Ճապոնացիներն էլ վաննա ու ջակուզի են սիրում

Զրուցել ենք Տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահ Մեխակ Ապրեսյանի հետ։

- «Հրապարակը» շաբաթ օրը գրել էր, որ Զբոսաշրջության կոմիտեի ղեկավար Լուսինե Գեւորգյանը հանդիպել է հյուրանոցային բիզնեսով զբաղվող սեփականատերերի հետ եւ նրանց ասել, որ հյուրանոցներում պետք է ունենան մուսուլմանական աղոթատեղիներ եւ ձեռք բերեն «Հալալ» մակնշմամբ սնունդ: Դուք հյուրանոցներին առնչվող միջազգային փորձն ուսումնասիրե՞լ եք, ի՞նչ եք կարծում` տեղի՞ն է այսօր Հայաստանում մուսուլմանական աղոթատեղիների կառուցումը, չէ՞ որ անգամ արաբական երկրներում` ԱՄԷ-ում, Եգիպտոսում, չկան նման աղոթատեղիներ:

- Ինչքանով որ ես գիտեմ, նա ոչ թե նման պահանջ է դրել, այլ նման խորհուրդ է տվել, քննարկում է իրականացրել, ինչը ես համարում եմ նորմալ: Այն, որ մտածում են ինչ անել, որ տուրիստական շուկան զարգանա, դառնա ավելի գրավիչ, լավ է, ես կիսում եմ նրա տեսակետը: Տեւական ժամանակ առաջ, երբ լուրջ աշխատանքներ սկսեցինք իրանական շուկայի հետ, քննարկում էինք նաեւ այս հարցերը, ոչ միայն աղոթատեղիների մասով, այլեւ տուրիստների համար հարմարավետ սանիտարահիգիենիկ պայմաններ ստեղծելու: Հատկապես մուսուլմանները շատ են կարեւորում հատուկ լվացարանները, որոնք տեղադրված են զուգարանների կողքին: Երբ տեսնում ենք, որ մուսուլմանական շուկան կարող է եկամտաբեր լինել մեզ համար, կարելի է այս հարցերը քննարկել: Բայց դա ամենեւին չի նշանակում, որ բոլոր քննարկումները պետք է դառնան իրականություն: Ճիշտ նշեցիք, որ պետք է ուսումնասիրել նաեւ միջազգային փորձը, տեսնել, թե այլ երկրներում ինչպես է արվում: Արաբական ծոցի շուկան շատ լավ շուկա է, շատ երկրներ պայքարում են այդ շուկան գրավելու համար, հենց այսօր քննարկում էինք, որ հունիսից Երեւան-Քուվեյթ ուղիղ չվերթներ են լինելու, ինչը դրական է: Եթե մենք այս ուղղությամբ սկսել ենք մտածել, ապա կարեւոր է, որ քայլեր անենք՝ տվյալ երկրների շուկաների համար գրավիչ դառնալու առումով: Բայց միեւնույն ժամանակ կարեւոր է ընդգծելը, որ ամեն ինչ պետք է արվի չափի մեջ, որպեսզի լինի արդյունավետ: Պետք է այնպես աշխատել, որ դրանից մեր առանձնահատկությունները որեւէ կերպ չտուժեն: Ինչ վերաբերում է միջազգային փորձին, ապա ասեմ, որ աշխարհում նման աղոթատեղիներ կան նաեւ արաբական երկրների օդանավակայաններում:

- Այսինքն` Հայաստանը «Զվարթնոց» օդանավակայանում նման աղոթատեղի՞ կառուցի:

