Արվեստագետներին պետք է արգելել բողոքել

Հարցազրույց Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար եւ գլխավոր դիրիժոր Սերգեյ Սմբատյանի հետ

-Պարոն Սմբատյան, համավարակն ինչպե՞ս է անդրադարձել ստեղծագործական կոլեկտիվների վրա՝ թե ստեղծագործական, թե ֆինանսական մասով։

-Ազնիվ լինելու համար, մենք պիտի հասկանանք, որ մեր կոլեկտիվները այն կոլեկտիվները չեն, որոնց սպասում են աշխարհում։ Պետք է սրա մասին խոսենք, ես օրինակ պռագմատիկ օպտիմիստ եմ, մենք ունենք 1400 ժամ ձայնագրություն, որը բերել սարքել ենք համացանցում համերգասրահ, որպեսզի ներկայացնենք մեր արժեքը։ Ասում են՝ արվեստը չի լինի օնլյան փոխանցել, ես էլ գիտեմ, որ չի լինի փոխանցել եւ՞․․․։ Մենք Հայաստանում ունենք փայլուն այթի միջավայր, թիմեր, որոնց կարելի է դիտարկել արտ կոլեկտիվների համար, որպես միավոր, որ իրենց հետ աշխատեն։ Բազմաթիվ կոլեկտիվների հարցրել եմ՝ այս 4 ամսվա ընթացքում ձեր կողմից եղե՞լ է շփում, որ գտնեք այթի գործընկեր- թիմ, որ կարողանա ձեզ օգնել ձեր արվեստը պրոպագանդելու հարցում։ Մենք կարողացել ենք գտնել այդ գործընկերներին, իսկ մեր գործընկերները չեն էլ փորձել եւ ժամանակը ծախսել են միայն բողոքելու վրա։ Այո, օնլայն հարթակում չկա միջավայր, էմոցիա, բայց կոլեկտիվները պետք է գիտակցեն, որ որակական չափանիշի ստեղծման համար չկա չափորոշիչ, պետք է փորձել, բայց փորձել ինչի՞ համար։ Առաջ բողոքում էին, որ դահլիճները չի լցվում, անում ենք համերգներ, բայց տոմեսերը չեն վաճառվում, հիմա էլ բողոքում են, որ հանդիսատես չկա, մի խոսքով անընդհատ բողոքում են․ ձմեռը ցուրտ է, ամառը՝ շոգ։ Մենք անընդհատ այդ ստերիոտիպի մեջ ենք։ Ես կարծում եմ, որ արվեստագետներին պետք է կտրուկ արգելել բողոքել, որովհետեւ իրենք ունեն հնարավորություն, մենք փոքր երկիր ենք շատ մեծ խնդիրներով, բայց մենք ունենք պետական արվեստ, որը մեծագույն ձեռքբերում է, ինչքա՞ն կարելի է բողոքել պետությունից եւ պետության դեմ։

-Գուցե շատերը չունեն Ձեր կապերն ու հնարավորությունները։

-Թող հարցնեն, ես մեծ սիրով կկիսվեմ, իրենց կծանոթացնեմ, կսովորեցնեմ, կգեներացնեմ, բայց խնդիրն այն է, որ չկա հարցնելու մշակույթ։ Միայն ասում են՝ իր մոտ ստացվում է, իսկ ինչի՞ է ստացվում՝ ոչ ոք այդ հարցը չի տալիս։ 

- Քանի որ հիմա բոլոր ստեղծագործական կոլեկտիվները զրկվել են համերգներ տալուց, տոմսեր չեն վաճառվում, կրճատվել է արտաբյուջեն․․․

-Կներեք, իսկ ո՞ր նվագախումբն էր ապրում տոմսերի վաճառքով, վարձակալության գումարներով՝ հա, բայց ոչ տոմսերի վաճառքով։ Արամ Խաչատրյան համերգասրահի ամենամեծ վարձակալը մենք ենք, բայց ամենաանկայուն եւ անհավասար պայմանում եղել ենք մենք, որովհետեւ օֆիսային տարածք չունենք․․․

- Բայց Կոնսերվատորիայի ռեկտորն օրեր առաջ բարձրաձայնեց, որ անվճար, անհատույց, անժամկետ զբաղեցնում ենք տարածք Կոնսերվատորիայի շենքում՝ չունենալով դրա համար որեւէ իրավական հիմնավորում․․․, ամեն դեպքում ստացվում է մի տեղ էլ շահում եք։ 

