Չբարեփոխված տրանսպորտ, կայանատեղիների պակաս եւ փոքր կենտրոնում քաոս

Կենտրոնի նախկին թաղապետ Վիկտոր Մնացականյանն իր էջում տեղադրել է Օպերայի եւ բալետի ակադեմիական թատրոնից 25 մ հեռավորության վրա, դեպի Հյուսիսային պողոտա տանող հատվածում նոր ավտոկայանատեղիի վրա փակցված «ավտոլվացում» ցուցանակը եւ գրել․  «Գտիր 7 մլն $ արժողությամբ պետական քաղաքային պարկինգը կամ աշխարհի ամենաթանկ ավտոլվացման կետը»։

Քաղաքային ավանդույթների ու քաղաքային մշակույթի զգացողություն չունեցող մարդկանց թեթեւ ձեռքով այսօր Մաշտոցի պողոտայի ամենակենտրոնական մասում եւ փոքր կենտրոնի այլ հատվածներում պտուղ-բանջարեղենի, մսի ու չրեղենի խանութներ են եւ ավտոմեքենաների սոդոմ-գոմոր։ Մի կողմից՝ ավտոկայանատեղիների պակաս, մյուս կողմից՝ մեքենաների ավելցուկ ու խցանումներ։ Պարզվում է՝ փոքր կենտրոնի խցանումների 40 տոկոսը կազմում են կայանատեղի ման եկող մեքենաները, որոնք այնքան են պտտվում կենտրոնում, մինչեւ կանգնելու տեղ գտնեն։ 
Տվյալը հաղորդեց Կենտրոնի նախկին թաղապետ, ակտիվ երեւանցի Վիկտոր Մնացականյանը։

Նա 3-4 լուծում է առաջարկում՝ մայթերի լայնացում, 6 հազար պարկինգի մասնակի կրճատում, մի մասը՝ հատուկ տարածքներում անվճար կայանելու, մյուսում (միայն փոքր կենտրոնում) կայանման գնի շեշտակի ավելացում, օրինակ՝ ժամում 1000 դրամ, ոչ թե օրական 35 դրամ։ Եվ, իհարկե, հասարակական տրանսպորտի բարելավում ու քաղաքականության մշակում, որ մարդիկ հակված լինեն աշխատանքի գնալ ոչ թե սեփական մեքենայով, այլ հասարակական տրանսպորտով։ 
«Հռոմում, Լոնդոնում, Փարիզում, կենտրոնի փողոցների 70 տոկոսում մեքենա չես կարող կանգնեցնել։ Կան հատուկ կայանատեղիներ։

Ուղղակի Երեւանը սովոր է սովետական ժամանակաշրջանից, որ խանութի դեմը պետք է ազատ տեղ լինի։ Նման բան կարող են թույլ տալ միայն նոր քաղաքները։ Օրինակ՝ Լոս Անջելեսը, որը սփռված քաղաք է։ Գումարած, որ այնտեղ ժամանակին այնքան ճիշտ քաղաքաշինական նորմեր են սահմանված, որ յուրաքանչյուր բիզնես՝ խանութ, սրճարան կամ ռեստորան, բակի կողմից ունի կայանման տարածքներ, փողոցը ծանրաբեռնված չէ։ Եվ մեր խնդիրն այն է, որ Հայաստանում շատ էժան մեքենաներ կան, Երեւանում շատ-շատ են․ մարդիկ 3 հազար դոլարով կարողանում են մեքենա գնել՝ սերվիսի աշխատող, մատուցող, կարեւոր չէ, գալիս են աշխատանքի ու մեքենայի կայանման համար կոպեկներ են վճարում։ Ես, օրինակ, իմ մեքենայի համար վճարում եմ 100 հազար դրամ, իրենք՝15 հազար (գույքահարկի գումար)։ Երկրորդը․ Երեւանում պարկինգը աշխարհում ամենաէժանն է՝ օրական 35 դրամ։