- Ոչ, ես նման բան չեմ ասում, ուղղակի ասում եմ, որ կա նման փորձ: Կան հյուրանոցներ, որոնք հենց իրենք են որոշում՝ ինչ անել: Գուցե լինեն հյուրանոցներ, որ ցանկանան թիրախային շուկաների հետ աշխատել: Ես չեմ կարծում, թե Հայաստանում պարտադրում են հյուրանոցների ղեկավարներին՝ համատարած աղոթատեղիներ կառուցել: Պարզապես մտքերի փոխանակում է եղել... Օրինակ` ճապոնական շուկան շատ կարեւոր է, մեզ համար` եւս: Անգամ մի այսպիսի միտք կա, որ այն երկիրը, որտեղ ճապոնացի տուրիստ է գնում, ազատ կարելի է համարել տուրիստական երկիր, որովհետեւ չափազանց պահանջկոտ տուրիստներ են ճապոնացիները: Սիրում են, որ հյուրանոցներում պարտադիր լինի վաննա, ջակուզի: Հիմա շատ հյուրանոցներ կան, որ լողախցիկներ են բացառապես, իսկ ճապոնացի տուրիստներին դա դուր չի գալիս, եւ շատ հյուրանոցներ փորձում են նրանց պահանջները բավարարել: Կան բաներ, որ կարեւոր են: Այ, օրինակ, սանիտարահիգիենիկ պայմաններից խոսեցինք: Հատկապես մահմեդական երկրները խիստ կարեւորում են սանհանգույցում ունենալ հատուկ լվացարաններ, այդ թվում` Իրանը, որը մեզ համար կարեւոր է: Հյուրանոցներում շատ կարեւոր են հաշմանդամների համար ստեղծված հնարավորությունները, ցավոք, այսօր ոչ բոլոր հյուրանոցներում կան: Այ, սա պետք է պարտադիր նորմ դարձնել, գոնե նվազագույն հնարավորություններով: Այս բոլոր հարցերը քննարկման ենթակա են:

- Իրանից աննախադեպ թվով տուրիստներ են Հայաստան գալիս, բայց ոչ թե աղոթելու, այլ տարբեր զվարճանքներից օգտվելու: Ինչպե՞ս է ստացվում, որ այսքան տարի նրանք Հայաստանում աղոթելու պահանջ չեն ունեցել, հիմա նոր ունեցան: Կասկածներ կան, որ այդ աղոթատեղիներն ադրբեջանցիների եւ թուրքերի համար են նախատեսում:

- Չէ, չէ, հաստատ՝ թուրքերն ու ադրբեջանցիները աղոթատեղիները չեն կարեւորում, դա իրենց տեսակին նման չէ: Նրանք ավելի աշխարհիկ ու ազատ են եւ աղոթատեղիների կարիք չեն ունենում այնպես, ինչպես արաբական երկրների ժողովուրդները: Նրանք ֆունդամենտալ հավատացյալ ժողովուրդներ են: Մի դեպք հիշեցի. տարիներ առաջ Ծաղկաձորի Կեչառիս վանական համալիրում էի, իրանական տուրիստների մի խումբ ուշադրությամբ լսում էր զբոսավարին, անգամ մարդիկ կային, որ մոմ էին վառում: Երբ դուրս եկա բակ, մի քանի աղոթող իրանցի տեսա, կարպետ էին փռել եկեղեցու բակում եւ աղոթում էին։ Հետաքրքրեց ինձ, մոտեցա, հարցրի` ինչպե՞ս եք եկեղեցու բակում աղոթում, պետք չե՞ն հատուկ աղոթատեղիներ։ Մի մարդ ինձ շատ գեղեցիկ պատասխան տվեց, ասաց` թեպետ դուք քրիստոնյա եք, մենք` մահմեդական, բայց իրականում Աստված մեկն է, անունն է տարբեր, սա էլ սուրբ տեղ է, այստեղ եմ ցանկանում իմ աղոթքն անել…. ինչու սա հիշեցի, որովհետեւ այս հարցերը քննարկման ենթակա են, պետք է նստել, քննարկել: Եթե իրանական շուկան մեզ համար այդքան կարեւոր է, նաեւ պետք է ճանապարհային նշանների մասին մտածենք՝ դրանք իրաներենով դարձնելու համար: Նման հարցեր կան:

- «Հալալ» կոչված սննդի մասի՞ն ինչ կասեք: 

- Դա շատ կարեւոր մշակույթ է, որն անգամ կապ ունի մորթի արարողության հետ: Հայաստանում այս հարցը տարիներ առաջ էր դրվել, նույնիսկ նման սննդի կետեր բացվեցին, սննդի սերտիֆիկացման ինստիտուտ ձեւավորվեց: Ըստ իս` վատ չէ, եթե ունենանք «հալալ» սննդի կետեր, թեպետ հիմա էլ կան կետեր, խանութներ կան, որտեղ «հալալ» սնունդ է վաճառվում, օրինակ՝ ՍԱՍ սուպերմարկետների ցանցում: Դա շատ լավ է: