Միևնույն է՝ նա ժողովրդի մեջ մնալու է որպես «հայր մերը» չիմացող ալբանացի

Հարցազրույց «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ, ՀՀ նախկին վարչապետ Արամ Սարգսյանի հետ

- Որպես ԵԿՄ անդամ, ինչպե՞ս եք գնահատում «Երկրապահի» պառակտված վիճակը: Հրամանատարներն իրենց ազատամարտիկների դաշինք ստեղծեցին, Ռուբեն Գեւորգյանն իր դաշինքն է ստեղծում:

- Իմ մոտեցումն այդ առումով միանշանակ սուբյեկտիվ է: Գիտեմ այսօրվա ԵԿՄ-ի թե առավելությունները, թե թերությունները, բայց համարում եմ, որ Վազգենն իր նույնիսկ այսօրվա գոյությամբ շատ ավելի մեծ ուժ է, քան ցանկացած մեկի կողմից որեւէ բարի կամ սեփական շահերին ծառայեցնելու նպատակով ստեղծված կառույցը: Եթե խնդիրներ կան ԵԿՄ վարչության, նրա նախագահի հետ կապված, թող մտնեն այդ կառույց, բարի լինեն բարձրաձայնել այս կառույցում իրենց տեսակետները: Այդ մարդիկ երեւի կհիշեն, թե «Երկրապահի» համագումարներում ինչ ելույթներ եմ ունեցել, երբ իրենցից որեւէ մեկը ոչ մի ծպտուն չի հանել, ավելին, պատերի տակ, երեւի, քննադատել են: Այսօր փորձում են ինչ-ինչ նոր բաներ ստեղծել, ես դա չեմ ողջունում:

- Դուք ասում եք՝ Վազգեն Սարգսյանը հիմա էլ ներկա է, եւ նրան հիշատակում են անընդհատ: Վերջերս էլ Քոչարյանի 60-ամյակին նվիրված ֆիլմում կա կտոր, որտեղ Վազգենը գովաբանում է Քոչարյանին:

- Նախ, դա միանշանակ հիմնավորում է, որ Վազգեն Սարգսյանը կա եւ շատ ավելի մեծ գործոն է, քան ֆիզիկապես կենդանի Ռոբերտ Քոչարյանի քաղաքական գործոնը: Երկրորդ՝ եթե Ռոբերտ Քոչարյանը հարգում է Վազգեն Սարգսյանի հիշատակը, նրան իր եղբայրն է համարում եւ այս մասին բարձրաձայնել էր, նա կարող էր դա ցույց տալ, երբ Վազգեն Սարգսյանի մայրը նստած էր իր դռան առաջ: Ճիշտ էր թե սխալ՝ այլ խնդիր է: Բայց նա իր մեծամտության եւ գոռոզության աստիճանից չիջավ ներքեւ: Ես լավ հիշում եմ, թե ինչպես 99 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Ռոբերտ Քոչարյանը մեր բակում, իմ, Գագիկ Հարությունյանի, Հրայր Հովնանյանի, Սերժ Սարգսյանի ներկայությամբ, երբ ոչ ոք ոչինչ չէր խոսում, հայտարարեց, որ հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունն այն 5 մարդկանց ձեռքի գործն է, ուրիշ ոչ ոք չկա: Իրեն հակադարձեցին թե Հրայր Հովնանյանը, թե Գագիկ Հարությունյանը, որ դա այդպես չի: Բայց ինքն ամբողջ դատական պրոցեսը տարավ այն ուղղությամբ, որ հիմնավորվի դա: Այս առումով նա Վազգեն Սարգսյանի անունը տալու բարոյական իրավունք չունի: Երբ ինքը 130 վկաներից հարցաքննում է միայն 60-ին, երբ հանդիպում է ահաբեկչի հետ, որպես երկրի նախագահ, եւ դաշտում չկա այդ հանդիպման ձայնագրությունը, երբ ինքն ամեն վայրկյան վերահսկում էր դատավարության գործընթացը, ամեն օրվա փաստաթղթերն ուղղակի իր հսկողության տակ էին, որն իր ֆունկցիայից դուրս էր, եւ այդ ամենն անում էր, որ հիմնավորվի, թե այս 5-ն են եղել: Ուրիշ ոչ ոք չկա: Սրա վրա է, որ այս հասարակությունը կասկածում է իրեն ու իրենց, էդ շրջապատին, եւ այս կոնտեքստում նա Վազգեն Սարգսյանի պատկերը տեսնելուց, անունը լսելուց պետք է գլուխը կախի, ոչ ավելի: Եթե գետնի հետ կապված մեջբերումներ չանեմ:

- Հիմա քաղաքական դաշտում դեպրեսիվ վիճակ է: ՀԱԿ-ԲՀԿ-ն ապահարզանի եզրին են, ՀՀԿ-ի հետ կապված հույս չկա: Ո՞րն է ձեր անելիքն այս իրավիճակում:

- Որեւէ առումով չեմ տեսնում Ձեր թվարկած թեւերի մեջ հակադրություն: Ավելին, համարում եմ, որ ՀԱԿ-ը, ԲՀԿ-ը, ՀՅԴ-ն, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը՝ բոլորը իշխանության են եկել ու հեռացել են իշխանությունից մեկ կենտրոնի հրահանգով: Դրանք հեքիաթներ են, թե Վազգեն Սարգսյանը Ռոբերտ Քոչարյանին բերեց, կամ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Թե Արթուր Մկրտչյանից հետո ինչպես Քոչարյանը դարձավ Ղարաբաղում իշխանություն, ով էր այդ լոբբինգ անողը, ինչ արժեքների համար էր լոբբինգ անում Քոչարյանին, ինչպես Ղարաբաղից նա եկավ Հայաստան, ակնհայտ կդառնա, եթե տա աստված, Հայաստանում լյուստրացիայի մասին օրենք ընդունվի: Սա խնդրի մի կողմն է: Բոլոր այն ուժերը, որոնք Եվրասիական տնտեսական կողմնորոշման կողմնակից են, հանդես են գալու մեկ թեկնածուով: Ինձ համար ամենաընդունելին Ռոբերտ Քոչարյանի թեկնածությունն է, որովհետեւ ինքն ամենախոցելին է: Այդ մարդու կերպարն ինքնին հասարակության մեջ դիմադրության շարժում է առաջացնում, եւ ընդդիմության գործն այս դեպքում կհեշտանա:

