Ահա թե ինչու Պուտինը կգա Հայաստան
Որքան էլ ասենք, որ պատմությունը կրկնվելու հատկություն ունի, միեւնույն է, բոլոր գիտություններով էլ ապացուցվել է, որ ոչինչ չի կարող կրկնվել նույնությամբ: Եվ, առհասարակ, բնության մեջ ոչ մի առարկա, կենդանի օրգանիզմ կամ երեւույթ նույնությամբ նման չէ միեւնույն տեսակի առարկայի, կենդանի օրգանիզմի կամ երեւույթի: Կարճ` հարյուր տոկոսանոց նմանություն գոյություն չունի Փոխարենը շատ ավելի ճշգրիտ է «նույն ջուրը երկու անգամ չես մտնի» արտահայտությունը: Դրա մեջ շատ խորը իմաստ կա, իսկ եթե ջուրը նաեւ հոսող է, ամեն ինչ պարզ է արդեն էս գլխից:
Մենք շատ կցանկանայինք ունենալ մեր այն վերլուծաբանների մտքի ճկունությունը, ովքեր այս օրերին, երբ Պուտինի Հայաստան գալ-չգալու հարցն էին քննարկում, փոխանակ պատասխանելու` կգա Հայաստա՞ն, թե՞ կգնա Թուրքիա, ամենագետի պես արձանագրում էին, որ այս օրերին «տեղի է ունենում մոտավորապես այն, ինչ 1920-ականներին, երբ Մոսկվան ծնկի էր եկել Անկարայի առաջ՝ բավարարելով նրա բոլոր պահանջները եւ կնքելով Մոսկվայի խայտառակ պայմանագիրը, որով Հայաստանը բաժանվեց Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ»:
Հետաքրքիր է, չէ՞, իմանալ, թե այդ ինչի՞ց է երեւում, որ տեղի է ունենում հենց այն, ինչ եղավ 1920 թվականին: Մեզ համար պարզ չէ, օրինակ, թե այդ ինչ է պատահել, որ միջուկային գերտերություն հանդիսացող Ռուսաստանը հանկարծ ծնկի է եկել Անկարայի առաջ այնպես, ինչպես տրեխավոր մուժիկների Ռուսաստանը` 1920-ին:
Գրում են, թե Թուրքիան եւ Ռուսաստանը, քանի որ երկուսն էլ շրջափակման մեջ են, փորձում են միասին դուրս գալ միջազգային ասպարեզ: Սա նույնպես ճկուն մտքի արգասիք է: Այս մտքից ուզում են դարձյալ հետեւեցնել, թե Ռուսաստանն այնքան ծանր դրության մեջ է, որ Թուրքիային իր կողմը գրավելու եւ գործարքը կայացնելու համար, պատրաստ է իր վասալի` Հայաստանի շահերի հաշվին առեւտուր անել Թուրքիայի հետ, այսինքն` կրկնել 1920 թվականը: Բայց մի հարց տանք` հիմա՞ ինչն են բաժանելու իրար մեջ, երբ միմյանց զիջելու տարածք չկա:
Այս հարցի պատասխանն էլ ունեն մեր ընդդիմախոսները: Նրանք ռուսական մամուլի ինչ-ինչ հրապարակումներում կարդացել են, որ Ռուսաստանը, քանի որ տարածք այլեւս չկա, իբր, Թուրքիային համոզում է, որ կկարողանա թուլացնել Հայոց ցեղասպանության հետ կապված համաշխարհային ճնշումներն Անկարայի վրա: Ապշել կարելի է ուղղակի, թե որքան ճկուն է այս ամենը: Բայց այդ ճկուն մտքի գիգանտներից ո՞վ կարող է բացատրել, թե այդ ինչպե՞ս պետք է Ռուսաստանը փակի Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի առաջը: Դիցուք` կկարողանա՞ Հռոմի պապին համոզել հետ կանգնել իր խոսքերից: Իսկ գուցե Մոսկվան կկարողանա ազդել ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Շվեդիայի, Ուրուգվայի, Գերմանիայի, Արգենտինայի եւ բազմաթիվ այլ երկրների խորհրդարանների վրա՞, ՄԱԿ-ի, ԵԽ-ի եւ բազմաթիվ այլ հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների կարծիքի վրա՞: Չէ՞ որ այս հարցում Կրեմլն ամենաշատը կկարողանա ոտնահարել Պետդումայի Ցեղասպանության ճանաչման փաստը, ուրիշ ոչինչ: Արժե՞ դրա համար բոբիկանալ ու Անկարայի առաջ ծնկի գալ:
Մեր կարծիքով, Ռուսաստանը լավ է հասկանում, թե որն է իր շրջափակման բուն պատճառն այսօր, որը բոլորովին կապ չունի 1920 թվականի իրավիճակների հետ: Պուտինը հրաշալի գիտի, որ Էրդողանն աստված էլ դառնա, չի կարող ԵՄ-ին եւ ԱՄՆ-ին մարսեցնել Ղրիմն ու Դոնբասը: Հետեւաբար, հաշվարկի հարց է` արժե՞ Թուրքիային գազ ծախելու համար ծնկի գալ Անկարայի առաջ` գրգռելով մնացած աշխարհը:
Ապրիլի 24-ին Պուտինը կգա Հայաստան: Նա այլ տեղ չունի գնալու: Անկարայում ներկայացված կլինի Մեծ Բրիտանիան իր ողջ շուքով` սկսած թագուհու ընտանիքից, վերջացրած կառավարության առաջին դեմքերով ու անգլիական նախկին գաղութների` մինչեւ Ավստրալիա, ղեկավարներով: Պուտինն այնտեղ անելիք չունի: Մոսկվայի համար պարզ է, որ Թուրքիայի վրա հայկական ճնշումն այս պահին գալիս է Արեւմուտքից, եւ Թուրքիան ավելի շատ մտահոգ է Արեւմուտքի հետ հարցերը կարգավորելու, քան Պուտինին Ստամբուլ տանելու եւ Հայաստանին ինչ-որ բան ցույց տալու խնդրով:
Հասկանալի պատճառներով, հենց Արեւմուտքն է Թուրքիայի առաջ հարց դրել` բեկում մտցնել հայ-թուրքական հարաբերություններում, բացել սահմանը, ընդհուպ ներողություն խնդրել եւ քայլեր ձեռնարկել Ցեղասպանության ճանաչման ուղղությամբ քննարկումներ սկսելու համար: Սա Հայաստանին իր կողմը գրավելու Արեւմուտքի մի լայնածավալ գործողություն է, որը հայտնի չէ, թե ինչով կվերջանա: Թուրքիան ունի՞ այնքան կարողություն, որ դիմակայի այդ ճնշմանը, եւ, արդյոք, ավելի չի՞ մեկուսանա աշխարհից` Ռուսաստանի հետ սեպարատ պայմանավորվածություններ ունենալու դեպքում:
Այլ իրավիճակներում Ռուսաստանը կգտներ Թուրքիայի եւ իր ռազմավարական գործընկեր Հայաստանի միջեւ հավասարության նշան դնելու տարբերակը: Բայց հիմա, երբ Մոսկվան ստիպված է ընտրություն կատարել ոչ թե Երեւանի եւ Ստամբուլի, այլ Երեւանի եւ Գյումրիի միջեւ, ապա, կարծում ենք, ընտրությունը բոլոր դեպքերում Պուտինին կբերի Հայաստան:
Նայենք օրացույցին: Իսկ օրացույցին ոչ թե 1920 թվականն է, այլ 2015-ը:
Կարծիքներ