Աշխարհի եւ Եվրոպայի շատ քաղաքներում ու մայրաքաղաքներում ինչպես բեռնատար, այնպես էլ մարդատար ավտոմեքենաների լրջագույն սահմանափակումներ կան․ որոշ քաղաքներում, օրինակ, Ռիգայում, կան միայն հետիոտների համար նախատեսված փողոցներ, Նիդերլանդների Դելֆտ քաղաքում հին կենտրոնի փողոցների կեսը միմիայն հետիոտների համար է։ Ստոկհոլմում հին քաղաքում սահմանափակված է բոլոր տրանսպորտային միջոցների երթեւեկը առավոտյան 11-06-ը։ Այսինքն՝ այստեղ մեքենայով կարելի է գնալ միայն մինչեւ առավոտյան 11-ը։ Այլ ժամերի թույլատրվում է միայն հատուկ ծառայությունների՝ շտապ օգնության, ոստիկանական եւ փրկարարների մեքենաների մուտքը։ Բեռնատարներինը, առհասարակ, փաստացի, ամենուր սահմանափակ է․ մայրաքաղաքի կենտրոն թույլատրվում է մինչեւ 3,5-6,5 տոննա տարողությամբ բեռնատարների մուտքը, իսկ ավելի մեծ մեքենաներինը՝ միայն թույլատվություններ ձեռք բերելու միջոցով։ Եվրոպայում երթեւեկային ամենատոտալ սահմանափակումներն Իտալիայում են․ 30 հազարից ավելի բնակչություն ունեցող իտալական յուրաքանչյուր քաղաքի պատմական կենտրոնում սահմանված են սահմանափակ երթեւեկության գոտիներ»։

Հայ վարորդները, իհարկե, սա չեն ընդունում․ հակադարձումը՝ գալիս է աշխատանքի, որտե՞ղ կայանի մեքենան։ Կայանում է հարեւան շենքի բակում։ Վիկտոր Մնացականյանի խոսքով՝ այսպես չպետք է լինի։ 

Նա ասում է․ «Հասարակական տրանսպորտն էս երկրում, ի վերջո, զարգանալո՞ւ է, թե՞  չէ։ Հիմա քաղաքապետարանն ուզում է նոր ավտոբուսներ բերի, ես դեմ եմ առանց երթուղիները փոխելու, առանց գլոբալ փոփոխությունների դա անելուն։ Ռեֆորմ անել, օրինակ՝ հանել Բաղրամյան պողոտայի վրայի բոլոր գազելները, որովհետեւ այնտեղ աշխատում է «Մարշալ Բաղրամյան» մետրոյի կայարանը՝ «Բարեկամությունից» մինչեւ բոլոր հնարավոր տեղերը՝ «Երիտասարդական» եւ այլն։ Որտեղ մետրո կա, այնտեղ չպետք է կրկնվող երթուղիներ լինեն։ Ես դեմ եմ, որ պետությունը մտնում է տրանսպորտի ոլորտ։ Օրինակ՝ ինչո՞ւ պետությունն առավ 100 «Գազել», կարող էին գծատիրոջն ասել, իրենք առնեին»։

Մետրոյի կայարանների հարեւանությամբ փողոցների բեռնաթափումը, նախկին թաղապետի խոսքով, կխթանի նաեւ մարդկանց՝ առանց սեփական մեքենայի երթեւեկելը։ Օրինակ՝ ամերիկյան քաղաքներում, եթե անգամ խցանման մեջ են, ուղեւորատար ավտոբուսների համար հատուկ ճանապարհ է բացվում։ Իսկ որտե՞ղ կայանեն եղած մեքենաները։ «Խնդրեմ, քաղաքապետարանի դիմաց թող սարքեն 600-700 տեղանոց կայանատեղի, ծախսեն մինչեւ 10 միլիոն դոլար, թող մարդիկ անվճար գան՝ կայանեն։ Նույն՝ ոսկու շուկայի աշխատողները։ Կամ՝ շրջանից Երեւան են եկել, իրենց համար անվճար պարկինգներ անեն։ Բայց Հյուսիսային պողոտա, Կասկադ եթե եկել ես, կա՛մ հեռու տեղ կանգնեցրու, ոտքով արի, կա՛մ բարի եղիր, քաղաքին փող տուր․ եթե ուզում ես մեքենադ փողոցի վրա կանգնի՝ ժամը 1000 դրամ, ուզում ես ստորգետնյա՝ ժամը 400։ Բայց այս հարցերի լուծման ուղղությամբ որեւէ բան չի կատարվում»,- ասում է Կենտրոնի նախկին թաղապետը։
Նա աբսուրդ է համարում, որ մայրաքաղաքի ճանապարհային նշանների տեղադրումը որոշում էր ՃՈ-ն։ «Քաղաքապետարանը պետք է անի, դա ուրբանիստիկա է՝ քաղաքային զարգացում ու քաղաքային պլանավորում։ Քաղաքապետարանը պետք է որոշի՝ որտեղ կարմիր գիծ, որտեղ դեղին գիծ։ Ամբողջ աշխարհում կարմիր գիծն արգելվում է, Երեւանում թույլատրված է, ամբողջ աշխարհում զեբրաները սպիտակ են, Երեւանում՝ դեղին։ Ոչ հեծանիվ զարգացավ․․․»,- ասաց Վիկտոր Մնացականյանը։