-Ոչ, չենք շահում, դա առանձին ու երկար թեմա է, որն անցել ենք օրենքների տարբեր ինստացիաներով, որն ինձ համար շատ տհաճ է եւ որը հետո պետք է քննարկվի։ Նվագախումբը չունի փորձատեղ եւ մեր թիմին վայել տարածք, իսկ կոնսերվատորիայի տարածքը մենք ենք հատակից սկսած սարքել մեզ համար, բայց դա էլ ժամանակավոր երեւույթ է եղել, որը երկարեց ինչ - ինչ պատճառներով։ Այստեղ հարցը հետեւյալն է, որ ամենա անհավասար պայմաններում մենք ենք, որովհետեւ մենք տալիս ենք վարձ, որն ուրիշ կոլեկտիվ չի անում, որովհետեւ ունեն իրենց դահլիճները, բայց դա չենք բարձրաձայնում, եւ չենք փորձում ցույց տալ, որ մենք խնդիր ունենք։ Նույնը հիմա, այո, ներկա պայմաններում կան նաեւ ֆինանսական խնդիրներ, բայց ոչ մի նվագախումբ չի ապրում տոմսերի վաճառքով, մենք դեռ չունենք այդ կուլտուրան, որը պետք է ունենանք։ 

-Նվագախումբը ֆինանսական ի՞նչ կորուստներ է կրել այս ընթացքում, արդյոք չափելի՞ են դրանք։ 

-Մենք ունեինք 3 կարեւոր հրավեր՝ Օման, Եվրոպա, Գերմանիա, որը հուսով ենք ընդամենը հետաձգվեց եւ ոչ չեղարկվեց։ Այդ իմաստով չափելի են կորուստները։ Ամենաթանկը արվեստի համար ժամանակն է, գումարը այս պարագայում կարեւոր չի, գումարը մի տեղ կա, եթե անգամ ձեր մոտ չէ, այն մի տեղ կա։ Հարցն այն է ստեղծել մի բան, որ այդ տեղից գումարը գա ձեր կոլեկտիվ։ Մեր կոլեկտիվի համար գումարը միջոց է, որ մենք զարգանանք, գումարը նպատակ չէ, մենք գումարից չենք խոսում երբեք, այս պարագայում ֆինանսը գործիք է, որ մենք կարողանանք ապահովել մեր զարգացումը։ Այո, հիմա կա խնդիր, որովհետեւ այդ գործիքը մեզանից մի քիչ հեռացել է, բայց ամենակարեւորը, որ մեր բոլորի կյանքում վակում եղավ, որը դեռ երկարում է եւ որին ես նայում եմ որպես հնարավորություն՝ ինքնազարգանալու համար, որովհետեւ հիմա շատ լավ ժամանակ է, երբ կարողանում եք կոնսոլիդացված հայացք գցել եւ ավելի պռագմատիկ ձեւով գնալ առաջ։ Արվեստի համար վտանգավոր է, որ հասարակությունը պատկերացնի իր կյանքը առանց արվեստի։ Մենք էլի խոսում ենք մեծ բաների մասին, բայց դեռ չենք կրում այդ մշակույթը, որ գնանք թատրոններ, մեր ներկայացումները գնան դուրս, մենք այդպես չենք ապրում, ավելի շատ խոսում ենք։ 

-Ինչ եք կարծում, այս ամենից հետո մշակույթը կունենա՞ լսարանի, հանդիսատեսի կորուստ։

-Պռագմատիկ հաշվարկ չեմ կարող անել, բայց կոլեկտիվներ, որոնք ունեն հաստատված հետեւորդներ՝ չեն տուժի։ Ընդհանուր խնդիրը առկա է, որովհետեւ արդեն ֆոբիայի հասցված թեմաներ կան, որ մարդը միշտ դիմակով պետք է լինի։ Դուրս ես գալիս, ու մարդկանց դեմքերը դիմակով են ու չես հասկանում էմոցիոնալ ի՞նչ վիճակով են, երեւի դա էլ կարող է տհաճ լինել։ Մենք հիմա այնպիսի մոդելի մեջ ենք ապրում, որ դժվար է գնահատել։ Մեր թիմի նպատակն այն է, որ կարողանանք նույնիսկ այս բարդ պայմաններում ստեղծել մի միկրոկլիմա, որտեղ մենք էլի կխոսենք արվեստից: Դա շատ կարեւոր է, հետո ոլորտի պատասխանատու լինելը դա պաշտոն չէ, այլ՝ ինքնազգացողություն, որը ապացուցում ես քո գործունեությամբ ու ոլորտը առաջ տանելով։ Մեծ հաշվով, չկա առաջ կամ հետ, կա իմպուլս եւ իներցիա, արվեստը իմպուլսի կարիք ունի, որպեսզի մենք չպատկերացնենք մեր նորմալ կյանքը առանց արվեստի, որը պատկերացնում ենք եւ այդ վտանգն այսօր ամեն տեղ է։ Փաստերը պետք է լինեն դոմինանտ, եթե մեր ռազմավարական նպատակը զարգանալն է, էմոցիոնալ դաշտում կռիվ անելը ֆիզիկական էներգիայի կորուստ է։