Սպիտակ փիառը բացահայտ է արվում, սեւը՝ միջնորդված

Ժամանակակից աշխարհում կարեւորը ոչ թե գործունեությունն է, այլ՝ խոսքը, ոչ թե քայլերը, այլ՝ փիառը: Դա է պատճառը, որ քաղաքական տեխնոլոգիաներն են մղվում առաջին պլան, եւ քաղտեխնոլոգները դառնում են պահանջված: Մենք զրուցել ենք քաղաքագետ Վիգեն Հակոբյանի հետ փիառի եւ քաղաքական քարոզչության թեմաներով:

- Ձեր կարծիքով, ի՞նչ տեխնոլոգիաներ պետք է կիրառեն քաղաքական ուժերը՝ հանրային դրական կարծիք ձեւավորելու համար, մասնավորապես` իշխանության ներկայացուցիչները եւ ընդդիմադիրները:

- Ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանություններին, ապա նրանք բավականին թիրախային են փորձում աշխատել։ Այսինքն՝ փորձում են աշխատել շատ կոնկրետ զանգվածների վրա։ Վերցնում են, թե ինչքան թոշակառու, ուսուցիչ, տաքսու վարորդ կա, եւ այլն։ Եթե դրանց քանակը տասնյակ հազարների է հասնում, խնդիր է դրվում՝ ինչ կարելի է անել, որպեսզի այդ խավի ուշադրությունը հրավիրվի իրենց վրա, եւ դրական իմպուլս տան։ Մտածում են՝ եթե թոշակառու է, հաշվենք՝ քանի թոշակառու կա․ գումարը կա, այդ գումարը կբաշխենք նրանց մեջ, թեկուզ 3 հազարի չափով բարձրացնենք։ Եվ հաշվարկում են, որ չեղած տեղը եթե թոշակառուները, այսինքն՝ մարդիկ, ովքեր որ սոցիալապես ամենաանպաշտպանն են, նույնիսկ 3 հազար դրամ էլ են ստանում, իրենք շատ գոհ են մնալու․ զրոյի համեմատ դա էլ է թիվ։ Այսինքն՝ ոչ թե ընդհանուր առմամբ են աշխատում` ամբողջ  զանգվածի, բնակչության, այլ ամենամեծ խավերի, կոնկրետ այն թիրախների, որոնք մեծ քանակ են կազմում եւ ապագայում կարող են դառնալ ընտրազանգված։ Այսօր իշխանությունն այսպես է աշխատում` բյուջեի գումարները փորձում են վերաբաշխել այն զանգվածների միջեւ, որոնք կարող են դառնալ իրենց զանգվածը։ Դրանով հաջողվում է ձեւավորել իրենց սոցիալական հենարանը, իրենք դրանով են զբաղված։ Նույնը վերաբերում է նաեւ փոքր ու միջին բիզնեսին։ Ասում են, որ, ի տարբերություն նախկինների, հարկայինը, մաքսայինը  եւ այլն... կանխավճարներ, գերավճարներ, կոռուպցիոն գործարքներ չեն առաջարկում։ Իրենք այդ խավի հետ ֆինանսական գործարքների չեն գնում։ Նրանց գործարքները հիմնականում այն խոշոր բիզնեսի հետ են, որն իրենց համար վստահելի է եւ ինչ որ լինի, իրենց մեջ է մնալու, հիմնականում։ Այդ պարագայում նրանք ձեւավորում են փոքր եւ միջին բիզնեսի մի խավ, որոնց հետաքրքրում է միայն սեփական բիզնեսը, որոնց ընդհանրապես չի հետաքրքրում՝ Հայաստանն անկախ երկի՞ր է, անվտանգ երկի՞ր է, Արցախ կա՞, թե՞ չկա։ Եթե  ձեզ հետաքրքրում են ազգային թեման, թուրքերի հետ հարաբերությունները, ինչո՞ւ Արցախը հանձնվեց, ինչո՞ւ կապիտուլյացիա, ապա այդ հարցերով չենք կարող  օգնել, իսկ բիզնեսային հարցերով՝ խնդրեմ, դիմեք։ Ինչ վերաբերում է ընդդիմադիրներին, նրանք հիմնականում օգտագործում են սեւ փիառը։  Վեր են հանում եւ ցույց տալիս իշխանությունների թերությունները։ Բայց, ի տարբերություն իշխանությունների, Հայաստանի այսօրվա ընդդիմությունը, ես կարծում եմ, չի կարողանում աշխատել նույնիսկ սեփական ընտրազանգվածի հետ։

-  Ասում են` հանրային գիտակցության մեջ նույնիսկ բացասական հիշատակումը կարող է նպաստել, որ մարդը անգամ եթե բացասական ռեյտինգ ունի, այն ինչ-որ պահի վերափոխվի դրականի ու իրեն քվե ապահովի։

- Բացասական հիշատակումը չէ խնդիրը, խնդիրը հիշատակումն է՝ ե՛ւ քաղաքականության մեջ, ե՛ւ ընդհանրապես։ PR-ում ասում են՝ ցանկացած հիշատակում դրական է։ Քաղաքական գործիչները, կուսակցությունները պիտի ճանաչելի լինեն բնակչությանը, որը հետագայում դառնում է ընտրազանգված։ Անընդհատ պետք է լինեն ուշադրության կենտրոնում, անընդհատ գործողություններ պետք է անեն՝ հայտարարություններ, ելույթներ, ինչ-որ շոուներ, ակցիաներ։ Ի վերջո, քաղաքականության տեսանելի մասը՝ սկսած հանրահավաքներից,  վերջացրած շենքեր գրավելով, շոուի էլեմենտներ  է պարունակում։ Եթե դրական որեւէ բան չենք կարող նշել, ապա բացասականն ինչ-որ օգուտ կարող է տալ, այստեղ էլ ուշադրություն դարձնենք՝ նայած թե ինչ բացասական ինֆորմացիա է։

