Թաթար-մոնղոլական լծից հայ ժողովուրդն «ազատագրվեց» 2018-ին եւ անմիջապես ընկավ թուրք-սելջուկյան լծի տակ
Վերջապես պարզվեց, որ հայերի առաքելությունը որևէ լծի տակ գտնվելն է: Կանխազգում եմ, որ միայն այս մտքի համար մի 20 կամ 200 Funny, Wow կվաստակի սույն հրապարակումը: Հաճելի կլինի, որովհետև այդպիսի արձագանքը կնշանակի, որ մարդիկ դեռ ցավի զգացողություն ունեն, հետևաբար՝ կենդանի են ու ապաքինվելու ենթակա: Բայց, միաժամանակ տխուր կլինի, որովհետև մեզանում գնալով շատացել են միաբջիջ կենդանիները:
Ինչևէ; Արդեն մի երկու տարի կլինի, տնտեսագիտությամբ ձեռքի հետ եմ զբաղվում. քայլեր եմ անում քաղաքագիտության բնագավառում: Դժվար է, առանց բազային կրթության, առանց քաղաքական պրակտիկայի հասկանալ, ընկալել, վերլուծել, սինթեզել հասարակական - քաղաքական երևույթները:
Այդ պատճառով էլ՝ մեկ-մեկ կամ ավելի հաճախ միամիտ բաներ եմ ասում կամ գրում:
«Սթափ դատելու ժամանակը» հոդվածում («Հրապարակ», 18 Նոյեմբեր 2020) գրել եմ. «Այժմ, այս օրհասական ժամանակահատվածում, գուցե հանրահավաքներին զուգահեռ կամ առանց դրանց, նպատակահարմար է թվում 3 նախագահների եւ վարչապետի, քաղաքական ուժերի 4 ներկայացուցչի՝ 4-5 անկախ փորձագետների մասնակցությամբ ձեռնարկել խորհրդակցություններ: Ինչի՞ համար: Նրա համար, որպեսզի պարզ լինի այս 30 տարիների խճապատկերը, փորձ արվի հասկանալ, թե ինչ «դատավճիռ» են ի վերջո կայացրել աշխարհի տիրակալները հայոց պետականության առնչությամբ (Արցախը, ըստ էության, ընդամենը այդ հիմնախնդրի կամ հայկական հարցի մի բաղադրիչն է), արդյոք հնարավո՞ր է գտնել այլընտրանք: Դրա համար ազգային համերաշխությունն ու միասնությունն այլընտրանք չունեն»:
«Սթափ դատելու ժամանակը-2» հոդվածում («Հրապարակ», 8 Դեկտեմբեր 2020) գրել եմ. «Առաջարկում եմ մի կողմ դնել պետության նախկին ու ներկա ղեկավարների միջանձնային տարաձայնություններն այս դժվարին իրավիճակի ֆոնին: Սա է պետական մտածողությունը»:
«Սթափ դատելու ժամանակը սպառվել է, դեռ երեկ» հոդվածում («Հրապարակ», 15 Ապրիլ 2021) գրել եմ. «Նիկոլ Փաշինյանն ապրիլի 14-ին ԱԺ ամբիոնից հայտարարեց, թե ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը 2018-ին կայացած փակ հանդիպման ժամանակ ասել է. «Հողերն արդեն պետք է տաս: …Եթե դեռ երեկ սթափվեինք ու մեր մեջ հարաբերությունները պարզեինք, գուցե այս ողբալի վիճակում չհայտնվեինք: Շարունակեք այդպես, շարունակեք մեկդ մեկին վերևից նայել, շարունակեք միմյանց ոչնչացնել: Մի խոսքով, մենք ու միայն մենք, այլ ոչ ոք դրսից, գործադրել ենք Հայաստանի ինքնավերացման մեխանիզմը և սթափ դատելն այլևս ակտուալ չէ»:
