Աիդա Հարությունյան. Լեթա
Լեթա
Նամակներ գրել ինքդ քեզ (որովհետեւ ո՞վ քեզնից բացի),
երբեք չկարդալ դրանք,
ապրել քո մասին պատմող վավերագրական ֆիլմում,
չտեսնել այն։
Ներկա անցյալի մեջ։
Գետն առանց վարանման, բայց դանդաղ-դանդաղ,
սեթեւեթ ալիքումներով տանում է
բոլոր խոստովանությունները. փետուրներ, մանրաթեփուկներ,
մատանիներ, ծոցագրպանի (փոքրիկ դարձած) երկար նամակներ՝
հավասարածալ 12 քառակուսիներ,
օրագրի էջեր՝ հիշողությունը կորցնող թանաքով,
մնում է միայն վերջին նախադասությունը,
եւ ճկված ծայրերով խոտ-կրակի առաջ
նա անուններ է տալիս,
քաոսի եւ տեղորոշման միջեւ՝ դեպի ներս։
Երեխաները սովորել են ինքնուրույն թաքցնել հրճվանքը
խավարը ստվեր դարձնող ֆոսֆորի մասին,
նրանք անընդհատ եւ պարբերաբար կորցնում են ծնողներին,
չեն հասցնում գտնել հանկարծ բաց թողած ձեռքը,
մոռանում են, ծանոթանում հետմահու, անժամանակ, միջոցով այլ փորձի։
Ինձ սահմանակից բոլոր բույսերը պատրաստ են (անհրաժեշտության դեպքում)
երկվայրկյանում քսան անգամ երկարել ու գալարվել մարմնիս շուրջը,
օգնել այն պահին, երբ չես կարող գիտակցել,
որ քեզ օգնում են, իսկ ի պատասխան ինքդ... չկաս։
Տղամարդը պատմում է քաղաքի մասին, որտեղ անդադար անձրեւներ էին,
նրա ակնաբիբերը լայնանում են եւ ծածկում աչքի խոռոչը,
հայելու մեջ՝ դռան եզրից հոսող բարակ ջրագիծ,
սովորական խոնավ եւ փափկամաշկ ափեր, մատնաթմբեր սարդոստայնե։
Ցամաքը՝ սնամեջ ցողունի պես դյուրաթեք,
երակ՝ ջրերի համատարածության մեջ,
լքված դղյակը՝ ծայրագույն գագաթին, ամենահեռվում վտանգի։
Կինը կիսաձայն հորինում է գունատ մի մեղեդի,
որը չի թողնում, որ բացահայտես այլ կետ
բացի նրանից, որին նայում ես արդեն երկու ժամ,
տարհամոզես ինքդ քեզ առհասարակ լինել
եւ չունենալ ապացույցի կարիք, որ արժե։
Բռնվելուց հետո կրկին ջրում հայտնված ձկան
առաջին վայրկյանը,
մակերեսին՝ Վերնագիր,
շարունակություն անդրջրյան մութի ստվերի։
Անտառի ինքնագիրը, որ կանաչեցնում է սիրտը,
կիսաշրջանցում փորձությունը,
սովորեցնում, որ ավելի լավ է մնալ,
քան գնալիս քեզ հետ տանել այն,
ինչի պատճառով մահանում ես ամեն օր։
Որքան կայուն գեղեցիկ են եղջյուրները ջրից դուրս,
ինչպիսի անհուսությամբ է կրակը փորձում
ապրել իր տաքությունը ջրում,
վաղուց էր պետք հավասարաչափ տարածվել կյանքի մեջ,
ինչպես ջրախոտերը։
Համրությանն ընդդիմանալու անկարողությունը
շարունակում է առերեսել քեզ օվկիանոսների քաղաքներին
կորսված, մոռացված, անընդմեջ հիշվող (համենայնդեպս, այլեւս ոչ մերը),
սառը կարեկցանքին չքացող աշխարհամասի։
Այս կարծր ու ծանրածանր միջանցքը
չի ավարտվում դեռ
(երեք տառը բավական է այդքան մեծ հույս ենթադրելու համար)։
Պատկեր վերջին (աննշան ու սովորական՝ ցավեցնելու չափ).