- Այսինքն՝ հակառակորդի ռեյտինգը նվազեցնելու համար նրա մասին բացասակա՞ն տեղեկատվություն է հարկավոր տարածել ու հասցնել ընտրողին, թե՞ պետք է աշխատել դրական ինֆորմացիա փոխանցել քո մասին՝ որպես քաղաքական ուժի, որպես քաղաքական հակառակորդի։

- Դա, իհարկե, մարտավարության խնդիր է։ Հակառակորդի ե՛ւ սեփական քարոզչությունը, ե՛ւ սպիտակ PR-ը սովորաբար զուգորդվում են։ Սպիտակ PR-ը  բացահայտ է արվում շատ դեպքերում, սեւ PR-ը՝ միջնորդված, որպեսզի պոչերը չերեւան։ Բայց դա էլ օրինաչափություն չունի․ նայած թե ինչ խնդիր ես լուծում։ Շատ դեպքերում հակառակորդի ռեյտինգը, նրա ճանաչելիության մակարդակն այնքան լուրջ չեն, որ շատ հնարավոր է, որ ավելորդ հիշատակումը՝ նույնիսկ բացասական առումով, կարող է օգտակար լինել հակառակորդի համար, որովհետեւ ավելորդ անգամ, այն էլ՝ անվճար, դու հիշատակում ես հակառակորդիդ անունը եւ նրա ճանաչելիությունն ես բարձրացնում։ Լինում են դեպքեր, որ ավելի լավ է գնան զբաղվեն իրենց սեփական սպիտակ PR-ով, բայց չհիշատակեն հնարավոր հակառակորդի կամ ուղղակի հակառակորդի անունը։

- Քաղաքական ուժը, որն իշխանության գալու պլաններ ունի, պետք է ընտրություններից մի քանի ամիս առա՞ջ ակտիվանա, թե՞ երկարաժամկետ աշխատանք է հարկավոր, որ ճանաչելի դառնա։

- Քաղաքական ուժը միանգամից ընտրության հաջորդ իսկ օրը սկսում է նախապատրաստվել մյուս ընտրություններին, այսինքն՝ դասական առումով զարգացած համակարգը եւ քաղաքական կուլտուրա ունեցող երկրներում քաղաքական PR-ն անընդհատ պրոցես է։ Դա կարող է լինել, իհարկե, ցիկլիկ, այսինքն՝ եթե քաղաքական ցիկլը 4-5 տարվա է, որը պիտի ավարտվի մինչեւ ընտրությունները, ապա քաղաքական տվյալ ուժը պլանավորում է, թե ինչ ակտիվություն պիտի ունենա, ասենք թե՝ տարի առ տարի, մեկ-մեկ էլ՝ ամիս առ ամիս։ Սա այսպես պետք է լինի։ Հայաստանում կան գործիչներ, որոնք այդ գործելաոճը պահում են եւ անընդհատ աշխատում են իրենց PR-ի վրա, այդ թվում նաեւ՝ միշտ ունենալով համապատասխան խորհրդականներ, խորհրդատուներ։ Հայաստանում շատ դեպքերում ոչ թե վերջին օրերին են սկսում դրանով զբաղվել, այլ՝ վերջին մեկ-երկու ամսվա ընթացքում։ Դրա համար, երբ սոցիոլոգիական հարցումներ են սկսում անել ընտրություններից առաջ՝ շատ գործիչների կամ քաղաքական ուժի մասին, առավել եւս, եթե այդ քաղաքական ուժը համեմատաբար նորաստեղծ է կամ կոալիցիայի արդյունք է, շատ դեպքերում ընտրողների համար այդ անունը նույնիսկ ճանաչելի չի լինում։

- Քարոզչության ժամանակ շեշտը հարկավոր է դնել անձերի՞ վրա, թե՞ թիմի, ներկայացնելով որպես միասնական միավոր։

- Դա կախված է կոնկրետ իրավիճակից՝ այդ երկրում ապրող բնակչությունն ինչ մենթալիտետ ունի։ Կան ազգեր, որոնց մենթալիտետը թիմային է, կան ազգեր, որտեղ ժողովուրդները սիրում են թագավորին։ Այսինքն՝ իրենց համար խոսքն է կարեւոր։ Եվ ելնելով իրենց առանձնահատկությունից՝ ցանկացած երկրում շարժվում են հանրային պահանջից ելնելով։ Բացի դրանից, շատ բան կախված է, թե տվյալ քաղաքական ուժն ինչպիսի անհատականություն ունի։ Եթե այդ քաղաքական ուժը բավականին լավ, դրական ռեյտինգ ունի բնակչության մոտ, ապա փորձելու են այդ առավելությունն առաջ քաշել եւ քաղաքական ուժի դիրքավորումն իրականացնել լիդերի կամ լիդերների միջոցով։ Հայաստանում միշտ եղել են լիդերային տիպի կուսակցություններ, այսինքն՝ մեկ-երկու անհատի հեղինակության վրա կառուցված կուսակցություններ։ Եվ, սովորաբար, երբ այդ անհատի ռեյտինգը սառում է, ասպարեզից անհետանում է նաեւ այդ քաղաքական ուժը։ Դա նաեւ նրանից է, որ հայկական մենթալիտետը, այնուամենայնիվ, շատ արեւելյան է։ Նման մենթալիտետը ենթադրում է, որ մարդիկ ավելի շատ իրենց հույսերը կապում են լիդերի հետ, ով կկազմավորի սեփական թիմը։