Այսքանից հետո կրկին չեմ հանդարտվում, հույսս չեմ կորցնում ու գրում եմ «Համազգային համերաշխության հույսով» հոդվածը («Հրապարակ», 28 Ապրիլ 2021). «Սա անդրադարձ է մեծարգո առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ապրիլի 26-ի հայտարարությանը, որն արվել է Էդգար Ղազարյանի «Համաձայն Սահմանադրության՝ վարչապետը հրաժարական ներկայացնելուց հետո պաշտոնավարման իրավունք չունի» վերնագիրը կրող հոդվածին: Հենց այսպես, առանց տարընթերցման, առանց ծածկագրված ուղերձի, երկրի նախկին ղեկավարները պետք է հանդես գային ներքաղաքական զարգացումների վերաբերյալ՝ պաշտոնաթողությունից հետո: Հայաստանն այն երկիրը չէ, որ վաստակած հանգստի գնալուց հետո որեւէ բարձրաստիճան պաշտոնյա կարողանա իրեն թույլ տալ «հանգստանալու շռայլություն:… Հետեւաբար, հարկ ենք համարում նշել բոլոր քաղաքական առաջնորդների, հանրության մեջ բարձր հեղինակություն եւ վստահություն վայելող ոչ չարամիտ անձանց ջանքերի մեկտեղման անհրաժեշտությունը՝ հասարակությունում համերաշխության մթնոլորտ ձեւավորելու նպատակով»:
Սասունցու և մշեցու խառնուրդին բնորոշ սարսափելի չորկողությամբ կրկին չեմ հանդարտվում ու գրում եմ «ՀՀ նախկին նախագահներին» հոդվածը («Հրապարակ», 19 Մայիս 2021). «Ցանկալի է, որ երեք նախկին նախագահները հանդիպեն միմյանց եւ անկեղծ զրույց ունենան: Զրույցի բովանդակությունը հրապարակայնացնել պետք չէ»:
Եվ, վերջապես գլխի ընկնելով, թե ով ով է, գրեցի «Դա արժանապատիվ չէ, մեծարգո Լևոն Տեր-Պետրոսյան» հոդվածը («Հրապարակ», 08 Հունիս 2021), որում գրել եմ. ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, Հայ Ազգային կոնգրեսի նախընտրական ծրագրի ներկայացմանն ասաց, թե իր համար ապշեցուցիչ բան էր, որ Քոչարյանն արդեն քանի անգամ է՝ խոսում է արժանապատիվ խաղաղությունից: ԼՏՊՆ ասում է. «Հիմա խոսում է արժանապատիվ խաղաղության մասին կապիտուլյացիայից հետո, սա ոչ թե լավագույն դեպքում կլինի արժանապատիվ խաղաղություն, այլ արժանապատիվ կապիտուլյացիա։ Ուրիշ ոչինչ։ Ի՞նչ երկիր են կառուցելու Քոչարյանը կամ Փաշինյանը»։ ԼՏՊ-ի ասածից արդեն ես ապշեցի ու գրեցի. «Քոչարյանին և Փաշինյանին նույն նժարի վրա դնելն արդեն իսկ «նոնսենս» է, եթե ավելի կոշտ չարտահայտվենք: Ըստ Տեր-Պետրոսյանի՝ Փաշինյան-Քոչարյան տանդեմն է երկիրը ստորացուցիչ կապիտուլյացիայի տարել ու «հիմա խոսում է արժանապատիվ խաղաղության մասին»: Անհասկանալի է. նա վերջերս գրեթե հայհոյում էր Փաշինյանին, իսկ այսօր նրան տեսնում է Քոչարյանի հետ նույն հարթությունում»: «Քոչարյանին և Փաշինյանին նույն նժարի վրա դնելն արդեն իսկ «նոնսենս» է արտահայտության մեջ այդ հոդվածում այլ իմաստ էի դրել. պարզ ասած. ավելի լավ էր Քոչարյանին հայհոյել, քան նրան ու Փաշինյանին դիտարկել նույն հարթության մեջ: Բայց, երբ սկզբում խոսք գնաց քաղաքագիտության մասին, ես նկատի ունեի այն, որ սիստեմատիկ չեմ ուսումնասիրել քաղաքական գործիչների ելույթները, հայտարությունները: Ուղղակի մեկ-մեկ լսել եմ ինչ-որ հայտարարություններ, որոնք զարմանք են առաջացրել, բայց չեմ խորացել:
