Կամայական գաղտնալսումների հնարավորությունները պետք է բացառվեն օրենսդրորեն

Դեկտեմբերի 10-ին Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց  հեղինակած «Օպերատիվ-հետախուզական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրինագիծը: Նախագծի հեղինակներն են ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավորներ Արմեն Խաչատրյանը եւ Սիփան Փաշինյանը։ Ըստ նախագծի, նախատեսվում է ոստիկանությանն իրավունք վերապահել՝ ունենալու այն տեխնիկական միջոցները, որոնք անհրաժեշտ են հեռախոսային խոսակցությունների վերահսկում իրականացնելու համար: Նախագծի վերաբերյալ քննարկումները բավականին բուռն են, մարդկանց մի մասը կարծում է, որ ոստիկանությանը նման հնարավորություն տալը տոտալ վերահսկողություն է սահմանում քաղաքացիների անձնական կյանքի նկատմամբ։

Նախկին փոխոստիկանապետ Հովհաննես Քոչարյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ ոստիկանությունը տարիներ շարունակ գաղտնալսել է եւ գաղտնալսում է․ «Տարիներ շարունակ այդ գործառույթը ոստիկանությունն իրականացնում է որպես օպերատիվ միջոց։ Խոսքն այլ բանի մասին է․ նախագիծն ասում է, որ ոստիկանությունը պետք է գաղտնալսում իրականացնի իր տեխնիկական հնարավորություններով, ոչ թե Ազգային անվտանգության ծառայության։ Այդ նախագիծը տեխնիկական հարց է լուծում։ Եվ սրան վերագրել տոտալ վերահսկողության հնարավորություն՝ ճիշտ չէ։ Մեր օպերատիվ-հետախուզական գործունեության մասին օրենսդրությունը վերանայման կարիք ունի»։

- Ի՞նչը պետք է վերանայվի։

- Պետք է կամայական գաղտնալսումների հնարավորությունները բացառվեն օրենսդրորեն։

- Եղե՞լ են նման լսումներ։

- Ոչ ոք չգիտի՝ եղել են, թե չեն եղել, դրանք գաղտնագրված տեղեկություններ են, եւ պետք էլ չէ հետաքրքրվել՝ դրանք եղել են, թե չեն եղել։ Խնդիրը հետեւյալն է․ օրենսդրությունը տալի՞ս է նման հնարավորություն, թե՞ չի տալիս։ Այո, մեր օրենսդրությունը շատ հին է, այն չի համապատասխանում ՄԻԵԴ-ի որոշումներին, բազմաթիվ միջազգային ստանդարտներին։ Բավարար չափով երաշխիքներ չի ներկայացնում, որ կանխի կամայական լսումները։ Խոսքը սրա մասին է, սա լրիվ ուրիշ պրոբլեմ է եւ պետք չէ կապել այս նախագծի հետ... Այս նախագծով կրճատվում է ընթացակարգը։

- Ոստիկանությունն այժմ տեխնիկական միջոցնե՞ր պետք է ձեռք բերի։

- Այո, տեխնիկական նոր միջոցներ պետք է տեղադրի ոստիկանությունը՝ կապի բջջային օպերատորների հետ համագործակցելով, իր սեփական կապուղիների հիման վրա այդ միջոցառումն իրականացնի։ Բայց ասել, որ էս նախագիծն ինչ-որ իրավունք է տալիս ոստիկանությանը, դա լուրջ չէ։

- Մեծ ծախսերի մասի՞ն է խոսքը։

- Չեմ կարծում, ինչքան հիշում եմ՝ շատ տրամաբանական ծախսերի մասին է խոսքը։ Եթե հիշողությունս չի դավաճանում՝ նույնիսկ այդ ծախսերն ապահովելու համար լրացուցիչ բյուջետային միջոցներ կառավարությունից չէր խնդրելու։

- Մոտավոր ինչքա՞ն կարժենա։

- Թույլ տվեք ձեռնպահ մնալ, այդ հարցին չպատասխանել։

- Դուք կարծում եք, որ դրական ազդեցությո՞ւն կունենա։

- Արագության տեսանկյունից դրական է, իհարկե, դրական է։ Ոստիկանությանն այդ իմաստով տալիս է լրացուցիչ հնարավորություններ։

- Պարոն Քոչարյան, Դուք կամայական լսումների մասին ասացիք եւ օրենսդրական բացի․ ի՞նչ բացի մասին է խոսքը։

- Օրենսդրության բացը կայանում է նրանում, որ չկան ինստիտուցիոնալ բավարար երաշխիքներ։ Օրինակ բերեմ՝ անձը երբեք չի տեղեկացվում այն մասին, որ իրեն երբեւէ լսել են, եթե դուք, ասենք, երբեւէ քրեական հետապնդման տակ եք եղել, արդարացվում է, գործի վարույթը կարճվում է, այդ դեպքում, այո, կարող են ձեզ տեղեկացնել, բայց շատ դեպքերում հետապնդում չի հարուցվում, անձը որպես մեղադրյալ չի ներգրավվում։ Հարց՝ բայց լսե՞լ են, թե՞ չեն լսել, ոչ ոք չի տեղեկանում։  Այսինքն՝ անձը պիտի տեղեկացվի, որ լսել են, որպեսզի կարողանա պահանջներ ներկայացնել եւ պարզել՝ իրեն լսել են իրավաչափորե՞ն, թե՞ անիրավաչափորեն։ Եթե հետադարձ ծանուցումը չկա, չի պահպանվում, նշանակում է՝ երաշխիքները բավարար չեն։ Երկրորդ․ ամեն օպերատիվ-հետախուզական միջոցառում իրականացնելիս լսման փաստը պիտի օպերատորների մոտ ֆիքսվի, եթե դա չի պահպանվում, ապա դատախազությունը հնարավորություն չի ունենում հասկանալու՝ տեղի ունեցե՞լ է լսում, թե՞ տեղի չի ունեցել։ Այսինքն՝ էլեկտրոնային գրանցման շտեմարաններ պետք է ունենանք։

- Թեմայից դուրս մեկ հարց. արդեն հայտնի է, որ Ձեզ փոխոստիկանապետի պաշտոնից ազատել էին քաղաքական հայտարարության համար, երբ Դուք ասել էիք, որ դեմ եք ոստիկանության եւ ԱԱԾ ղեկավարների պաշտոնը քաղաքական դարձնելու օրինագծին, սակայն այդ օրինագիծը չընդունվեց։ Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա։

- Բացարձակ որեւէ մեկնաբանություն չունեմ։

- Տեղեկացանք, որ փաստաբանությամբ եք զբաղվում։

- Այո, շատ լավ է, սիրում եմ այդ աշխատանքը, ուզում եմ հանրության մեջ ավելի շատ ասոցացվեմ որպես փաստաբան, քան թե որպես նախկին փոխոստիկանապետ։