Բալլադ խուճուճ եւ տնաշենի քաղաքի մասին

Իմ քաղաքը

Անվերջ փոթորկվում է

Իր թաքուն, ներքին ծովերի պես։

Իմ քաղաքը

Սրամտության կանոնները գծում է

Իր նավահանգիստ փողոցների թաց ասֆալտի վրա,

Որ աղջնակները թռչկոտեն

Դասարան առ դասարան,

Իսկ երբ երբեմն գիշեր է լինում,

Խմածներն էլ են

Տնկոզ-տնկոզ թռչկոտում

Կյանքի նույն դասարաններով,

Իսկ հետո նայում են՝

Հո տեսնող չեղա՞վ։

Իմ քաղաքը մնացել է

Կարմիր տուֆի եւ սեւ տուֆի արանքում՝

Կրի սպիտակ շերտում։

Իմ քաղաքը

Առավոտյան զարթնում

Եվ մոռանում է գիշերվա արկածները,

Որ իր բանաստեղծները, նկարիչները,

Երգասացները, արհեստավորները, խելառները

Չտխրեն։

Իմ քաղաքը

Նստում է պառավների եւ բիձեքի հետ

Իր տների առաջ

Եվ բամբասում է իր թոռներից։

Իմ քաղաքը Սիրում է իր հարսներին

Եվ իր փեսաների համար

Ոչինչ չի՞ խնայում,

Բացի հարեւանի հարսներից, իհարկե։

Իմ քաղաքը

Իր լավագույն տարիներին

Երգում էր՝ կեպին աչքերին քաշած,

Իր հարյուրավոր գարեջրատներում նստած,

Երբ սովետ էր ու կյանքը՝ էժան,

Երբ սովետ էր ու մահը՝ թանկ։

Իմ քաղաքը

Սովորում էր համբուրվել Գորկա այգում։

Իմ քաղաքը

Սովորում էր տղամարդ դառնալ

Տեքստիլ կոմբինատի ֆեզեներում,

Ուր լիքը ջրահարսներ էին լողում՝

Մոլորակի հյուսիսային կողմերից եկած։

Իմ քաղաքը

Իր տանիքների վրայից

Սուլում էր հին ու նոր աստվածներին.

Նրանք լսում էին, թե չէ, չգիտեմ,

Բայց որ աղավնիները

Ճախրում էին կապույտ երկինքներում՝

Կարող եմ վկայել։

Իմ քաղաքը

Պատվի մասին իր պատկերացումները

Իր սրտի մեջ էր պահում։

Իմ քաղաքը

Շատակեր չէր,

Սակայն պարկերով էր գնում ձմերուկը,

Արկղերով՝ պոմիդորը,

Զեյթունը՝ դույլերով,

Իսկ երշիկը, բաստուրման եւ սուջուխը

Եթե շարեիր իրար ետեւից,

Յոթ անգամ կգրկվեր մոլորակը,

Իսկ ութերորդ անգամին

Ընդամենը մեկ թիզ չէր հերիքի,

Եվ այդ մեկ թիզի արանքում

Ապրում էր իմ քաղաքը.

Ցուրտ ձմեռներին՝ դռները բաց,

Եվ սիրտը բաց,

Անուշ գարուններին

Հերվա խաշամը վառելով

Եվ աչքերը ծխով լի,

Իսկ ամառները

Բալը շաքարի հետ լցնում էր շշերի մեջ,

Եվ կախում էր քոխերի,

Փայտանոցների, ածուխանոցների պատերին,

Որ արեւներ գան ցրտերի ժամանակ,

Իր ծերության ոսկորները թաթախելու համար,

Բալօղու աշնանային ուրախություններով։

Իմ քաղաքը

Տեղյակ չէր Աստվածներից,

Նա ոչ աթեիստ էր, ոչ ֆարմասոն,

Ոչ հեթանոս, ոչ առաքելական, ոչ ֆրանկ։

Նա իր նարդին էր գլորում

Եվ իր փաստոնն էր խաղում Բոշի պուրակում,

Բայց նա ոտքի էր կանգնում,

Երբ կարճ Աղասը

Իր գլխի վրա դրած էր տանում

Իր զավակներից մեկի դագաղի կափարիչը։

Եվ նա խաչակնքում էր,

Երբ մահվան թափորի ետեւից

Անցնում էր փողային նվագախումբը

Հանդիսավոր եւ հպարտ՝

Մոցարտի Ռեքվիեմի նվագները

Այնքան էլ լավ չնվագելով։

Իմ քաղաքը

Հիշաչար չէր,

Բայց նա ոչինչ չէր մոռանում,

Իսկ եթե մոռանում էր,

Հարցնում էր Դոնդիկովին, Եղշատովին եւ Գ. Սարգսյանին։

Իմ քաղաքը

Արվեստներ ուներ եւ մարդիկ ուներ արվեստով ապրող.

Տեղով մեկ թատրոն էր

Իմ քաղաքը։

Նրա ուրախությունը բանավոր էր,

Իսկ տխրությունը

Բալի, խնձորի, տանձի եւ ջուջուպլուզի պես ծառեղեն,

Կուզես քաղիր, կուզես ոչ։

Իմ քաղաքը

Թաղ առ թաղ, մայլա առ մայլա

Երազանքներ ուներ զարմանալի։

Եվ կռիվներ էր անում

Դանակով, փայտով, զորամասերից գողացած

Պայթուցիկներով, ազդանշանային հրթիռներով։

Իմ քաղաքը

Եռում էր սիրուց։

Բոլորը սիրում էին բոլորին,

Նամանավանդ, երբ հեռու էին լինում։

Իմ քաղաքը

Սիրում է փողը, որ շռայլեր այն

Ռեստորաններում, բարերում,

Հարսանիքներում, ծովափներում, թաղումների ժամանակ,

Այո, նաեւ թաղումների ժամանակ,

Երբ զգույշ մոտենում էր

Մահվան վիշտը փարատելու եկած

Նվագողներից դհոլահարին,

Եվ մի բան էր խոթում նրա գրպանը,

Իհարկե, այնպես, որ տեսնողը տեսնի։

Իմ քաղաքը տեսանող էր,

Ամեն ինչ տեսնում էր եւ գիտեր,

Սակայն ձեւ էր թափում, թե չգիտի։

Իմ քաղաքը

Լոպպազ չէր, բայց գիտեր,

Որ ոսկին փայլում է։

Եվ այդ պատճառով

Նա հարկ էր համարում

Այդ մասին հուշել մնացած աշխարհին։

Իմ քաղաքը

Ցնծում էր կյանքի մեջ։

Իմ քաղաքի բարերում Եվրոպա էր (համարյա Փարիզ),

Ուր տանգո եւ շեյկ էին պարում։

Իմ քաղաքի ռեստորաններում Արեւելք էր,

Ուր ծաղկում էր ռաբիսի խոտը։

Իմ քաղաքի բանվորական ճաշարաններում

Օվկիանոսային անգլուխ ձկներ էին

Տապակվելուց առաջ պոչով անում,

Թե իբր՝ բարեւ,

Իսկ կավե չանախներում

Եփվում էր աշխատավորի ուրախությունը։

Եվ որ ամենակարեւորն է.