Ծանոթանալով Համաժողովրդական շարժման առաջին կոնգրեսում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթին (27.12.2007), հասկացա, որ նա անկեղծ չէ Փաշինյանի հասցեին հնչեցրած քննադատություններում: Խորամանկ խաղ է, որին չէին հավատում քաղաքագիտության, քաղաքանության մեջ խորացածները: Հասկացա, թե ինչու ոչ Ռոբերտ Քոչարյանը, ոչ էլ Սերժ Սարգսյանը չընդունեցին նրա առաջարկությունը՝ միավորվելու վերաբերյալ: Գուցե Ալիևի կամ Էրդողանի հետ միավորվելն ավել ճիշտ լիներ, քան նրա հետ:
Ուղղակի մի քանի դրույթներ մեջբերեմ նրա ելույթից: Թեպետ դա ելույթ չէր, այլ պետական հեղաշրջման մանրազնին մշակված պլան, որը մեծ ճշգրտությամբ իրագործվեց: Զարմանալ ու հիանալ կարելի է նրա աշակերտ Փաշինյանով, թե նա ինչ բարձր մակարդակով իրագործեց հեղաշրջումը, թե ինչպես մահվան ուղարկեց հազարավոր հայորդիների ու աչք էլ չթարթեց հերիք չի, դեռ վայելում է որոշ մարդկանց (ավելի շուտ՝ կենսազանգվածի) սերն ու հարգանքը: Ցնցող է: Եվ այսպես, մի քանի դրույթ նշված ծրագրային ելույթից.
1. Մեր նախընտրական քարոզչության գլխավոր ուղղությունը լինելու է Հայաստանի ներկա ավազակապետական վարչախմբի լիակատար մերկացումն ու նրա վերարտադրության անթույլատրելիության գիտակցության արմատավորումը։ Շարժման յուրաքանչյուր անդամ պետք է կարողանա ժողովրդին բացատրել հակակշիռներից զուրկ պետական բուրգի վտանգվորությունը, օրենսդիր և դատական իշխանությունների անկախության կենսական անհրաժեշտությունը, իրավական պետության, ժողովրդավարական արժեքների, մարդու իրավունքների պաշտպանության կարևորությունը, երկրում առկա հոռի երևույթների՝ կաշառակերության, հովանավորչության, պաշտոնեական չարաշահումների, տնտեսական մրցակցության բացակայության, սոցիալական վիճակի վատթարացման, հանցագործությունների աճի, արտագաղթի շարունակման, մշակույթի անկման, բարքերի արատավորման պատճառները։ Պատճառներից հիմնականը Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի ստեղծած թաթար-մոնղոլական տիպի պետական համակարգն է, որի գոյության իմաստը իշխանական բուրգի և նրա սպասավորների գերհարստացման ապահովումն է՝ ի հաշիվ օտար զանգված դիտվող ժողովրդի բարեկեցության և արժանապատիվ կյանքի։
2. Քարոզչության ընթացքում ժողովրդի հետ պետք է խոսել պարզ, մատչելի, նրան հասկանալի լեզվով՝ խուսափելով տեսական դատողություններից, մասնագիտական տերմինոլոգիայից և ընդհանրական գնահատականներից։ …Նկատի ունենալով, որ հասարակության համար ամենաանհանդուրժելի երևույթը կոռուպցիան է, ապա դրա դեմ պայքարը պետք է կարևորագույն տեղ զբաղեցնի մեր նախընտրական քարոզչության մեջ։ Մարդկանց ուշադրությունն անհրաժեշտ է սևեռել հատկապես պետական մասշտաբի խարդախությունների և ֆինանսական չարաշահումների վրա, որոնց պատճառած վնասը հասնում է մի քանի միլիարդ դոլարի՝ ամեն տարի գերազանցելով պետական բյուջեի հայտարարված եկամուտները։
Ընթերցելիս մի քանի անգամ սրտի ու ճնշումն իջեցնող հաբեր ընդունեցի: Օրը ցերեկով, պետական հեղաշրջում է նախապատրաստում առաջին նախագահը: Անդրադառնանք ընդամենը երկու նկատառման:
