Փաշինյանի լուծարած հիմնարկի գործը կառավարման բարեփոխումներն էին․ դրանք մնացին օդում

Կառավարության ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի ստեղծումը նախկին վարչապետ Կարեն Կարապետյանի նորամուծություններից էր, որը պետք է կառավարման համակարգը բարեփոխելու հարթակ դառնար։ Կարապետյանի բառով ասած՝ այդ կենտրոնը ձեւավորելու էր այն «գրադիենտը», որով զարգանալու էին պետության ու մասնավորի համագործակցությունը,  կառավարման բարեփոխումը։ Կարեն Կարապետյանը կենտրոնի ղեկավար նշանակեց իր խորհրդական, մասնագիտությամբ իրավաբան Ալեքսանդր Խաչատուրյանին։ Բայց կառույցը, որը գոյատեւում էր ոչ միայն պետբյուջեից, այլեւ մասնավոր աղբյուրներից, աշխատեց մեկ տարուց մի քիչ ավելի։ Այն Փաշինյանի կառավարության լուծարած առաջին հիմնարկներից մեկը դարձավ։

Թվում էր, որ նոր կառավարությունը կառավարման բարեփոխումներին աջակցող օղակի անհրաժեշտություն պետք է զգար եւ գոնե ինչ-որ շրջան փորձեր խորանալ դրա գործառույթներում։ Բայց դեր խաղաց տոտալ անվստահությունը նախկինների նկատմամբ։ Մենք զրուցեցինք ռազմավարական նախաձեռնությունների կենտրոնի նախկին գործադիր տնօրեն, վարչապետի նախկին խորհրդական, ֆինանսական եւ կորպորատիվ իրավունքի մասնագետ Ալեքսանդր Խաչատուրյանի հետ։ Կենտրոնից հեռանալուց հետո նա վերադարձել է TK & Partners իրավաբանական գրասենյակ։ 

- Պարոն Խաչատուրյան, Ձեր կառույցը զբաղվում էր կառավարման բարեփոխումներով, օպտիմալացմամբ, նաեւ՝ ներդրումներով։ Այսօր կառավարությունը նորից զբաղվում է այս հարցերով։ Ցանկալի է Ձեր գնահատականները լսել։ 

- Օպտիմալացման հետ կապված՝ կդժվարանամ տեսակետ հայտնել։ Ես չգիտեմ, օրինակ, օպտիմալացումն ինչ մոդելով են անում, ինչն են հաշվում։ Կիմանանք, նոր կարծիք կհայտնենք։ 

- Իսկ կառուցվածքային փոփոխությունները, Ձեր կարծիքով, նախարարությունների միավորումը, ՊՈԱԿ-ների կրճատումները պե՞տք են։ 

- Կառուցվածքային փոփոխությունները ես սկզբունքային չեմ համարում։ Կարեւորը գործառույթն է. դրա վրա է պետք կենտրոնանալ։ Եթե գործառույթը հասկանանք՝ ով, որտեղ եւ ոնց է անում, մնացածն արդեն համեմատաբար հեշտ է։ Դու գործառույթի տակ հավաքում ես թիմ, դնում ես բյուջե, չափման միավորներ։ Հիմա՝ եթե գործառույթը չես հասկանում, կառուցվածքի մասին խոսելը սխալ է։ 

- Պարոն Խաչատուրյան, Ձեր կառույցն ինչո՞վ էր նախկինում զբաղված։ Զուտ պրակտիկ, շոշափելի նշանակությունը ո՞րն է։ Ես հիշում եմ, այն ժամանակ մեծ հանդիսավորությամբ ստեղծվեց, բայց ինչ էիք անում, չէր երեւում։  

- Ես միշտ էլ ասել եմ, որ հիմնադրամը շոշափելի արդյունք չի կարող տալ։ Շոշափելի արդյունք տալիս էր կառավարությունը։ Եթե կարծում եք, որ կառավարությունը տալիս էր շոշափելի արդյունք, նշանակում է՝ հիմնադրամն էլ առանձին, երեւի, ինչ-որ շոշափելի արդյունք տալիս էր։ Բայց առանձին հիմնադրամը չէր կարող շոշափելի արդյունք տալ, որովհետեւ մենք ո՛չ նախարարություն էինք, ո՛չ էլ կոմիտե։ Մեր գործառույթը շատ պարզ էր՝ աջակցել կառավարությանը։ Այսինքն, մեր լավ կամ վատ աշխատանքի առաջին գնահատողը կառավարությունն էր։ 