շտապ օգնության մեքենայի մեջ խաղաղ նստած վարորդը,
դեմքին՝ բջջայինի լույս։
Այն, ինչ պետք է մոռացվեր
Հինգ տարի առաջ եղած օրը՝ կանգնեցված կիսանդրի,
ժանյակով կապված աչքերը
փակվում են ինքնուրույնաբար,
սառնասառն վերջալույսը
արծաթակապտավուն գծեր է թողնում պատին՝
անտեղյակ հետհաշվարկի եւ որեւէ մեկի
ներկայության ժամանակի նույնացմանը (գոնե երեք վայրկյան),
որին հաջորդում է լվացքի պարանը՝
քամուց ձեւափոխված տաբատների շարք:
Ծովը՝ ձեռքը կզակի տակ դրած, նայում է մարդուն,
նրան, ով բաց է թողել ներքին թռչնին եւ կոտրել է վանդակի ճաղերը,
ով առաջին անգամ ոտք է դրել հսկայական անտառ եւ չի կորել,
քանդել է քարե պատը եւ նստել նրա տակ,
ով շոյում է ծաղկաթերթերը եւ գիտի՝ սիրում է, թե ոչ:
Գիտեմ պահանջը հստակ տարին, ամիսը, օրը
ստորագրության պես դնելու հիշողության օվալի ներսում,
որովհետեւ այդպես վավերական է ամբողջը.
եղածը արթնության մեջ տարրալուծվող երազի պես
խորտակվում է օրացույցի չնշված օրվա
եւ ժամացույցի սլաքների բացակայության մեջ:
Համաձայնիր մի քանի քար վերցնել այս լողափից,
համաձայնիր, որ անհրաժեշտ է
համեմատել քո մաշկի գույնը մեկ ուրիշի մաշկի գույնի հետ,
հաշվել ճայերին, ոստրեներին, ծառերը, նրանց ճյուղերը, տերեւները,
թե քանի վայրկյանում ավազը սահեց ափիս միջով,
կամ թե ինչ մնաց ալիքի նահանջից հետո:
Համաձայնիր, որ ռադիոն մասնատում է
այս օրն ու հինգ տարվա հեռավորությունը,
հակառակ դեպքում գուցե մոռանամ, որ ապրում էի
օգոստոսյան մի օր եւ սպասում անձրեւի:
Միգուցե
Պետք չէ ասել բառեր երկար,
որովհետեւ մինչ ավարտը նրանց մնում են
միայն հնչյուններ,
ձայնդ էլ է գնալով սկսում կորել,
իսկ դեմքիդ արտահայտությունն արդեն
գնացել է դեպի իմաստը հաջորդ բառի։
Դժվար է գտնել բառեր,
բառեր, որոնց կսիրես դու,
բառեր, որոնք կսիրեն քեզ,
բայց նրանք դուրս են գալիս,
ինչպես լոտոյի քարերը փոքր պարկից,
եւ միգուցե հենց սա է ընտրությունը։
Լողալ ջրում առանց լողակների,
հաշվել սենյակումդ հավաքված գրքերը
եւ շնորհակալ լինել բոլոր լավ կախվածությունների համար,
թեթեւության համար որոշումը խոսք չդարձնելու
եւ միգուցե առհասարակ նրա բացակայության,
երբ կարող ես հանդարտ քնել աղետից հետո
եւ արթնանալ զարմանքով,
թե ինչպես կարող ես լինել այդպիսին։
Ամենուր ներկա լինելու ցանկությունը,
որ մեծանում է, մեծանում, մեծանում,
եւ քարերի մեջ ապրելուց
քար չդառնալու համար գնում ես ու հայտնվում
բարձր խոտերով ծածկված տարածությունում՝
ամաչելու աստիճան մերկ եւ բաց երկնքի տակ,
որտեղ քեզնից առաջ քամի էր,
քեզնից հետո էլ քամի կլինի,
ու խոտերը կթեքվեն աջ ու ձախ,
կթեքվեն միանգամից, միգուցե աստիճանաբար,
եւ կհիշես երկար մազերդ,
որ ձեռքով դանդաղ տանում ես մի կողմ, հետո՝ մյուս,
ինչպես ծանր տոպրակը,
որ ձեռքից ձեռք ես տեղափոխում։
Չգիտես, թե ինչու ես հիշել այս ամենը,
բայց չես փոխի ոչինչ, պետք է հիշել մինչեւ վերջ.
անցնել բոլոր փողոցներով՝ հիմնականում դեպի տուն տանող (չնայած այլ փողոցներ չկան էլ երեւի),
փողոցներ, որոնք անընդհատ փոխում ես բազմազանության համար,
եւ տեսնել ձեռքից ձեռք գնացող տոպրակը,
մատներիդ ծալվող հատվածը,
որ ուռել է ու կարմրել։
Միգուցե մի օր անծանոթները մեզ ցույց տան բոլոր այն լուսանկարները,
որոնցում հայտնվել էինք պատահաբար։
Միգուցե կարողանանք կարդալ բարձրահարկ շենքերի
վառված ու անջատված լույսերի տեքստը, որի այբուբենը չգիտեինք։
Միգուցե մի օր չփնտրենք ու գտնենք։
«Մշակութային Հրապարակ» ամսաթերթ
Կարծիքներ