- Այսինքն, Դուք բացառո՞ւմ եք, որ նախագահական ընտրություններում այս ուժերը տարբեր թեկնածուներով հանդես գան:

- Այո, բացառում եմ: Եթե անգամ հանդես գան, մյուս թեկնածուն տեխնիկական նպատակ է լուծելու: Ուղղակի դիմացինին վարկաբեկելու համար: Այս առումով լայն դաշտ է բացվելու ազնիվ, անկաշառ ընդդիմության համար, ով պահել է իր դեմքը: Մրցակցությունը ոչ թե աշխարհաքաղաքական, այլ համակարգային կողմնորոշման, գաղափարային մրցակցություն է լինելու: Ինչպիսի՞ն է լինելու Հայաստանը՝ լուկաշենկոների, նազարբաեւների, պուտինների Հայաստան, որոնց կոնտեքստում լավ նայվում է Քոչարյա՞նը, թե՞ եվրոպական արժեքների երկիր, մերձբալթյան հանրապետությունների, Վրաստանի, Ուկրաինայի նման, որ իրեն հարգեն եւ իր արժանապատվությունն ընդունեն, ու, անկախ ամեն ինչից, ինքն արդեն հաղթած է:

- Ձեր կուսակցությունն ակտիվ չէ, ինչո՞ւ:

- Եթե Դուք նշեք մեկ կուսակցություն, որն ակտիվ է, ես կբանավիճեմ: Ժողովուրդը մի քանի անգամ ուժ ու հնարավորություն մեզ տվեց լուրջ գործեր անելու, բայց մենք, դժբախտաբար, չենք կարողացել այդ հնարավորությունն իրականացնել, որի համար ես ներողություն եմ խնդրում: Այս անգամ ես չեմ ուզում այդպես լինի, ուզում եմ արդարացնել ու տեղ հասցնել վստահությունը, որ ստացել եմ:

- Հիմա մոդայիկ է գլուխ գովել՝ կարդացած գրքերը թվարկելով: Ի՞նչ քաղաքական պաշար ունեք:

- Ես 38 տարեկան էի, երբ վարչապետ դարձա: 40-ն անց էի, երբ քաղաքականությամբ զբաղվեցի: Հիմա 50-ն անց եմ: Փորձ ու գիտելիք է տվել այդ տարիքը, նաեւ քաղաքականության մեջ լինելու հմտություններ: Չեմ թվարկի, թե ինչ գրքեր եմ կարդացել կամ ինչ երկրներում եմ եղել: Սա ծիծաղելի է: Մարդը, որը գիրք կարդալ չի սիրում, որը «փողկապին» «վիզկապ» է ասում եւ մինչեւ 50 տարեկանին մոտ դեռ Ջեկ Լոնդոն էր կարդում, ժողովրդի մեջ մնալու է որպես «Հայր Մերը» չիմացող ալբանացի: Հոկտեմբերի 27-ի ու Մարտի 1-ի համար արդարանալու դեռ ինչ-ինչ ելքեր կարող են գտնել: Բայց Պողոս Պողոսյա՞նը: Քաղաքացի, մեզանից մեկը, ով ուղղակի անունով դիմելու համար սպանվեց «Պոպլավոկում», այդքան մարդու աչքի առաջ, ու չդատապարտվեց: Ավելի մեծ վատություն անել հնարավոր չէր:

- Քոչարյանի 60-ամյակին նվիրված ֆիլմում Դուք ներկայացվում եք որպես խառը շրջանի վարչապետ, որը կապ չուներ պետականության հետ: Ի՞նչ կասեք:

- Հայաստանի պետականության համար գուցե որեւէ կուսակցության դեմքը պահելը ոչինչ է, բայց մարդկային հարաբերություններում կարեւոր է: Չի կարելի զրոյական կարգավիճակով, նույնիսկ մշտական բնակության վայր չունենալով՝ գալ Հայաստան, դառնալ այս երկրի ամենահարուստ մարդը ու խոսել պետականությունից, պաշտոնյայի ախորժակից: Պետական պաշտոն զբաղեցնելուց հետո ունենալ այդ չափի հարստություն, զվռնել աշխարհով մեկ ու գլուխ գովալ, թե դրանով կրթվում եմ, բան եմ տեսնում, համարում եմ անբարոյականություն: Ո՞վ էր ջիպավորներին կոչումներ ու պարգեւներ տալիս: Եթե ինքը վատ է հիշում, թող բացի իր ժամանակվա թերթերը՝ կարդա: Դա ինձ վերագրելու չի: Ես բաց ճակատով եմ մտնում իմ ընտանիք, նայում իմ ժողովրդի աչքերին: Իրենք պետք է իրենց հարազատներին կարողանան ապացուցել, որ ընդդիմադիր են, որ իրենք մարդ են, որ իրենք փողով չեն ծախվել ու էդ պուճուրիկ հալով սրան-նրան անուններ չեն դնում:

Սյուզան ՍԻՄՈՆՅԱՆ
[email protected]