Հիմնադիր խորհրդարան. քաղաքական նոր ո՞ւժ, թե՞ պիլոտային ծրագիր
Խորհրդարանական վերջին ճեպազրույցների ժամանակ ՀԱԿ ներկայացուցիչ Արամ Մանուկյանը հայտարարեց, որ Կոնգրեսը չի պատրաստվում մասնակցել Հիմնադիր խորհրդարանի ձեռնարկներին ու հանրահավաքներին: Նման հարց ՀԱԿ-ում չի էլ քննարկվել` ասել էր Արամ Մանուկյանը: Իսկ ինչո՞ւ: Ինչո՞ւ է ՀԱԿ-ն անում մի հայտարարություն, որ կարող է իրեն հետագայում կանգնեցնել դժվարին կացության առաջ: Չէ՞ որ քաղաքականության մեջ ոչինչ չի կարելի բացառել: Մյուս կողմից էլ՝ Ժիրայր Սեֆիլյանը չի ասում բաներ, որոնք շատ տարբեր են ՀԱԿ-ի ծրագրերից, այն է` ռեժիմի հեռացում: Եթե խնդիրը միայն ՀԱԿ-ի ռուսամետությունն ու Ժիրայր Սեֆիլյանի մաքրամաքուր հայամետությունն է, ապա դժվար չէր լինի, կարծում ենք, Սեֆիլյանին մի քիչ աշխարհաքաղաքականություն բացատրել ու ռեժիմի դեմ պայքարը բերել հիմնական հուն` ռեժիմի դեմ պայքարի հուն: ՀԱԿ-ում, սակայն, այդպիսի տրամադրություն չկա: Ավելին ասենք` ՀԱԿ-ում մտահոգված են Հիմնադիր խորհրդարանի ակտիվությամբ, որովհետեւ վերջինիս գործողություններն ու մարտավարությունը հիշեցնում են երբեմնի ռադիկալ ընդդիմության գործողություններն ու մարտավարությունը: Շատ մեծ խելք պետք չէ հասկանալու համար, որ Հիմնադիր խորհրդարանը լցնում է, կամ նրանով լցնում են ՀԱԿ-ի տեղը: Եվ, արդյոք, դա չէ՞ պատճառը, որ ՀԱԿ-ը «խանդով» է վերաբերվում Սեֆիլյանի գործողություններին:
Հիմնադիր խորհրդարանի դերակատարությամբ ընդդիմադիր դաշտում որակական առանձնապես նկատելի փոփոխություններ ակնկալելը, մեր կարծիքով, այնքան էլ ճիշտ չէ: Վերջապես, ի՞նչ է առաջարկում Ժիրայր Սեֆիլյանը` շուրջօրյա հանրահավաքներ եւ իրավիճակով պարտադրված քայլեր: Դա մեզ համար նորությո՞ւն է: Ոչ, իհարկե: Թե մարտի 1 ենք տեսել եւ թե Շանթի հեղափոխություն:
Սեֆիլյանը չունի ծրագիր: Այդ տեսանկյունից նա շատ նման է Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, մի տարբերությամբ, որ բառապաշարով հիշեցնում է վաղ շրջանի ՀԱԿ-ին, մի քիչ էլ` Շանթին: Սեֆիլյանը գործիչ չէ: Նրա մտքերը համակարգված չեն, նրա մի նախադասությունը հակասում է մյուսին, նրա համար միեւնույն է, թե ովքեր են իր կողքին, նա մի հրամանատար է, որ գնում է գրոհի «իմ հետեւի՜ի՜ց» կոչով ու չի նայում, թե ով է գալիս իր հետ: Սեֆիլյանն անընդհատ կրկնում է` ժողովուրդը, ժողովուրդը… Ժողովուրդը քաղաքական պայքարներում միատարր չէ: Դիցուք, Հայաստանում խայտառակ պատկեր է այդ առումով: 300 հազարանոց ՀՀԿ-ն բազմապատկեք ընտանիքի անդամների միջին թվով` 4-ով, ու կտեսնեք, թե ինչ ասել է Ժողովուրդ: Սրան ավելացրեք ՕԵԿ-ը, ԲՀԿ-ն, նաեւ` ՀԱԿ-ը, որ հրաժարվում է մասնակցել Սեֆիլյանի ակցիաներին: Ի՞նչ է մնում տակը, որ Սեֆիլյանը դեռ ժողովուրդ է երազում իր թիկունքին:
Բնականաբար, այս ամենը նաեւ իշխանությունն է հասկանում: Եվ եթե ամեն ինչ հենց այնպես է, ինչպես մեզ հրամցվում է, այն է` մեկը, ահա, ելել է ռեժիմի դեմ ու ժողովրդին էլ հրավիրում է ռեժիմը հեռացնելու, ապա ծիծաղելի է մտածելը, որ իշխանությունն այնքան է սարսափած Սեֆիլյանի գործողություններից, որ նրա կողմնակիցների փայծաղները մեկիկ-մեկիկ հեռացնում է: Իշխանության եւ Հիմնադիր խորհրդարանի այս «կատաղի պայքարն» ավելին չէ, քան կատվի ու մկան խաղը: Ընդ որում` կատուն չի էլ բարեհաճում անձամբ խաղալ եւ Հիմնադիր խորհրդարանի դեմ է հանել քրեական խաժամուժը` փողոցային ներկայացումներն արյունոտ ու դիտարժան դարձնելու նպատակով:
Ի՞նչ է ստանում դրա դիմաց իշխանությունը: Ավելի ճիշտ կլինի հարցնել` ի՞նչ հոգսից է ազատվում իշխանությունը Հիմնադիր խորհրդարանի գործողությունների շնորհիվ: Իշխանությունը նախեւառաջ ազատվում է ընդդիմության ուշքի գալու եւ միավորման հեռանկարից: Դա տեղի չի ունենա, քանի դեռ բոլորն աչքերը չռած կհետեւեն Սեֆիլյանի մտագարություններին: Նաեւ հստակ է, որ Հիմնադիր խորհրդարանն ամբողջությամբ զբաղեցնում է ՀԱԿ-ի նիշան` գործողությունների դաշտ չթողնելով ընդդիմադիր շատ այլ ուժերի համար: Եվ էլի մեկ հանգամանք` իշխանությունը նաեւ հույսեր է փայփայում, որ Հիմնադիր խորհրդարանում կհանգրվանեն հատկապես անհնազանդ հասարակական շարժումներն ու տրամադրությունները:
Այս իրավիճակում ունե՞ն, արդյոք, անելիք մեր առանցքային ոչ իշխանական ուժերը: Բնականաբար` ունեն: Եվ նրանց առաջին գործը Ցեղասպանության 100-ամյակը շահարկող Հիմնադիր խորհրդարանի գործողություններին քաղաքական գնահատական տալն է: ՀԱԿ-ի քրթմնջոցը, թե չի մասնակցելու Սեֆիլյանի հանրահավաքներին, շատ քիչ է: Պետք է այնպիսի գնահատական, որ թե իշխանությունները եւ թե Հիմնադիր խորհրդարանը հասկանան` քաղաքականությունը քաղաքականություն է, իսկ թատրոնը` թատրոն:
ՀԳ. Երկու խոսք մարտաբառերի մասին: Եթե մենք սխալվում ենք, եւ Ժիրայր Սեֆիլյանը ոչ թե պիլոտային ծրագիր է, այլ այն ռահվիրան, որ մեզ անսխալ առաջնորդում է դեպի ռեժիմի տապալում, ապա նրան պետք է խնդրեմ սրբագրել իր բառապաշարը եւ հեռացնել «ազգային ազատագրական պայքար» արտահայտությունը: Ռեժիմին անվանելով այլազգի` Սեֆիլյանն այլազգի է համարում նաեւ այդ ռեժիմի կողմնակիցներին, իսկ նրանք, ինչպես վերեւում ասացինք, քիչ չեն: Կարող եմ վստահեցնել, որ այդ «փոքրիկ» սրբագրությունից հետո փայծաղահեռացման այս գործողություններն ավելի արժանահավատ կդառնան:
Կարծիքներ