- Ձեզ անհրաժեշտության դեպքում վարչապե՞տն էր դիմում, նախարարնե՞րը, թե՞ դուք էիք որոշում՝ որ նախարարության հետ աշխատեք։  

- Մենք շատ ազատ էինք այդ առումով։ Մենք գաղափարներ ունեինք, գնում էինք, առաջարկում էինք, նախարարներն ու գերատեսչությունների ղեկավարները եթե խնդիրներ էին ունենում, իրենք էին մեզ դիմում։ Քարացած ինչ-որ մեխանիզմ չկար։ 

- Օրինակ, Դուք ո՞ր նախարարությանն եք աջակցել, մեկ օրինակ ձեր գործունեությունից։ 

- Օրինակ, մենք անցկացրել էինք էկոնոմիկայի նախարարության կամ գյուղնախի ֆունկցիոնալ վերլուծություն, որոնցից յուրաքանչյուրի վրա ծախսել էինք 3-4 ամիս ժամանակ։ Ընդ որում, մեզ օգնել էր այդ հարցում մեր գործընկեր «Արար» հիմնադրամը։ Միասին դա արել ենք, կառավարությանը հաշվետվություն ենք տվել, թե իրականում ինչպես պետք է օպտիմալացնել այդ 2 նախարարությունները։ Այդ փաստաթուղթը վարչապետի սեղանին էր։ Ենթադրվում էր, որ 2018 թվականի ապրիլից հետո, երբ որ քաղծառայության նոր կառույց ստեղծվեր, իրար հետ համատեղ պետք է սկսեինք ներդնել այդ նախագիծը։ Երբ այդ առաջարկները սկսեինք իրագործել, շատ շոշափելի արդյունքներ էին լինելու։ 

- Ինչ-որ էական տնտեսո՞ւմ էր լինելու արդյունքում։ 

- Դա մոտավորապես նշանակում էր հետեւյալը․ նախ, մենք նախարարությունների գործառույթներն էինք վերլուծել, ահա ինչու փաստաթուղթը կոչվում էր ֆունկցիոնալ վերլուծություն։ Մենք բացահայտել էինք, թե ինչ գործառույթներ ունի նախարարությունը, մեր կարծիքով՝ որոնք պետք է իրականացնի, բայց չի իրականացնում։ Որ ֆունկցիաներն են, որ պետք է իրականացնի, բայց դրա համար ռեսուրս չունի, ու պետք է ռեսուրս լինի, որ իրականացնի։ Որ գործառույթները պետք չէ իրականացնել։ Մենք դրա հիման վրա նոր կառուցվածք էինք առաջարկել, որոշակի կրճատումներ էինք արել, որոնց արդյունքում լրացուցիչ բյուջե էր գտնվում, եւ դրա միջոցով հնարավորություն էր ստեղծվում այդ նախարարությունում ավելի բարձր աշխատավարձեր տալ, առայժմ պարգեւատրումների միջոցով։

- Փաստորեն, ավելի հստա՞կ էր դառնում էկոնոմիկայի նախարարության անհստակ, անորոշ դերը։ Այդ նախարարությունը, համաձայնեք, տարբեր ժամանակներում նաեւ մյուսների հետ նույնանման գործառույթներ ուներ։ 

- Լոբբինգային գործառույթ ունի այդ նախարարությունը, ի տարբերություն մյուսների, ոչ  միայն քաղաքականություն մշակող է, այլեւ առանձնահատուկ գործառույթ ունի՝ թեթեւացնում էր բիզնեսի կյանքը։ Նույնն էլ արել էինք գյուղատնտեսության նախարարության հետ կապված եւ էլի այլ աշխատանքներ ունեինք, որոնք, փաստորեն, մնացին չավարտված։ 

- Հիմա ձեր մշակած փաստաթղթերը որտե՞ղ են։ 

- Այդ բոլոր փաստաթղթերը հանձնվել են կառավարություն։ Կառավարությունը մի քանի շաբաթ առաջ մեզ հանձնարարական է ուղարկել, որ մենք բոլոր փաստաթղթերը, նաեւ մեր նախկին ու ներկա գործընկերներին վերաբերող, ուղարկենք իրենց։ Եթե ինֆորմացիայի կարիք լինի, մենք կրկին կտրամադրենք։ 