Բոլորը վերջում գնում էին

Գծի ետեւ կոչվող թաղ՝

Խմելու չանի փառապանծ գարեջուրը,

Որը լցնում էր

Լոնդոն անունով մի արդար քաղաքացի։

Իմ քաղաքը

Ցնծում էր կյանքի մեջ,

Ամեն օր նա իր ժամացույցը ուղղում էր

Տեքստիլ կոմբինատի շչակով

Եվ շտապում էր ապրելու։

Իմ քաղաքը

Աշխատում էր գիշերը, ցերեկը եւ երեկոյան,

Էլի ցերեկը, երեկոյան եւ գիշերը,

Հետո երեկոյան, գիշերը եւ ցերեկը,

Նրա աչքերը քնաթաթախ էին

Աշխատանքից եւ սիրուց,

Նա աշխարհի բոբիկ ոտքերի համար

Գուլպաներ էր գործում։

Եվ որպեսզի դա քիչ չթվա,

Նաեւ կոշիկ էր հագցնում աշխարհին

Եվ փառք էր տալիս գործարաններին,

Աստվածներին, ֆիզիկոսներին, արհեստավորներին։

Մարզիկների համար նա ներբողներ էր հորինում

Ավելի վսեմ, քան Պինդարոսը։

Նրա նկարիչները գիտեին

Աշխարհը գեղեցկացնելու կանոնը։

Նրանք երբեմն վրձիններով

Ներկ էին քսում երկնքի կտավներին,

Որ աշխարհը շեն լինի։

Նրա երգասացները

Դուդուկից լավ էին երգում կարոտի մասին,

Որ բերել էին իրենց հետ, իրենց հին հայրենիքներից։

Իմ քաղաքը

Սիրուց մերժվածներին

Մխիթարում էր մի անեկդոտով,

Նա մի առակով ետ էր կանչում

Տրտմության անապատներում մոլորվածին։

Իմ քաղաքը

Սիրո մեջ հաջողակներին

Տանում եւ լուսանկարում էր,

Որ աշխարհից չպակասի սերը,

Որ տեսնողը՝ շատ,

Իսկ երազանքը անսպառ եւ ազնիվ լինի։

Իմ քաղաքի

Հացն իր սրտում էր։

Իմ քաղաքը

Անվերջ փոթորկվում էր

Իր բարբառի տափաստաններում,

Իր բարբառի ըմբոստությունը

Քաջություն էր տալիս պատանիներին,

Իր բարբառի գը-ն ու կը-ն

Պաշտպանում էր իր աղջիկներին ու հարսներին

Օտար եւ վավաշոտ աչքերից,

Իմ քաղաքի

Երեխաների ուզեմգը-ն

Խելքահան էր անում ծնողներին...

Կարճ կապեմ.

Իմ քաղաքը

Չի թվարկվում, չի մասնատվում, չի փաթեթավորվում.

Իմ քաղաքը տեղով մեկ թատրոն է,

Տեղով մեկ բանաստեղծություն,

Այսինքն՝ ստորգետնյա քարիզ:

Նա իր ներքին առոգանությամբ ոռոգում էր

Իմաստները հայրենիքի

Եվ հայրենիքը իմաստունների։

Իմ քաղաքը

Իր փլատակների տակից

Իր զավակների մարմինները հանելու հետ

Հանում էր նաեւ գրքերը

Եվ շարում էր փողոցներում՝

Դագաղների կողքին,

Որ հետո էլ իր ապագա երեխեքը

Կարդալու բան ունենան։

Իմ քաղաքը

Ցուրտ գիշերներում

Նստում էր խարույկների մոտ,

Եվ տաքացնում էր իր չոքերը,

Թե՞ սիրտը՝ չգիտեմ,

Սակայն դառնության ու սգի

Կարծր օրերի մեջ էլ

Նա չէր մոռանում

Թափ տալ իր շորերից փոշին։

Իմ քաղաքը

Գիտի, որ իրական վիշտը ադամանդ է դառնում,

Միայն թե նա ներսերում է ցոլում,

Թաքուն, թաքուն ներսերում սրտի,

Եվ այդ ներսերի զորությամբ

Իմ քաղաքը մարդ մնաց։

Ոչինչ, որ վիրավոր է դեռ,

Վերքերը, որ խորն են,

Դեռ կփակվեն մի օր,

Եվ Ախուրյանը, որ հոսում է

Ոչ միայն տափաստանով Շիրակի,

Այլ հորդում է նաեւ իմ քաղաքի երկինքներով,

Նա՝ որպես զուլալ մի թաշկինակ,

Որպես հոգու մի դաստառակ,

Դեռ լվանալու եւ սրբելու է աչքերը

Իմ քաղաքի։

Եվ մի քամի է գալու

Ջաջուռի կողմերից

Եվ սանրելու է

Խուճուճ մազերը տնաշենի

Իմ քաղաքի։

 

Գագիկ ՍԱՐՈՅԱՆ

Հրապարակ մշակութային հավելված