Նրա ելույթից առանձնացված առաջին նկատառումը վերաբերում է Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի ստեղծած թաթար-մոնղոլական տիպի պետական համակարգին: Փաստորեն, 2018 թվականին թաթար-մոնղոլներին «քշեցին» իշխանական համակարգից: Իսկ ովքե՞ր նրանց փոխարինեցին: Դատելով թուրքերի հետ իշխանությունների «շոկոլադային» հարաբերություններից, առանց վարանելու կարելի է ասել՝ թուրք - սելջուկները: Զարմանալին այն է, թե ԼՏՊ-ն ինչպե՞ս չի խորշել՝ «թաթար-մոնղոլներ» Քոչարյանին և Սարգսյանին՝ միավորվելու առաջարկ անելիս: Բացի դրանից, ասվում է «հակակշիռներից զուրկ պետական բուրգի վտանգավորության» մասին: Պատկերավոր լինելու համար ասենք, որ Քեոփսի բուրգը ողորմելի ու խեղճ է թվում Տեր-Պետրոսյան-Փաշինյան տանդեմի «հակակշիռներից զուրկ պետական բուրգի» համեմատ: Էլ չասենք «սոցիալական վիճակի վատթարացման» մասին. Նիկոլի օրոք, մարդիկ, փաստորեն սոցիալական դրախտում են հայտնվել…գուցե միայն իրենց «հպարտ քաղաքացիներ» զգացող կենսազանգվա՞ծը:
Երկրորդ. «վնասը հասնում է մի քանի միլիարդ դոլարի՝ ամեն տարի գերազանցելով պետական բյուջեի հայտարարված եկամուտները»: Եթե բյուջեին գերազանցող գումարներ են գրպանել նախկինները, այսինքն՝ տարեկան 2-3 մլրդ դոլար, ապա ներկաների ժամանակ պետական բյուջեն պետք է կազմեր 5-6 միլիարդ դոլար: Մնում է եզրակացնել, որ երեք տարվա ընթացքում Փաշինյանը յուրացրել է 9- 10 միլիարդ դոլար:
Հարգելի հայրենակիցներ, անձամբ ես հոգնել եմ, բայց համարձակություն ու վճռականություն չունեմ երկիրը լքելու, բացի դրանից, քանի՞ անգամ կարելի է գաղթել, եթե նկատի առնվի իմ նախնիների գաղթն Արևմտյան Հայաստանից 1914 թվականին, բացի դրանից, թվում էր, թե մեր միջից պետք է դուրս եկած լինի «գաղթականի ոգին» (ինչի մասին դառնությամբ ասում է «Սարոյան եղբայրներ»-ի գլխավոր հերոսներից մեկը): Այդուհանդերձ, գաղթելը բնական կթվա, եթե, միայն, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը ստանա 60 տոկոսից ավելի քվե, ինչից հետո երկիրն ինքնաբերաբար կվերանա և մեզ այլևս ոչինչ չի մնա՝ ինքնատարհանվելուց բացի:
Ապրի Լևոն պապիկը: Առողջություն նրան, որպեսզի 30 տարի պլանավորածը հասցնի հաջող ավարտի: Թուրքերը կարող են հանգիստ շունչ քաշել: Էդ ցեղասպանությունն էլ իզուր եք արել ու արյունը ձեզ վրա վերցրել: Համբերություն ունենայիք, մինչև 2025-2030 թթ. պատմական Հայաստանից մնացած էս մի ճստիկ կտորն առանց որևէ դժվարության կանցներ ձեզ: Այդպես են կամեցել մեր ներքին թուրքերը:
Հ.Գ. Այս մարդկանց համար Արցախն ընդամենը հող է, այլ ոչ հայրենիք: Ու, ԼՏՊ-ն կոմպետենտ ձևով հայտարարում է, թե Ղարաբաղի հարցով Հայաստանը դաշնակից չի ունեցել: Իսկ ո՞վ դաշնակից կլինի հողեր գրավող, այլ ոչ հայրենիք ազատագրող պետության հետ:
Գագիկ Վարդանյան
Կարծիքներ