-Այսինքն, դեռ հույս կա՞, որ այդ փաստաթղթերով, այնուամենայնիվ, աշխատանք կկատարվի։ 

- Այո, իհարկե։ Կարող է նաեւ այլ կերպ լինել, կարող է եւ չանեն՝ կարծելով, որ այս պահին դա գերակայություն չէ։

- Հիմա կառուցվածքային փոփոխություններ են իրագործում, բայց դուք կարծում եք, որ այդ փաստաթղթերն առաջնահե՞րթ չեն։ Պետք է որ դա օգտակար լինի։ 

- Ենթադրում եմ, քանի որ ես այլեւս որոշումների կայացման պրոցեսին որեւէ կերպ չեմ մասնակցում, չեմ կարող ասել, թե որքանով են օգտագործվում այդ փաստաթղթերը։ 

- Չի՞ էլ եղել փորձ՝ Ձեզ գոնե խորհրդատվական կարգով ներգրավելու։ 

- Ոչ, բայց դա չի նշանակում, որ կառավարությունում նմանատիպ այլ գործընթաց չի գնացել։ Քանի որ չունեմ ինֆորմացիա եւ չունեմ սովորություն քննադատելու կամ մեղադրելու այն բաների շուրջ, ինչից տեղյակ չեմ։ Հնարավոր է, որ ծանոթացել ու խորացել են, ինչ-որ մոդել են ընտրել, որի շրջանակներում կառուցվածք են որոշել։ 

- Անցյալ շաբաթ կառավարությունն ընդունեց գյուղացիներին ցածր տոկոսներով վարկավորելու վերաբերյալ որոշում, եւ սա, փաստորեն, հնարավոր էր։ Ձեր առաջարկներում կա՞ր նման քայլ։ 

- Չեմ կարող ասել։ Այդ որոշմանը ես ծանոթ չեմ։ Միայն կարող եմ ասել՝ այն, որ ավելի ցածր տոկոսով են տալու, լավ է, բայց եթե խորանանք դրա մեջ, պետք է ուսումնասիրել, թե ինչու է ավելի ցածր տոկոսը, եւ ինչքան ժամանակ պետք է ցածր տոկոսով տրվի, ոչ թե շուկայական։ 

- Ձեր կենտրոնը ե՞րբ լուծարվեց, եւ հիմա ի՞նչ գործընթաց է։ 

- Կենտրոնը, որը հիմնադրամ է իր կարգավիճակով, դեռ լուծարված չէ, լուծարման պրոցեսը դեռ չենք սկսել, պետք է սկսենք։ Այն հիմա չկա, այսինքն՝ գոյություն ունի զուտ իրավաբանորեն, բայց փաստացի՝ ոչ։ Ես որպես տնօրեն եմ առայժմ ձեւակերպված։ Բոլոր աշխատողներին սեպտեմբերից ազատել ենք աշխատանքից։ Հանուն արդարության ասեմ, որ հիմնադրամ լուծարելը հեշտ գործ չէ, իրավաբանորեն դա բարդ աշխատանք է։ 

- Ձեզ ոչինչ չե՞ն հայտնել, ի՞նչ է ստեղծվելու հիմնադրամի փոխարեն։ 

- Չեն ասել, կարծում եմ՝ պարտավոր էլ չէին ասելու, քանի որ ես հայտնել եմ, որ չեմ ցանկանում շարունակել իմ աշխատանքը։ Բայց եթե ինձ հարցնում են՝ լա՞վ են արել, որ հիմնադրամը փակել են, թե չէ, ես սառնասրտորեն ասում եմ, որ ինձ համար դա չէր կարեւորը՝ փակել են, թե չէ։ Այլ կարեւոր է՝ գործառույթը մնալո՞ւ է, թե՞ չէ, որովհետեւ կարծում եմ, որ հիմնադրամի գործառույթը պետք է։ 

- Իսկ Դուք ինչո՞ւ եք ասել, որ չեք ցանկանում աշխատել։ 

- Ես ավելի շատ մասնավոր ոլորտին եմ ինձ կապված զգում։