ծնունդ է: Ապ­րել է հա­րուստ ու հա­մե­րաշխ ըն­տա­նի­քում: Ան­չափ սի­րել է իր ծնող­նե­րին. մո­րը` այն­քան հա­մեստ ու պեր­ճաշ­ուք, հո­րը` նի­հար ու սկզ­բուն­քա­յին, ըստ էու­թյան, բա­րի և ան­չափ մտաց­րիվ: Նրանք սնան­կա­ցան, երբ Ալի­սան դեռ երե­խա էր: Դա պա­տա­հել էր Մո­րի­սում, հե­ռու` առա­ջին հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մի թո­հու­բո­հից, ասես մի­ան­գա­մայն այլ աշ­խար­հում: Ալի­սա­յի եղ­բայր­նե­րը մե­կը մյու­սի ետևից լքե­ցին նրանց. գնա­ցին Լոն­դոն, Փա­րիզ սո­վո­րե­լու: Ճա­նա­պար­հոր­դե­ցին և ամուս­նա­ցան հեռ­վում: Ալի­սան մնաց կղ­զում, որ­տեղ իր հայրն ու մայրն էին, և թույլ ու հի­վանդ քույ­րը: Սնան­կա­նա­լուց հե­տո ապաս­տան էին գտել Ֆո­ե­նիքս քա­ղա­քի մոտ գտն­վող մի հար­մար տա­նը:

Ալի­սան սի­րում էր կյան­քը, միտ­քը, պո­ե­զի­ան: Նա ավե­լի քան սի­րա­լիր էր, սքան­չե­լի: Երբ խո­սում էր այն­քան արագ ան­ցած երի­տա­սար­դու­թյան մա­սին, ասում էր. «Դուրս էինք գա­լիս, սի­րե­լի­ներ ու­նե­ինք»,- ապա ավե­լաց­նում. «Ֆրան­սի­ա գնա­լը երա­զանք էր»: Թե­պետ գի­տակ­ցում էր, որ այլևս ան­կա­րող էր բո­լո­րի նման սո­վո­րա­կան կյան­քով ապ­րել: Դա նրա հա­մար պարզ ճշ­մար­տու­թյուն էր: Նա չէր ամուս­նա­նա­լու, երե­խա­ներ չէր ու­նե­նա­լու: Նա, ով ամե­նաշ­ատն էր փա­փա­գում կղզուց հե­ռա­նալ, աշ­խարհ տես­նել, հի­ա­նալ Փա­րի­զով, ըմ­բոշխ­նել հո­գու այն տո­նը, որ պատ­կե­րաց­նում էր այն­տեղ. հուշ­ար­ձան­նե­րը, թան­գա­րան­նե­րը, պար­տեզ­նե­րը, երաժշ­տու­թյու­նը, ան­մի­ջա­պես հաս­կա­ցել էր, որ դրա մա­սին կա­րող էր մի­այն երա­զել:

Կյան­քը թղ­թա­խաղ է, նա բաց էր թո­ղել իր հա­ջո­ղու­թյու­նը, որին չէր կա­րող հան­դի­պած չլի­նել: Կյանքն իր քույրն էր, ծնող­նե­րը, այդ կար­ճատև և կոր­ծա­նա­րար աշ­խար­հը, որի մի­ակ պա­հա­պա­նը ինքն էր: Քա­նի որ չէր կա­րող ապ­րել իր երա­զած կյան­քով, Ալի­սան ընտ­րեց իր ճա­կա­տագ­րից չփախ­չե­լու տար­բե­րա­կը: Այս ամե­նը փո­խա­րի­նում էր եր­ջա­նիկ ակն­թարթ­նե­րին: Ու­րիշ­նե­րը եր­ջա­նիկ էին լի­նե­լու, ամու­սին­ներ, երե­խա­ներ էին ու­նե­նա­լու, աղ­մու­կով լի տներ, որ­տեղ կա շարժ, երևակա­յու­թյուն, խն­ջույք­ներ: Ու՞մ կա­րող էր հե­տաքրք­րել այդ­քան տար­բեր աղ­քատ ու ող­ջա­միտ աղ­ջի­կը: Բո­լո­րի հա­մար Ալի­սան դար­ձավ այն կեր­պա­րը, որն ընտր­վել էր հենց իր կող­մից: Այդ նի­հար, ու­ժեղ կամ­քի տեր, մռայլ ու սևեռուն հա­յաց­քով հայտ­նի կի­նը, հագն­ված մշ­տա­պես ան­պա­ճույճ ոճով, իր խո­ցող խոս­քե­րով վի­րա­վո­րում էր իր իսկ ժա­մա­նա­կա­կից­նե­րին` այդ կա­նանց ու տղա­մարդ­կանց` ծի­ծա­ղե­լի իրենց թշ­վա­ռու­թյան և եր­ջան­կու­թյան որո­նում­նե­րի մեջ: Տա­րի­ներն ան­գամ ի զո­րու չէ­ին փո­խե­լու նրանց էու­թյու­նը, հա­յաց­քի խո­րա­թա­փան­ցու­թյու­նը:

Ճգ­նա­ժա­մա­յին տա­րի­նե­րին մեծ ախոր­ժա­կի տեր հա­րուստ­նե­րը պատ­րաստ էին զո­հա­բե­րել բո­լո­րին, մի­այն թե փր­կե­ին իրենց ու­նեց­ված­քը: Պա­տե­րազ­մը խու­ճա­պի էր մատ­նել բո­լոր նրանց, ով­քեր անընդ­հատ կրկ­նում էին.
- Ճա­պո­նա­ցի­ներն են գա­լիս…Ն­րանց նա­վերն այս­տեղ են…

Ալի­սան իր ու­նե­ցած քիչն էր կի­սում թշ­վառ փոք­րիկ­նե­րի, լք­ված կա­նանց, սո­վից սատ­կող շնե­րի հետ: Օգ­նում էր մա­հա­նալ քաղց­կե­ղով հի­վանդ կա­նանց: Պա­տե­րազ­մի զր­կանք­նե­րի պատ­ճա­ռով նրա ծնող­նե­րը մա­հա­ցել էին, սի­րե­լի քույ­րը` նույն­պես: Նրանք Ալի­սա­յի կյան­քում ամե­նա­հա­ճե­լի հիշ­ո­ղու­թյուն­ներն էին:

Նրա մի­ակ գաղտ­նիքն իր զվար­թու­թյունն ու ան­չափ քն­քուշ սիրտն էր: Ալի­սան շր­ջա­պատ­ված էր ու­ժաս­պառ­ված, թույլ մարդ­կան­ցով: Եվ այդ թույլ, ան­կա­րող վի­ճա­կում էր, որ ի հայտ էին գա­լիս նրանց ար­ժա­նիք­նե­րը: Նրա ուժն իր ծայ­րա­հեղ մե­նա­կու­թյունն էր: Եվ դա էր պատ­ճա­ռը, որ, չնա­յած տա­րի­նե­րին, մար­մի­նը դեռ պահ­պա­նում էր իր առույ­գու­թյու­նը, աչ­քե­րին կեն­դա­նու­թյուն ու փայլ հա­ղոր­դում: Այդ կայ­ծը նրա մեջ էր, ինչ­պես այս լույ­սի աղբ­յու­րը, որ նրան թույլ էր տա­լիս աշ­խար­հի անէ­ու­թյան մեջ տար­բե­րել գերբ­նա­կան գե­ղեց­կու­թյու­նը և եր­բեք երես չէր թե­քում մարդ­կա­յին ռա­սա­յի ան­բու­ժե­լի աղ­քա­տու­թյու­նից:
Ան­կաս­կած, այս երեք «ար­կա­ծախն­դիր­նե­րից» ամե­նա­հո­գե­հա­րա­զատն ինձ հա­մար Ալի­սան է:

Թարգ­մա­նությունը` Լիլիթ Գասպարյանի