Որ փարատվի Վախթանգ Սիրադեղյանի զարմանքը

Արձագանքելով «Խնդրանք պարոն Փաշինյանին. ԵՊՀ-ին արեք առաջար­կութ­յուն, որից նա չկարողանա հրաժարվել» հրապարակմանը, Վախթանգ Սիրադեղյանը գրել է. «Կներեք, իհարկե, բայց զարմանում եմ, որ դուք դեռ ինչ-որ հույ­­սեր եք կապում Փաշինյանի հետ: Ժամանակին ձեզ ճանաչում էի որպես ավելի իրատեսական անձնավորություն»:

Ես ուշադիր ընթերցում եմ հարգելի Վախթանգի հոդվածները, որոնցում նա բացահայտում և համակողմանի քննում է մեր հասարակությանը հուզող հիմ­նախնդիրները: Իրապես, տաղանդաշատ անհատ, իր երկրի ապագայով մտա­հոգ­ված: Անշուշտ, ի սկզբանե գիտեի, թե ինչ արձագանք է լինելու այդ հրապա­րակ­մանը, հատկապես՝ ֆեյքային: Բայց, չէի կարող պատկերացնել, որ 0 - ական էր հա­մալսարանականների արձագանքը: Ինձ համար անկնկալ էր նաև, որ Վախթանգը, չնայած իր խորաթափանցությանը, չէր նկատել ծածկագրված երեք ուղերձները:

Առաջինն այն էր, որ տասնամյակների իմ փորձառությունը պետական կառա­վարման մարմիններում և բարձրագույն կրթության համակարգում ուղղակի ինձ ետ կպահեին նման խնդրանքով Վարչապետին դիմելուց: Հետևաբար, Վախթանգ Սիրադեղյանի արձագանքը, թերևս, կարող էր լիներ այսպիսին. «պրոֆեսորի գրածը պետք է ընթերցել այսպես. «Խնդրանք ԵՊՀ- ին. Վարչապետին արեք առա­ջար­կութ­յուն, որից նա չկարողանա հրաժարվել»: Խոսքը վերաբերում էր ռեկտորի այնպիսի թեկնա­ծուների առաջադրմանը, որոնց մերժելը վատ վիճակում կդներ Կառավա­րությանը: (Սրան կլինի մոտավորապես այսպիսի արձագանք. Կառավարությունը թքած ունի…Ոչինչ, ժամանակը, միևնույն է, ամեն ինչ իր տեղն է դնում:): Ոչինչ, որ ընտրողների 47 տոկոսը, այդ թվում Վախթանգը, «հույսեր չեն կապում Փաշինյանի հետ»: Այնուամենայնիվ, փորձը փորձանք չէ: 
Երկրորդ ծածկագրված ուղերձը հետևյալն էր. «…ԵՊՀ-ի դարբնոցով անցած, ակնածանք առաջացնող, պրոֆեսորադասախոսական համակազմը պահ­պանեց իրապես համալսարանական ավանդույթները…»

Սա պետք էր ընթերցել այսպես. «ԵՊՀ-ում պահպանվե՞լ է, արդյոք, ակնա­ծանք առաջացնող պրոֆեսորադասախոսական համակազմը, որը դեռ պահ­պանում է իրապես համալսարանական ավանդույթները և, հետևաբար, բարոյական իրա­վունք ունի նման խնդրանքով դիմելու, թեկուզև «անհույս», Վարչապետին»: 

Վերջին, ծածկագրված ամփոփ ուղերձը հետևյալն էր. «Եթե ԵՊՀ-ում չեն պահպանվել ակնա­ծանք առաջացնող պրոֆեսորադասախոսական համակազմը և իրապես համալսարանական ավանդույթները, ապա Կառավարության կողմից առաջադրված թեկնածուն արժանի է ԵՊՀ-ի ռեկտորի պաշտոնում նշանակվելու համար»:

Հ.Գ. Ցավալի է, որ, նույնիսկ, խորհրդային ժամանակաշրջանում այսպես ար­համարված չի եղել ակադեմիական հանրությունը, ինչ այժմ է: 1970-80-ական­ներին, շրջկոմի քարտուղարից մինչև կենտկոմի քարտուղարներ «մրսում էին» համալսա­րականներից: Եվ դա այն պարագայում, որ դե-ֆակտո, ռեկտորներին ընտրում էր երկրի առաջին դեմքը: Այդպես է եղել խորհրդային ժամանակներում, այդպես է եղել անկախացած Հայաստանում: Բայց, ի՞նչ է ակադեմիական շրջանակների ուզածը: Նրանց ուզածը ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնելը չէ, այլ դրանք զբաղեցնողներին զգաստ պահելն է, որպեսզի չղեվեն ճշմարիտ ուղուց, ինչը հենց նրանց օգտին է: Երբ առողջ ատամի դիմացի ատամը հեռացվում է ու տեղը չի դրվում մեկ ուրիշը, ապա որոշ ժամանակ անց այդ առողջ ատամը նույնպես շարքից դուրս է գալիս:

Հ.Գ. Ակամայից հիշվում են շփումները միջազգային ֆինանսատնտե­սական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ, ովքեր արդեն երեք տասնամյակ է, ինչ «դեղատոմսեր» են տրամադրում Հայաստանի նման երկրներին, իբրև թե, նրանց զարգացման նկատառումներով: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, «սայլը տեղից չի շարժվում»: Ինչպե՞ս են նրանք վարում բանակցությունները: Նրանք ուշադիր լսում են մյուս կողմին, երբ համոզվում են, որ այդ կողմի ասածները լավ փաս­տարկված չեն, առաջարկում են իրենց քայլերը, որոնցից արդեն հրաժարվելը դժվար է, քանի որ կփակեն ֆինանսավորման բոլոր «փականները»:

Գագիկ Վարդանյան
Տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր